فیلم کثافت هایی که برای پول در سینما هستند!

اصلا همین اول بگذارید بدانیم چرا اسم جشنواره شب های سیاه است؟ برای اینکه در طول روز تنها سه ساعت هوا روشن است! فیلم سینمایی کات آخرین ساخته امیر نادری، کارگردان مطرح سینمای ایران در پانزدهمین جشنواره بین المللی فیلم «شب های سیاه» روی پرده می رود.

این فیلم شنبه ساعت ۱۷ در سالن کوکاکولا پلازای تالین در بخش «صفر ثانیه تنهایی در سال صفر» جشنواره به نمایش درخواهد آمد. کات نگاهی از بیرون به ژاپن دارد و از آن به عنوان «یک شعر عاشقانه تصویری برای سینما که در دنیای یاکوزا روی می دهد» یاد شده است.


هیده توشی نیشیجیما و تاکشی ساسانو بازیگران ژاپنی در این فیلم بازی می کنند. پانزدهمین جشنواره بین المللی فیلم شب های سیاه ۱۸ تا ۳۰ نوامبر در شهر تالین استونی برگزار می شود.

همچنین مرجان ریاحی مستندساز و مدیر «پایگاه خبری فیلم کوتاه» به عنوان رئیس هیئت داوران «نتپک» بنیاد توسعه سینمای آسیا در این جشنواره حضور دارد.

*تهمینه میلانی و ماجرای داوری در جشنواره شب های سیاه

پیش از این تهمینه میلانی کارگردان مطرح سینمای ایران در سال ۱۳۸۳ رئیس هیئت داوران این جشنوارها بود. به دلیل آنکه در این ارقام در کشور استونی تنها سه ساعت در طول یک روز هوا روشن است و بقیه روز هوا تاریک است، اسم شب های سیاه را روی جشنواره گذاشته بودند و در آن سال فیلم های «۱۰ روی ده» کیارستمی و داستان ناتمام یکتاپناه از ایارن در آن حضور داشتند.

*تقاص عاشق سینما بودن

کات درباهر کسی است که به تمام معنی عاشق سینماست و برای این عشق تقاص پس می دهد. این عشق زیباترین لحظه های فیمل را شکل می دهد و چه آنجا که عاشق با آپارات صحنه هایی از فیلم اوگتسومونوگاتاری را روی بدن خودش می اندازد یا در بخش های دیگری از فیلم که ما را سر قبر سه بزرگ سینمای ژاپن - میزوگوچی، اوزو و کوروساوا - می برد.

درواقع نادری با کات می خواهد همه عشقش به سینما و در عین حال نفرتش از آن (از تجارت غالب بر سینما و مشکلات فیلماسزی مستقل و غیرتجاری) را در یک فیلم خلاصه کند. «کات» در واقع بازتاب تمام مشکلات مالی نادری برای فیلمسازی و درواقع گونه ای حدیث نفس است.

*عده ای کثافت سینما را برای پول درآوردن به دست گرفته اند

شخصیت اصلی فیلم - که درواقع حرف های نادری را بر زبان می آورد - با بلندگویی در دست در خیابان شعرا می دهد که سینما مقدس است. او در بلندگو فریاد برمی آورد که عده ای کثافت سینما را برای پول درآوردن به دست گرفته اند و «سینما لکاته نیست، سینما هنر است!»

امیر نادری خودش درباره کات گفته: «در یکی از سفرهایم به ژاپن، هفت هشت سال قبل با بازیگر فیلم در جشنواره فیلم توکیو آشنا شدم. فیلمی ازش دیدم که «کیتانو» ساخته بود به اسم عروسک که خیلی خوشم آ مد. با هم دوست شدیم و فیلم های مرا دید و من فیلم های او را دیدم و به او گفتم که می خواهم فیلمی بسازم و شروع کردیم با هم رفت و آمد کردن و همان زمان شروع کردم به نوشتن فیلمنامه و کم کم خودم را برای آن کار آماده کردم.

اما وسط کار دیدم که نمی شود و چیزی آن وسط لنگ است. فهمیدم که تجربه آرمیکا را می توانم به آنجا بیاورم ولی انسان جوهر واصلش با هم نمی خواند. دست کردم در گنجه گذشته ام، یعنی ایران و دیدم که چقدر این دو به هم نزدیک هستند و از این طیق با فرهنگ ژاپن ارتباط برقرار کردم و با ترکیب تجربه ام در آمریکا، به عنوان یک فیلم ساز که می تواند در خارج با گروه ها و فرهنگ های دیگر کار کند توانستم این فیلم را بسازم».


*فیلمسازی در ژاپن مثل خودکشی سامورایی است

این کارگردان سینما در ادامه عنوان کرده: «فهمیدم فیلمسازی در ژاپن مثل خودکشی سامورایی است، یک خودکشی خودخواسته و بسیار لذتبخش که می خواستم تجربه اش کنم. ژاپن کشور بسیار دوست داشتنی است ولی با فرهنگ ما تفاوت هایی دارد.

ژاپن کشوری است با نظم و سیستم، همزمان به جزئیات توجه دارد، به سکوت احترام می گذارد و مینی مالیست است. فهمیدم که به جز سیستم و توجه به جزئیات، که در ایران خیلی درب و داغون است، بقیه اش با پیشینه ایرانی ما همخوانی دارد. وقتی که فهمیدم نمی تونم ژاپن را عوض کنم تصمیم گرفتمکه این شانس را به خودم بدهم و بروم توی پوست ژاپن، طول کشید تا این کار را کردم و موفق شدم.»

