روحانی تا چه حد به شعار‌های خود عمل کرده؟
روزنامه مستقل با غلامعلی دهقان، عضو ارشد حزب اعتدال و توسعه گفتگو کرده است.
روزنامه مستقل با غلامعلی دهقان، عضو ارشد حزب اعتدال و توسعه گفتگو کرده است.
شعارهاي روحانی در انتخابات ۹۲ و ۹۶ بيشتر پيرو اقتصاد و سياست خارجي و نسبتاً آزادي بوده است، حالا پس از ۸ سال به عنوان يك شاهد عيني دولت روحاني، او تا چه حد به شعارهاي خود عمل كرده است؟
واقعيت اين است كه كاركرد دولت روحاني را به دو دوره‌ي اول و دوم بايد تقسيم كرد يعني از آغاز انتخاب ايشان تا ۹۶ و سپس ۹۶ تا كنون.
در چهار سال اول با توجه به اينكه دولت اوباما در قیاس با دولت‌هاي قبلي عقب‌نشيني‌هايي درباره ايران داشت و دولت ايران هم طبق صحبت‌هاي مقام معظم رهبري براي چندمين بار اعلام كرده بود به دنبال بمب اتم نيست، ايران و غرب توانستند يك بازي برد- برد را به خوبي پيش ببرند كه در سال ۹۴ منجر به برجام شد. اگر سياست‌گذاری روحاني و تيم او اشتباه بود ترديد نكنيد كه ايشان در سال ۹۶ نزديك به ۲۴ ميليون راي نداشت چون مردم تاثيرات برجام را در زندگي روزمره ديدند، ثبات در قيمت دلار و ديگر شاخص‌هاي اقتصادي و كاهش تورم، اميد به زندگي كه شكل گرفت نشان مي‌دهد كه برای ۴ سال اول مي‌توان نمره بسيار بالا به دولت داد.
بازگشايي خانه هنرمندان و سينما كه در دوره احمدي نژاد پلمپ شده بود نشان دهنده اين بود كه جامعه‌ي ايراني به سوي نوعي نرماليزاسيون و عادي شدن در پيش دارد، اما نيمه‌ي دوم رياست جمهوري حسن روحاني مصادف با روي كار آمدن ترامپ شد كه نه تنها براي ما بلكه براي بسياري از كشورهاي دنيا هزينه درست كرد و ديديم كه او هم به دلیل تبعات سياسي ناشي از كرونا نتوانست براي دومين بار انتخاب شود يعني در دوره دوم روحاني در حاليكه با ترامپ رو به رو شده بوديم با كرونا نيز رو به رو بوديم كه این امر باعث شد مسائل اقتصادي مردم بيش از گذشته دچار مشكل شده و دولتمردان نيز به نحوی از چشم مردم بيفتند و اصولگرايان نهايت سوءاستفاده را از این شرایط داشته باشند و اسب‌ها را براي رياست جمهوري آينده زين كنند.
بنابراين در مجموع اگر قاعده انصاف را ميزان قرار دهيم آن جا كه دولت مثل ۴ سال اول مي‌توانست، خوب عمل كرد اما اگر بخواهيم بي‌انصافي كنيم و نيمه خالي ليوان را ببينيم و مشكلاتي را كه ديگران براي روحاني در دور دوم درست كردند بزرگ‌نمايي خواهد شد و دولت روحاني ناكارآمد نشان داده مي‌شود.
