تلویزیون ترکاند، جام با معجزه HD

روزنامه ه فت صبح: جام جهانی بیستم با یک سورپرایز همراه شده: پخش مسابقات با کیفیت HD. اسمش را هر چه می خواهید بگذارید؛ اجبار فدراسیون جهانی والیبال یا انگیزه داخلی. مهم این است که تلویزیون ما استارت خداحافظی با فرمت SD را زده و کم کم HD جایگزن آن می شود.

حالا چند روزی است بینندگان تلویزیون به شبکه ای جدید دسترسی دارند با نام IRIBHDTEST. تهرانی ها بعد از بازی های تیم ملی والیبال، از روز چهارشنبه مسابقات جام جهانی فوتبال را از طریق این شبکه می بینند؛ کاش همه به زودی در لذت HD شریک شوند. مجید شعبان پور، رئیس مرکز تولید و فنی صدا و سیما درباره فرمت HD و آینده آن توضیحاتی به هفت صبح داده است که می خوانید.

معجزه تصاویر

سال ۲۰۰۴ کشور بلژیک فرمت SD را کنار گذاشت و تصاویر شبکه هایش را به صورت HD پخش کرد. کم کم این فرمت فراگیر شد و سال ۲۰۰۸ بسیاری از شبکه های معتبر با فرمت جدید کارشان را پی گرفتند. HD مخفف High definition به یک سیستم تصویری گفته می شود که از وضوح بسیار بالایی برخوردار است. کیفیت تصویر این سیستم در مقایسه با سیستم استاندارد که SD یا همان Standard Definition است، دارای کیفیت به مراتب بالاتری است.

البته داشتن تلویزیون های HD دلیلی بر تماشای تمامی تصاویر با فرمت HD نیست؛ بلکه باید آن تصویر با فرمت HD تهیه شده باشد. به عبارتی برای تماشای HD سه شرط لازم است: تصویر با فرمت HD تهیه شده باشد، دستگاه پخش کننده آن را با فرمت HD پخش کند، تلویزیون ما بتواند آن را با همان فرمت نشان دهد.


فرمت HD و فول HD در تلویزیون هایی که نسبت تصویر آنها ۱۶:۹ است به درستی نمایش داده می شود و اگر قصد تماشای آنها را در تلویزیون های با نسبت تصویر ۴:۳ دارید، مطمئن باشید هر دو مورد (کیفیت و اندازه کامل تصویر) را از دست خواهید داد.

والیبال متشکریم

پیش از لیگ جهانی والیبال خبری منتشر شد که همه را نگران کرد. فدراسیون جهانی والیبال از ایران خواسته بود بازی ها را به صورت HD پوشش دهد وگرنه از میزبانی محروم می شود. تلاش صدا و سیما و فدراسیون بالاخره جواب داد تا هم بازی ها با فرمت جدید پخش شوند و هم ایران محروم نشود.

مجید شعبان پور رئیس مرکز تولید و فنی صدا و سیما در این باره به هفت صبح می گوید: «گرایش به HD از سال ها قبل در دستور کار کارشناسی فنی سازمان قرار گرفته بوده، بهانه ای که پیش آمد باعث شد این تصمیم را زودتر عملیاتی کنیم. فدراسیون جهانی والیبال اعلام کرد تیم ها موظف اند مسابقات را به صورت HD پوشش دهند ولو اگر در کشور خودشان امکان پخش HD نداشته باشند، ضمن اینکه گفته بودند حتما باید ویدئو چک داشته باشید. این را فدراسیون والیبال فراهم کرد، واحد سیار HD را صدا و سیما.»

کمک والیبال به فوتبال

شعبان پور پیش از توضیح درباره چگونگی رسیدن به تصمیم برای پخش بازی ها به شکل HD اشاره ای دارد به برنامه ۲۰۱۴ و تصاویری که از بازی ها پخش می شود: «مسابقات فوتبال جام جهانی را که از برزیل دریافت می کنیم HD است و به ناچار باید آن را به SD تبدیل و پخش کنیم. برای اینکه کیفیت تصویر بهتر باشد گفتیم تصاویر ۱۶:۹ را تبدیل نکنیم به ۴:۳. الان برنامه ۲۰۱۴ کلا ۱۶:۹ است. این فرمت این امتیاز را دارد که هر آنچه در برزیل اتفاق می افتد، با همان ابعاد روی تلویزیون های صفحه تخت مثل ال سی دی، ال ای دی و پلاسما می بینیم. قبلا تصاویر را اسکوپ می کردیم ولی الان بازی ها با کادر کامل پخش می شود اما با کیفیت SD».

تیم ملی والیبال کشورمان همه جوره منشأ خیر بوده. تجربه پوشش بازی ها به شکل HD مسئولان سازمان صدا و سیما را به این فکر می اندازد که مسابقات جهانی فوتبال را هم با همین فرمت پخش کنند: «با دوستان معاونت توسعه و فناوری رسانه سازمان مشورت کردیم و به این نتیجه رسیدیم مسابقات والیبال را برای بینندگان داخلی هم به صورت HD پخش کنیم. بعد از آن به این نتیجه رسیدیم که با تهیه امکانات و پهنای باند، فوتبال ها را هم HD پخش کنیم.»

