۸ نکته درباره جهانگیری و حضور کلاب‌هاوسی‌اش

برترین‌ها _ سیامک رحمانی: برخی از ناظران، حضور شبانه اسحاق جهانگیری در کلاب‌هاوس را اعلام آمادگی او برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ ارزیابی کردند. به زعم عده‌ای او مثل همیشه با توپ پر و قبراق ظاهر شد و خواست به اصلاح‌طلبان چراغ سبز نشان دهد تا در انتخاب گزینه‌هایشان مد نظرش داشته باشند. عده‌ای هم می‌گویند معاون رییس‌جمهور، جمعه شب دهم اردیبهشت را با آرامش و بدون سخنان آتشین سپری کرد تا برای رد شدن از فیلتر شورای نگهبان به مشکلی برنخورد.

جهانگیری در این گفتگو اگرچه با جمع نسبتا موافقی از پرسشگران مواجه بود و چندان به چالش کشیده نشد، اما توانست بخشی از نظراتش را در حوزه‌های مختلف داخلی و خارجی بیان کند و نشان دهد علی‌رغم تردیدها، همچنان چهره‌ای فعال و پرتکاپو برای روز‌های سخت پیش روست. مهم‌ترین نکاتی که او در کلاب‌هاوس گفت منتشر شده و واکنش به صحبت‌هایش تا روز‌های آینده هم ادامه خواهد داشت. در اینجا می‌خواهیم به چند نکته درباره شرایط جهانگیری در جغرافیای سیاسی کشور، آنچه در پاسخ به سوال مخاطبان بیان کرد و اهمیت حضور مجازی او بپردازیم.

یک- کلاب‌هاوس این روز‌ها از تاثیرگذارترین رسانه‌های کشور است. آمدن جهانگیری به یکی از اتاق‌های این پلتفرم هم نشان از هوشمندی و موقعیت‌سنجی دارد. همان درایتی که باعث شده جواد آذری جهرمی اعتبار خود را ارتقا بدهد و محبوبتر از همیشه جلوه کند. جهانگیری اگر هم نمی‌دانست، حالا متوجه شده که چه تریبون آماده و درجه‌یکی در اختیار دارد و اگر صدا و سیماورسانه‌های رسمی اجازه نمی‌دهند، اینجا چطور می‌تواند مستقیم و زنده با مردم در تماس باشد.

دو- جهانگیری مثل مناظره‌های انتخابات ۹۶ ثابت کرد که چه تسلطی بر مسائل مدیریتی و حوزه‌های کاری‌اش دارد و چقدر خوب می‌تواند شنوندگانش را جذب و مرعوب کند. منتقدان در جناح مقابل بار دیگر اشتباه کردند و فکر کردند اگر رودررو به جهانگیری حمله کنند، امتیازی به دست خواهند آورد. اما او مچ همه را خواباند و پوئنی به رقیب واگذار نکرد.

سه- بعد از گفتگو‌هایی که ظریف، صالحی، تاجزاده، زیباکلام و فائزه‌هاشمی در این رسانه داشته‌اند، حضور جهانگیری نشان داد که کلاب‌هاوس هم مثل دیگر شبکه‌های اجتماعی و عرصه‌هایی که اجازه بحث آزاد را می‌دهد، میدانی برای خودنمایی اصلاح‌طلبان، چهره‌های بیرون از دایره رسمی و معتدل‌هاست. اصولگرایان و تندرو‌های شاخص تا امروز جرات پا گذاشتن به کلاب‌هاوس و قرار گرفتن مقابل افکار عمومی و میکروفن‌های بدون فیلتر را نداشته‌اند. این اگر از هوشمندی‌شان هم باشد، دلیلی بر این است که این جبهه از نظر مقبولیت و توان اقناع عمومی چه شرایطی دارند و اعتماد به نفس‌شان محدود به حضور در رسانه‌های اقلیت است.

چهار- جلسه پرسش و پاسخ جهانگیری بار دیگر این واقعیت را به رخ کشید که دولت روحانی در بیان عملکردش و آنچه به زعم خود موفقیت می‌داند چقدر ضعیف و عقب‌مانده رفتار کرده. روحانی ۸ سال تمام از کمبود یک سیستم رسانه‌ای مناسب صدمه خورد و نتوانست یا نخواست چاره‌ای بیندیشد -که همین هم بخشی از ضعف‌های متنوع او و تیمش بود-. سوال این است که وقتی معاون اول دولت می‌تواند با این قدرت از دستاورد‌ها دفاع کند، چرا نباید ترتیبی اندیشیده می‌شد تا این پاسخگویی و شفاف‌سازی به شکلی سازماندهی شده و مداوم، به داد دولت برسد.