برخي وقايع دور دوم روحاني ربطي به برجام و ترامپ ندارد، مثل دي ۹۶ آبان ۹۸، تجمعات كارگري و عدم مجوز تجمع به احزاب و..، اين ضعف‌ها را چگونه تحلیل می‌کنید؟
به هر جهت فراموش نكنيم بعضي از مواردي كه نام برده شد را بايد ريشه‌اي تحليل كرد. ما هنوز نتوانسته‌ايم سازوكاري را داشته باشيم كه به مخالفين اجازه دهيم راهپيمايي داشته باشند در حاليكه اصول مربوط به حقوق ملت در همان فصل‌هاي اوليه قانون اساسي تاكيد بر تشكيل تجمعات مسالمت‌آميز دارد بنابراين اين اشكالي‌ست كه از اول انقلاب بوده است و به همين جهت وقتي به جامعه شوك وارد مي‌شود علاوه بر كسانيكه حق اعتراض قانوني دارند عده‌اي هم از اين فضا سوءاستفاده مي‌كنند و به بي‌قانوني دامن مي‌زنند. اين مسئله را بايد در فرهنگ سياسي بررسي كنيم تا در آينده همه‌ي ما ايراني‌ها به اين نتيجه برسيم كه زبان گفتگو زبان بهتري براي رسيدن به تجربيات موفق است.
در آبان ۹۸ هم همانطور كه آقاي جهانگيري ديشب در كلاب‌هاوس اشاره كردند تصميمي بالاتر از دولت بود و تصميم سران سه قوه بوده است يعني علاوه بر قوه مجريه، قوه مقننه و قضاييه هم حداقل در سطح روساي آن‌ها دخالت داشته‌اند اما طبيعي است كه از آنجايي كه ديواري كوتاه‌تر از قوه مجريه نيست نقش اين قوه بيشتر به چشم آمده است، البته همانطور كه اشاره شد آنچه گذشت سابقا نيز اتفاق افتاده است؛ در دهه ۶۰ هم مواردي را در شهرهاي مختلف داشتيم كه از كنترل خارج مي‌شد، اوايل دهه ۷۰ در اسلامشهر، شيراز، استان شدن قزوين، اراك و يا آنچه كه بعدها در ۸۸ شكل گرفت. بنابراين از آن جهت گفتم كه همانطور كه اشاره شد اين مسئله مربوط به اين دولت نيست حداقل به‌نظر مي‌رسد مخالفين مي‌خواهند اينگونه براي نتيجه‌گيري در مسائل سياسي وانمود كنند.
يكي ديگر از وعده‌هاي آقاي روحاني كه از سال ۹۲ نيز مطرح شد بحث رفع حصر بود، در حاليكه ايشان رئيس شوراي عالي امنيت ملي هم بودند چرا گشايشي در اين زمينه حاصل نشد؟
باز هم پاسخ شبيه سوال قبليست و در درجاتي بالاتر از دولت بايد در اين زمينه تصميم‌گيري مي‌شد. شواهد نشان مي‌دهد تلاش‌هايي هم صورت گرفت اما در هر حال توفيقي هم در عمل نداشت. شايد بعدها حسن روحاني در تاريخ شفاهي كه براي ۸ سال رياست جمهوري خود خواهد گفت، به بعضي از اين موارد درباره رفع حصر اشاراتي بكند.
پيرو تحليل شما، دولت در مواردي نقش تعيين كننده ندارد و روحاني نيز گفته است كه اختيار چنداني ندارد. سوال اينجاست كه آقاي روحاني نمي‌تواند از اختيارات خودش استفاده كند يا اختيارات جايگاه رياست جمهوري را محدود كرده‌اند؟
بالاخره فراموش نكنيم شوراي عالي امنيت ملي هم ده عضو رسمي دارد و افراد ديگري هستند كه در جلسات هم شركت مي‌كنند و نظرات كارشناسي خود را دارند اما فراموش نكنيم كه روحاني حتي قبل از رياست جمهوري تلاش داشت نوعي پیوستگی ميان نيرو‌هاي سياسي كشور ايجاد كند و رويه ايشان هم هميشه رويه ملايمي بوده است و هميشه دنبال اجماع‌سازي بود. در قضيه اتمي هم كه ايشان از اوايل دهه ۸۰ مسئول بود تلاش مي‌كرد بين اركان كشور در زمينه هسته‌اي اجماع ايجاد كند و دولت خود را دولت اعتدال ناميد كه اصولگرا و اصلاح‌طلب و اعتداليون در آن بودند. با هر تحليلي بالاخره رئيس جمهور اگر به قول خاتمي تداركات‌چي نباشد اينجور هم نيست كه حرف اول را در تصميم گيري‌ها بزند ولي مي‌تواند با تامل و گفتگو انعطاف سياست را پيش ببرد با شناختي كه از روحاني وجود دارد به‌نظر مي‌رسد تمام تلاش خود را كرده است.