*فیلم توریستی نمی خواستم بسازم

امیر نادری در ادامه گفته بود: «سینمای قدیم ژاپن خیلی به من کمک کرده و درواقع فیلم من شد تصویری از کارگردان ها و سینمای ژاپن. شخصیت فیلم من قرار است سینمای گذشته ژاپن را حفظ کند و همین طور سینمای گذشته دنیارا و من هم سعی کردم خودم را، سینمار ا و شخصیت فیلمم را حفظ کنم. فکر کنم با هم به جایی رسیدیم و جای خیلی مشکلی بود. برای اینکه من نمی خواستم فیلم توریستی بسازم، می خواستم فیلم ژاپنی باشد و همه هم می گفتند غیرممکن است، چون تقریبا کسی این کار را نکرده بود. ولی بالاخره شد».

*سینمای هنری / سینمای بدکاره

در بخش هایی از فیلم کات، هنرپیشه اصلی فیلم، سینما را به دو بخش تقسیم می کند، سینمای هنری و سینمای بدکاره. خود امیر نادری در همان گفت و گویش در زمان برگزاری جشنواره ونیز در پاسخ به سوالی که سینمای بدکاره چه نوع سینمایی است، گفت: «سینمایی است که از آن سوءاستفاده می شود. سینمایی که زاتماشاچی سوءاستفاده می کند. سینمایی که مغز تماشاچی را می شورد. سینمایی که از اعتماد تماشاچی برای دو ساعت نشستن و سرگرم شدن سوءاستفاده می کند.

در گذشته هم فیلم های سرگرم کننده بودند و خیلی هم خوب بودند. اگر دیده باشید شوجیف شخصیت فیلم من Sing in the rain و کارهای هیچکاک را دوست دارد که ترکیبی از هنر و سرگرمی هستند. اما سینمای سرگرم کننده امروز جا را برای این ور، یعنی فیلم های هنری تنگ کرده است. در گذشته بیست فیلم ساخته می شد، ۱۷تا سرگرم کننده و سه تا هنری. اما امروز جا برای این سه تا هم دیگر نیست. این همه فیمل هنری ساخته می شود که سینمایی برای نمایش پیدا نمی کند. در واقع این نوع فیلم ها سینما را به نوعی به تن فروشی کشاندند.

سینما با استفاده و سوءاستفاده از پول و تکنولوژی درواقع تماشاچی را به دم آهنی تبدیل کرده است. در قرن گذشته کلی آدم تلاش کردند تا توانستند با استفاده از دانسته ها و دانش خودشان سینمای را از پل سرگرمی رد و به هنر تبدیل کنند».

*ادای دین امیر نادری به صد فیلم کلاسیک

نکته دیگری که درباره کات باید گفت این است که کات ادای دینی به سینمای کلاسیک و ۱۰۰ فیلم برگزیده نهایی فیلمساز است که در آخر فیلم با هر ضربه نام فیلمی روی پرده نوشته می شود. در واقع امیر نادرنی در «کات» فهرستی از ۱۰۰ فیلم از بهترین فیلم های دنیا را تهیه کرده و از ایران دو فیلم در این فهرست گذاشته است: «کلوزآپ» عباس کیارستمی و «یک اتفاق ساده» سهراب شهیدثالث.

*سینما امروز در حال مرگ است

خود امیر نادری در پاسخ به سوالی که آیا فیلم های دیگری به نظرش در این فهرست جا نمی گرفت، گفته: «اگر می خواستمن از فیلم های ایران استفاده کنم باید حداقل ۴۰ تا فیلم ایرانی می گذاشتم. منظورم این نبود که من دارم ۱۰۰ فیلم انتخاب می کنم. این احمقانه ترین کار می توانست باشد. منظور من بیشتر این بود که این ۱۰۰ فیلمی که رفته زیر خاکستر را بیاورم بیرون و به نسل بعدی نشان دهم. نمی خواستم این داستان را ناسیونالیستی، داخلی، خانوادگی و مربوط به یک جا کنم. این کار را خراب می کرد. اگر ببینید با اینکه فیلم از ژاپن شروع می شود و درمورد ژاپن است ولی کم کم کانال می زند به تمام دنیا، به سینمای جهانی. این لیست شامل فیلم هایی است که من آرزو دارم نسل امروز دوباره آنها را کشف کنند. آنها درواقع فیلم های محبوب من هستند. ما دیگر جا نداریم بگوییم هیچکاک یا کس دیگری را خیلی دوست داریم».


از سینما چیزی جز سرگرمی نمانده

شخصیت اصلی فیلم کات در بخش هایی از فیلم فریاد می زند که از سینما چیزی جز سرگرمی باقی نمانده و رسما از تماشاگران می خواهد که «با رفتن به تماشای فیلم های مستقل از سینمای واقعی حمایت کنند!»

امیر نادری چگونه به کات رسید؟

امیر نادری چگونه به کات رسید؟ خود امیر نادری در مصاحبه ای در زمان حضور این فیلم در جشنواره ونیز گفته: «همان طور که می دانید من زندگی خیلی ماجراجویانه ای دارم و این قسمتی از آن ماجراجویی است. من خیلی با سینمای ژاپن درگیر هستم و سینمای ژاپن را در بیست سال گذشته، چه در ژاپن و چه در آمریکا و هم جاهای دیگر دنبال کرده ام. وقتی اولین بار می خواستم فیلم ژاپنی بسازم رفتم دیدم فرهنگ بسیار بسته ای است و تجربه هایی قبل از خودش می خواهد. تصمیم گرفتم بروم آمریکا. رفتم آمریکا و بیست سال طول کشید تا پنج شش تا فیلم بسازمو هفت هشت تا فیلم تولید کنم و بفهمم آماده ام که از روی پل تجربه آمریکا رد شوم و بروم ژاپن».

باز نشر: مجله اینترنتی Bartarinha.ir