پنج- جهانگیری اگرچه سعی کرد کارنامه دولت را قابل دفاع نشان بدهد و از موفقیت‌ها بگوید و اگرچه تلاش کرد همه مشکلات را گردن تحریم‌ها و ترامپ و شرایط بیاندازد، اما به سوالات اساسی پاسخ نداد. سوالاتی که اگرچه صریح بیان نشد، اما بخشی از مطالبه پرسش‌کنندگان بود. این که اگر ایران چنین هزینه‌های سنگینی بابت تحریم‌ها می‌پردازد، چه کسی مقصر است. این که تا کی باید این هزینه‌ها را از جیب مردم پرداخت و آن‌ها را مفتخر به پیروزی دانست و بابت زنده ماندن‌شان دعاگو بود. سوال این است که اساسا چرا باید در شرایطی باشیم که ترامپ بتواند همه زندگی ما را به بازی بگیرد؟ آیا همه ملت‌ها همین وضعیت را دارند؟ اگرنه، چرا فقط ما. آیا جهانگیری هم مثل ظریف معتقد است مردم انتخاب کرده‌اند که اینگونه زندگی کنند؟ جهانگیری پاسخ نداد که قرار است هزینه توسعه هسته‌ای را چقدر و تا کجا بپردازیم.

شش- معاون اول رییس‌جمهور سعی بیهوده‌ای کرد تا نشان دهد شکاف و اختلافی که ظریف از آن پرده برداشته، آنگونه نیست که به نظر می‌رسد. کسی تردید ندارد که با افشای صحبت‌های ظریف، نه میدان و طرفی که گمان می‌کند از این بابت زخم خورده دیگر کوتاه می‌آید و نه حامیان دولت باور می‌کنند که با وجود شکاف‌ها ادامه بدون مشکل مسیر ممکن است. جهانگیری می‌گوید یک بار از استعفایش در دولت برگشته و الان هم حاضر است برای خدمت به کشور نامزد ریاست‌جمهوری شود، اما توضیح نمی‌دهد که اگر تصمیمات اساسی جای دیگری گرفته شود، همه خدمات و فداکاری او چه گرهی از کار مردم و کشور باز خواهد کرد؛ که اگر می‌کرد، امروز وضعیت این نبود که هست.

هفت- جهانگیری حرف‌های خوبی می‌زند. خوب هم حرف می‌زند. او همچنان از اصلاح‌طلبان محسوب می‌شود و اگرچه رابطه‌اش از همان زمان مناظره‌های ریاست‌جمهوری با هسته قدرت کمرنگ شده، اما هنوز می‌تواند نقش خود را بازی کند. اما تکلیف او هم مثل خیلی‌های دیگر معلوم نیست. مثل کارگزاران و مثل بخش عمده اصلاح‌طلبان که دیگر نسبتی با اطلاح‌طلبی سال ۷۶ و آرمان‌های دموکراسی‌خواهانه آن ندارند. جهانگیری امروز هم همین است. حرفی که می‌زند همه در چهارچوب نظام و اقتدار نظام و موازین نظام است. بخشی از نظام که خیلی از مردم گمان می‌کنند فریاد مطالبات و شرایط سخت زندگی‌شان شنیده نمی‌شود. در حرف‌های جهانگیریِ اردیبهشت ۱۴۰۰ هم جز این نبود. آنچنان که او می‌گوید نه قرار است اتفاقی برای بهبود و تغییر در زندگی مردم بیفتد، نه چشم‌اندازی هست و نه کلنجاری بر سر این نیازها. جهانگیری از این منظر تفاوتی با قالیباف و محسن رضایی و بقیه ندارد. هرچند که اصرارش بر قانون اساسی و فسادستیزی دلنشین‌تر و قابل‌اعتمادتر باشد.

هشت- معلوم نیست که جهانگیری خودش می‌داند یا نه. اما تایتانیک دولت روحانی غرق شده است و تلاش مهندس اسحاق برای چسبیدن به آن و برای این که دولت را برنده نشان بدهد، مایوس‌کننده به نظر می‌رسد. شاید جهانگیری نمی‌داند که در بطن جامعه چه دلزدگی و نارضایتی عمیقی از دولت روحانی وجود دارد و هر فعالیتی برای ماندن در کنار و در دل این دولت چقدر می‌تواند به اعتبار و محبوبیت آسیب بزند. جهانگیری اگر می‌خواست به آینده بپیوندد باید متوجه می‌شد که ماندن در گذشته و دست و پا زدن در این کشتی در حال غرق که آخرین روزهایش را می‌گذراند، چقدر برایش بیشتر گران تمام خواهد شد. او بابت همه حسن‌نیتی که از آن دم می‌زند و با قبول معاونت اولی روحانی، در تمام مشکلات این دولت شریک است. حتی اگر بگوید در ستاد مقابله با کرونا نقشی ندارد. حتی اگر خود را از تصمیمات و اتفاقات امنیتی تطهیر کند و بگوید نقشی در حوادث دی ۹۶ و آبان ۹۸ و سرنگونی هواپیما و پیامد آن رویداد‌ها نداشته است.

یکی باید به جهانگیری بگوید: زمانه عوض شده است مهندس. شاید شما درگیر بوده‌اید و متوجه نشده‌اید. دیگر نه از این حرف‌های به ظاهر خیرخواهانه، نه تکیه بر روابط قدیمی با اصلاح‌طلبان و نه توجیه شرایط آبی گرم نخواهد شد. حتی مرحوم هاشمی هم در دروه خود این واقعیات را فهمید و فرمان را کج کرد. شما هم اگر می‌خواهید همراه با موج تغییرات باشید و از این ورطه بگذرید باید این ریسک را به جان بخرید.