برخي از اصلاح‌طلبان مي‌گويند به‌خصوص در دور دوم دولت روحاني از اصلاح‌طلبان فاصله گرفت و واعظي هم گفته است راي روحاني متعلق به شخص روحاني بود، اين انشقاق را چگونه تحليل مي‌کنيد؟
من در چند مقاله هم در طول ۴ سال اخير به آقاي واعظي انتقاد كرده‌ام كه اين نگاه شما نگاه علمي و منصفانه نسبت به انتخابات ۹۲ نيست. واقعيت اين است كه تا قبل از مناظره سوم آقاي روحاني نهايتا ۱۲ درصد و عارف هم ۱۱ درصد آرا را داشت.
از مناظره سوم با حمله ناشيانه قاليباف به روحاني و متقابلا حمله گازانبري روحاني به قاليباف از فرداي آن روز در تمام نظرسنجي‌ها اين روحاني بود كه دست بالا را پيدا كرد و به ۳۵ درصد هم رسيد اما این رقم براي رياست جمهوري كافي نبود و بايد ۵۰ درصد آرا را كسب مي‌كرد.
حمايت مرحوم هاشمي، تكرار مي‌كنم سيد محمد خاتمي و انصراف فروتنانه‌ي عارف در اين زمينه تاثير گذاشت. واقعيت اين است كه اگر عارف در صحنه باقي مي‌ماند راي خودش را داشت و ۱۵ درصد نزديک ۴ میلیون راي مي‌شد و طبيعي‌ست كه روحاني با ۱۸ ميليون راي نمي‌توانست رئيس جمهور شود و انتخابات به مرحله دوم مي‌رفت و معلوم نبود در مرحله دوم روحاني راي بياورد و تجربه ۸۴ تكرار مي‌شد البته درسي هم شد كه بايد به ائتلاف در انتخابات فكر كرد.
بنابراين مبنای تحليل آقاي واعظي نسبت به انتخابات ۹۲ كاملا اشتباه بود و اين نكته را در چندين مورد هم تاکید كرديم كه اين تحليل اشتباه است بنابراين نمي‌توان نقش تاثيرگذار اصلاح‌طلبان را در انتخابات ۹۲ و ۹۶ ناديده گرفت و بايد اتحادي ميان اصلاح‌طلبان و اعتداليون در انتخابات آينده شكل بگيرد، تا اين جريان‌ها بازي آبرومندانه‌اي داشته باشند و همه‌ي ما اعتداليون و اصلاح‌طلبان بايد در اين راستا گام برداريم، و كانديداهاي دو جريان اگر مورد تاييد شوراي نگهبان باشند بايد به اين نكته توجه كنند در غير اين صورت آب به آسياب رقيب مي‌ريزند.
محتوا و انتشار فايل صوتي ظريف به‌نظر شما چه پيامي به همراه داشت؟
به‌نظر مي‌رسد انتقادي كه به فايل صوتي آقاي ظريف وارد است مي‌توان آن را در دو جمله گفت. از قديم هم گفته‌اند: جز راست نبايد گفت اما هر راست نشايد گفت!
به‌نظر مي‌رسد طراحی ضبط خاطرات و نظرات دولتمردان در اين مقطع كار درستي نبود. معمولا تاريخ شفاهي را بايد بعد از اتمام مسئوليت نوشت، دست اندركاران مي‌توانستند سال ديگر اين برنامه را اجرا كنند تا زماني از دولت گذشته باشد. در مجموع اگر بخواهيم جدي‌تر به آنچه در سخنان دكتر ظريف اشاره شده بپردازيم مي‌بايست يك بحث تاريخي را شكافت. ما ايراني‌ها در دو مقطع تاريخي نقش‌آفريني كرده‌ايم، يكي ايران باستان، يكي ايران دوره تمدن اسلامي.
