ایران، طالبان و افغانستان؛ مثلث خبرساز این روزها

برترین‌ها: افغانستان روز‌های سختی را می‌گذراند. بعد از سال‌ها جنگ داخلی، قدرت گرفتن دولت تندروی طالبان در دهه نود میلادی، حمله امریکایی‌ها به این کشور و سرنگونی دولت طالبان و روی کار آمدن دولتی برآمده از صندوق رای، اکنون به نظر می‌رسد افغانستان دو دهه رو به عقب باز می‌گردد.

آخرین تحولات از جنگ داخلی در افغانستان را بخوانید.

پیشروی طالبان در افغانستان و مذاکره در تهران

* اجلاس گفتگوهای بین الافغانی با حضور نمایندگان دولت افغانستان، شخصیتهای عالی جمهوریت و هیات عالی سیاسی طالبان صبح امروز چهارشنبه شانزدهم تیرماه به میزبانی جمهوری اسلامی ایران با سخنرانی وزیر امور خارجه در تهران برگزار شد.

* محمد جواد ظریف در افتتاحیه این نشست با اشاره به شکست ایالات متحده آمریکا در افغانستان و حضور بیش از دو دهه در این کشور که موجب خرابی های بسیاری شده است گفت: «امروز مردم و رهبران سیاسی افغانستان باید برای آینده کشورشان تصمیمات دشوار اتخاذ کنند.»

طالبان گمرک اسلام قلعه در مرز ایران را تصرف کرد

ایرنا نوشت: منابع خبری در استان هرات در غرب افغانستان اعلام کردند، گروه طالبان لحظات پیش گمرک مرزی اسلام قلعه در مرز با جمهوری اسلامی ایران را تصرف کرد. اسماعیل آزاد خبرنگار دیگر افغان در هرات نیز گفت که پس از فرار نیروهای افغان و کارمندان گمرک مردم وارد گمرک هرات شده‌اند. مقامات محلی استان هرات هنوز در این باره اظهار نظری نکرده‌اند.

واکنش تند احمدی‌نژاد به حمایت برخی از طالبان

* محمود احمدی‌نژاد با انتشار ویدیویی کوتاه نسبت به تحولات افغانستان واکنش نشان داد و گفت: با کمک بیگانگان عده‌ای را مسلح کردند تا با تسلط به رسمیت شناخته بشوند! حکومت اسلامی با اسلحه ظلم و بدترین نوع معرفی اسلام است. با اسلحه بخواهند کشوری را بگیرند و بعد بگویند حکومت اسلامی! پول و سلاح می‌دهند و مردم را به جان هم می‌اندازند و تشویق می‌کنند. مدرسه کودکان و عروسی‌ها منفجر کردند و مردم افغانستان را در خون غلطاندند.

توضیح ظریف درباره دیدار با طالبان

* وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار با هیئت‌های افغان در توئیتی نوشت: «میزبان نشستی مهم در زمانی حساس با حضور هیئت‌های عالی رتبه افغانستانی بودم. امروز مردم افغانستان می‌توانند بدون مداخله و تحمیل خارجی برای آینده خود تصمیم بگیرند. ایران همواره با کشور‌های منطقه پشتیبان کوشش رهبران افغانستان در مسیر صلح، آرامش و پیشرفت برای همه مردم افغانستان است.»

بایدن: طالبان به بالاترین قدرت نظامی خود رسیده است

رئیس جمهور آمریکا:

* جنبش طالبان افغانستان از سال ۲۰۰۱ تاکنون به بالاترین سطح نظامی خود رسیده است.

* (خطاب به کسانی که خواهان ادامه حضور آمریکا در افغانستان هستند): «چند نفر دیگر، چند هزار دختر و پسر آمریکایی دیگر را می‌خواهید به خطر بیندازید؟ من نسل دیگری از آمریکایی‌ها را به جنگ افغانستان نمی‌فرستم، آن هم بدون انتظار منطقی برای دستیابی به نتیجه‌ای متفاوت.» از نظر سازمان اطلاعات آمریکا سقوط دولت افغانستان بعید است و کنترل طالبان بر افغانستان حتمی نیست.

* رئیس جمهور آمریکا از رهبران افغانستان خواست تا با هم به توفق برسند و به سوی آینده حرکت کنند. وی همچنین از کشورهای منطقه خواست که تلاش‌های خود را برای احیای راه حل سیاسی در افغانستان تشدید کنند.

دو تعهد طالبان به روسیه

* نمایندگان گروه طالبان به روسیه اطمینان دادند که به تاجیکستان و مرز‌های آسیای میانه تجاوز نخواهند کرد.

بیانیه پایانی مذاکرات بین‌الافغانی در تهران

* دو هیات افغانستانی حاضر در نشست تهران تاکید کردند که جنگ راه حل مساله افغانستان نبوده و همه تلاش ها باید در راستای رسیدن به راه حل سیاسی باشد.

سعید لیلاز: ایران باید از کارت طالبان استفاده کند

تحلیلگر سیاسی:

* تمام کشور‌های جهان در پی تماس‌های جدید دیپلماتیک با طالبان هستند که بتوانند از کارت طالبان برای ترسیم صحنه جدید بین‌المللی در دوران پساترامپ استفاده کنند. ما، اما هنوز گیر یک سری کلیشه‌های قدیمی هستیم. مثلا اینکه طالبان حقوق زنان افغانستان را رعایت نمی‌کند. اینکه مساله ما نیست، مساله مردم افغانستان است، بروند خودشان با خودشان حل کنند.