چرا اطلاع رسانی ضعیف است؟

اتفاقی به مهمی پخش مسابقات فوتبال با فرمت HD نیاز به اطلاع رسانی گسترده تری دارد؛ خیلی ها هنوز از این امکان خبر ندارند: «این تصمیم یکباره گرفته شد، برای همین ما ابتدا باید شبکه را زیر بار می گذاشتیم و تست های آن را می گرفتیم تا مشخص شود پوشش آن در نقاط مختلف شهر چگونه است. وقتی به نقطه مطلوب رسیدیم و دیدیم کیفیت مناسب است، شبکه سه به شکل زیرنویس خبررسانی کرد.»

لیگ برتر HD می شود؟

از این به بعد مسابقات فوتبال داخلی و خارجی با کیفیت HD پخش می شوند. رئیس مرکز تولید و فنی صدا و سیما این اتفاق را منوط به تصمیم رئیس سازمان و فراهم شدن امکانات می داند: «پخش مسابقات جام جهانی در حد تست تجهیزات است؛ بعد از این مسابقات آسیایی کره را داریم که اگر امکانات فنی جواب دهد با همین فرمت پخش می شوند. برای پوشش HD ما نیازمند تامین امکانات و اعتبارات هستیم. الان واحد سیار HD والیبال تهیه شده و برای فوتبال و حتی رویدادهای فرهنگی باید امکانات لازم فراهم شود.»

HD چه زمانی سراسری می شود؟

پخش HD وقتی موفق است که همه ایران را پوشش دهد. شعبان پور محقق شدن این امر را باز هم منوط به تامین بودجه و امکانات می داند: «از لحاظ توان فنی در این زمینه مشکلی نداریم. اعتبارات لازم تهیه شود ما این آمادگی را داریم که بتوانیم بازی ها را با کیفیت HD برای همه کشور پخش کنیم. الان فرستنده بازی های جام جهانی فقط در تهران روشن است و امیدواریم همه شهرها هم به زودی از این امکان بهره مند شوند.

شعبان پور در پایان نقبی به تجربه موفق پخش مسابقات لیگ جهانی والیبال می زند و می گوید: «سایت فدراسیون جهانی والیبال در دو بازی قبلی که برگزار شده بالاترین نمره یعنی خیلی خوب را به سازمان صدا و سیما داده و این نشان می دهد ما می توانیم از نظر پوشش HD موفق باشیم. الان خیلی از سریال های فاخر ما مثل «مختارنامه» با کیفیت HD و بالاتر تولید می شوند اما به خاطر نبود امکانات به شکل SD روی آنتن می روند.»

آیا باید تلویزیون ها را عوض کرد؟

پس از پخش آزمایشی مسابقات فوتبال و والیبال با کیفیت HD سایت آترو در گزارشی با عنوان «آیا باید تلویزیون ها را عوض کرد؟» نوشت: تاکنون شبکه های سیما با فرمت MP۴ و با نسبت تصویر ۴:۳ و با وضوح ۷۲۰ در ۵۷۸ توسط فرستنده های دیجیتال کشور برای مخاطبین پخش می شد که متناسب با تلویزیون های غیرتخت و اصطلاحا آنالوگ است. بدین معنا که تصویر پخش شده با این نسبت به صورت یک مستطیل با ضریب طول و عرض ۴ در ۳ پخش می شود. در این صورت بهترین شیوه تماشای تصویر با عدم به هم ریختگی نسبت های واقعی تلویزیون های قدیمی است و کسانی که از تلویزیون های صفحه گسترده (LED و LCD) استفاده می کنند مجبورند یا تصویر را غیرموزون تماشا کنند یا قسمتی از دو طرف سمت راست و چپ تصویر را از دست بدهند.

کاربران تلویزیون های ۱۶:۹ می توانند به صورت دستی نسبت نمایش تصویر را به ۱۶:۹ تبدیل کنند. در این حالت تلویزیون تصویر ۴:۳ را کشیده و به ۱۶:۹ تبدیل می کند که باعث دفورم و کشیدگی تصویر می شود اما در نسبت ۱۶:۹ که نسبت تصویر در تلویزیون ها و مونیتورهای جدید به صورت استاندارد و قراردادی است کسر ساده شده طول به عرض تصویر مساوی ۱۶:۹ است. در این حالت دارندگان تلویزیون های ۴:۳ می توانند با تنظیم تصویر ۱۶:۹ به ۴:۳ تصویر را به صورت تمام صفحه البته با کشیدگی این بار عمودی تصویر ملاحظه کنند.

به هر حال با غالب شدن تلویزیون های جدید ۱۶:۹ به تلویزیون های ۴:۳ در بازار، لازم است شبکه های تلویزیون جهان رفته رفته نسبت تصویر خود را از مرحله ضبط تا پخش به ۱۶:۹ تغییر دهند.