در ايران باستان كه دوره هزار ساله‌اي بوده است و سلسله‌هاي هخامنشيان را در بر مي‌گرفته بيشتر رويكرد سياسي- امنيتي به پيرامون خود داشته‌ايم اما در هزار سال دوم بيشتر رويكرد علمي و فرهنگي داشته‌ايم. به‌نظر مي‌رسد ما ايراني‌ها در اين دوگانه همچنان مشكل داريم و نتوانسته‌ايم سازو كاري ايجاد كنيم كه ميان نگاه هزاره اول و دوم ميلادي را به هم نزديك كنيم. هنوز زماني هم براي اين كار لازم داريم كه بتوانيم به هر رويكردي كه مي‌خواهيم دست پيدا كنيم، اما اگر ما رويكرد نظامي- سياسي را تعقیب مي‌كنيم به رفتار رقبا و دشمنان در سطح منطقه و جهان برمي‌گردد كه باعث شدند از همان اول انقلاب رويكرد ما بيشتر جنبه‌ی سياسي-نظامي داشته باشد و نگاه امنيتي حاكم بشود.
هنوز چيزي از انقلاب نگذشته بود كه تجزيه‌طلبي درايران شروع شد و سپس جنگ هشت ساله، تحريم‌هاي دوگانه در زمان كلينتون و زمان بوش و سپس تحريم‌هاي هسته‌اي و.. بنابراين با توجه به اينكه انقلاب ايران يك انقلاب اسلامي و در راس رهبری آن يك عالِم ديني بوده است بايد رويكرد دوم يعني رويكرد فرهنگي- علمي را بپذيريم.
اما مشكلاتي كه براي ما از سوي بيگانگان شروع شد ما را به اين سمت كشاند و من پيش بيني مي‌كنم كه آنچه تحت عنوان ديپلماسي و ميدان هم با ادبيات ديگري در صحبت‌هاي دكتر ظريف بود همچنان ادامه داشته باشد مگر اينكه دشمنان ما به اين نتيجه برسند كه انقلاب ما ماندني است و رويكرد خود را تغيير دهند تا بيشتر به سمت ديپلماسي رفت كه نتيجه آن نهادينه شدن رويكرد ادبي و فرهنگي و علمي است.
استعفا آقاي آشنا را چگونه تحليل مي‌كنيد؟ ايشان استعفا داد يا بركنار شد؟
رسم استعفا دادن پس از رسوايي‌هاي مالي، اخلاقي و يا سياسي در ايران امر چندان مرسومي نيست و بايد اين رويه شكل بگيرد كه اگر در زيرمجموعه فردي ناكارآمدي است یا فسادي شكل گرفته است آن فرد بايد عذرخواهي كند و از مسئوليت كنار برود. برخلاف برخي از آقايان در جناح رقيب كه در زيرمجموعه‌هايشان گفته مي‌شود فسادهاي زيادي صورت گرفته و برايشان مهم نيست، به‌نظر مي‌رسد همه‌ي جناح‌ها از استعفاي آقاي آشنا استقبال كنيم چون به هر جهت افشای فايل صوتي ظريف در اين مقطع زماني به نفع نظام و آقاي ظريف نبود.
هرچند حرف‌هاي آقاي ظريف قابل توجه و بعضا قابل نقد است و من نيز نسبت به برخي از آن صحبت‌ها نقد دارم. در هر حال در زيرمجموعه آقاي آشنا اين اتفاق افتاد كه بسيار هم بد بود و به صلاح نبود.
نظر کاربران
صفر درصد هم عمل نگرده ...
پاسخ ها
اون چنان رونق اقتصادی ایجادکنم.....ازاینجاش حساب کنید
شما بودید چه دسته گلی با این اوضاع و احوال تحریم دنیا به اب می دادی