اصولگرایان از موضع خود درباره طالبان عقب‌نشینی کردند؟

* جبهه پایداری با انتشار مطلبی به انتقاد از مواضع هم‌جناحی‌هایش درباره طالبان پرداخته است. سایت رجانیوز با اشاره به اینکه برخی اصولگرایان ازجمله حسین شریعتمداری و کارشناسان شبکه افق از حمایت ایران از طالبان دفاع می‌کنند، این راهبرد را نقد کرد.

* روزنامه کیهان به‌تازگی مدعی شده بود طالبان تغییر موضع داده است و دیگر سر نمی‌بُرد. برخی نمایندگان اصولگرای مجلس هم در دفاع از طالبان از آن‌ها به‌عنوان یک جنبش اصیل در منطقه نام برده بودند. اما به نظر می‌رسد واکنش‌های به این نگاه‌های حامیانه باعث شده برخی درون این جریان از این نگاه عدول کنند؛ تاجایی‌که رجانیوز گفته تأکید بر شیعه‌کش‌نبودن طالبان در جمهوری اسلامی ایران باعث بروز حساسیت‌های مذهبی خواهد شد؛ چراکه به دیگری، یعنی اهل سنت این پیام را می‌رساند که ایران فقط به فکر شیعه است و اگر کل کشور درگیر جنگ و خون‌ریزی شود، برایش مهم نیست.

* طالبانی که از سوی اصولگرایان حمایت می‌شود، به‌تازگی اعلامیه‌ای پخش کرده بود که زنان جز با محارم و با لباس مخصوص سنتی زنان افغان نباید از منازلشان خارج شوند. سایت اصولگرای «مشرق» هم ۱۴ تیر با سخنگوی این گروه تروریستی مصاحبه کرده و ذبیح‌الله مجاهد در جریان این گفتگو با بیان اینکه «ایران به ما اعتماد کند»، از پرهیز طالبان از جنگ گفته و تضمین داده که خاک افغانستان محلی برای حمله به دیگر کشور‌ها نشود. روزنامه جوان نیز عکس یک شماره ۱۵ تیر خود را به طالبان اختصاص داد و به نقل از آنان نوشت که «اصلاح شده‌ایم».

* روزنامه جمهوری اسلامی در انتقادی به حامیان طالبان نوشته بود که برای به‌درآوردن عالم و آدم از بی‌خبری، پیشنهاد می‌شود همین مدافعان امروزین طالبان را بفرستیم مدتی میان طالبان نشست و برخاست و زندگی کنند و از مهر برادران خویش توشه برگیرند و بعد به تشریح روزگارشان قلم بزنند و سخن بگویند. این می‌تواند به همه ما کمک کند برای رسیدن به شناخت تازه از طالبانی که متمدن شده‌اند. حتی برای طفلان دبستان و پیرزنان و پیرمردان روستای ما هم کمک شایانی خواهد بود!

ایران، طالبان و تحولات افغانستان

* ایران تحولات جاری در افغانستان را به دقت زیر نظر دارد و تلاش می کند در تعقیب تحولات وسواس به خرج دهد تا از روند سریع آن عقب نماند. برای مقامات ایران روشن است که ماهیت طالبان چیست. ماهیت طالبان با طالبان دهه نود تفاوتی ندارد. اما گذشت دست کم دو دهه، تجربیات تازه را به آن داده است که سبب می شود رفتارهای خود را تغییر دهد. برای همین ایران انتظار دارد که طالبان فجایع دهه نود را تکرار نکند و رفتارهای سوء آن موقع را بار دیگر مرتکب نشود. اما این بدان معنا نیست که طالبان را می توان تطهیر کرد و حتی ماهیت آن را متفاوت از گذشته دانست. برای همین ایران تحرکات طالبان را با بیم و امید دنبال می کند. در نتیجه طبیعتا تمامیت خواهی طالبان را نیز بر نمی تابد.

* آنچه از نوع برخورد دولت ایران با مقامات افغانستانی برداشت می شود، تداوم حمایت تهران از دولت منتخب افغانستان است که برآمده از انتخابات رسمی در این کشور است. اگرچه ایران از دولت افغانستان به واسطه رفتارهای مغرضانه، رویکردهای به شدت امریکایی و مواضع ضد ایرانی اش خشنود نیست و چنین رفتارهایی را به ضرر روابط دوستانه دو کشور می داند، اما ایران نمی خواهد شاهد تضعیف دولت مرکزی به سود یک جریان بنیادگرا باشد. به عبارتی نه تضعیف دولت مرکزی تحت هر عنوانی به سود ایران و منافع آن است نه تمامیت خواهی و قبضه کامل قدرت توسط طالبان. در این صورت هم دست همکاری دولت مستقر در کابل را می فشارد و هم دست همکاری طالبان که بیش از ۶۰ درصد از کنترل مرزهای شرقی کشور را از دست دولت مرکزی گرفته و تحت نظارت خود دارد.

* از سوی دیگر چون ابعاد تحولات افغانستان برای تهران روشن نیست، به آنچه می گذرد نیز به دیده تردید می نگرد و وجود دسیسه در تمامی تحولات را دور از ذهن نمی داند.

* اگرچه ایران از دولت افغانستان به واسطه رفتارهای مغرضانه، رویکردهای به شدت امریکایی و مواضع ضد ایرانی اش خشنود نیست و چنین رفتارهایی را به ضرر روابط دوستانه دو کشور می داند، اما ایران نمی خواهد شاهد تضعیف دولت مرکزی به سود یک جریان بنیادگرا باشد. به عبارتی نه تضعیف دولت مرکزی تحت هر عنوانی به سود ایران و منافع آن است نه تمامیت خواهی و قبضه کامل قدرت توسط طالبان.