۹ آذر - ۳۰ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویداد ها:

۴۸۹ پیش از میلاد - داریوش یکم اولین سازمان اطلاعاتی در جهان را ابداع کرد

پژوهشگران تحولات عهد باستان و عمدتا به استناد جلد سوم کتاب «مانه ثو Manetho» مورخ قرن سوم پیش از میلاد که درباره حکمرانی بیش از «دو ـ صد ساله» ایرانیان بر مصر است، داریوش بزرگ شاه ایرانیان از دودمان هخامنشی را مبتکر سازمانهای اطلاعاتی ـ امنیتی در جهان اعلام کرده و نوشته اند که داریوش در روز آذر (نهم آذر = سی نوامبر) در سال ۴۸۹ پیش از میلاد اندیشه تاسیس یک سازمان اطلاعاتی برای ایران را به اجرا گذارد. وی در پی تقسیم قلمرو دولت ایران به ساتراپی های متعدد (ایالت ـ استان) که شرح آنهارا در سنگ نبشته بیستون آورده است و انجام اصلاحات ازجمله ایجاد پستخانه، خزانه داری (گنزبرا = گنجور)، پلیس راه، ضرب سکه طلا (در جهان؛ معروف به داریک، دارا)، سیستم قضایی و سپاه جاویدان (ارتش دائمي) به اندیشه ایجاد یک سازمان اطلاعاتی مرکزی افتاد تا سوء مدیریت ها و تخلفات عمومی و نابخردی مقامات و عدم رضایت مردم از امور مستقیما و سریعا به او گزارش شود و به این سازمان (اعضای آن) گوش و چشم شاه می گفتند. حفظ جان و مال اتباع، جمع آوری مالیات و امضای احکام دادگاهها برای اجرا برعهده ساتراپ ها (محافظان ایالت = استانداران) بود ولی لازم بود که شاه شخصا از ضعف ها و کژروی های مقامات و احساس، عواطف و خواست درونی اتباع و وضعیت زندگانی آنان آگاه شود. ماموران اطلاعاتی ايران وقت از میان افرادی انتخاب می شدند که راستگویی، درست کرداری، حسن نیّت (پندار نیک) و وفاداری آنان قبلا ثابت شده باشد، سطح آگاهی های آنان بالا و توان کافی برای قضاوت داشته باشند. برخی از این ماموران، مخفی و پاره ای دیگر علنی بودند و به چشم خادمین به ملت نگریسته می شدند. برای شاه بررسی گزارش این ماموران در اولوّیت بود. ساتراپ های ایران (بمانند فرماندران ایالت های آمریکای معاصر) حق داشتن ارتش نداشتند، ولی پلیس و میلیشیا، بله.


داریوش سه سال بعد درگذشت و پیش از وفات، فنیقیه (لبنان امروز و بخشی از سوریه) و جزیره قبرس را بر ساتراپی مصر اضافه کرد. [ماموران اطلاعاتی ایران در این ساتراپی مراقب فعالیت آتنی های ضد ایران هم بودند].

فعالیت سیستم اطلاعاتی داریوش بزرگ تا پایان عصر هخامنشیان به همان صورت ادامه داشت و ساسانیان آن را به همان شکل تجدید کردند که در عصر خسروانوشیروان به اوج تکامل خود رسید و گزارش وضعیت دولتهای رقیب و متخاصم بر وظایف آن اضافه شد که الگوی سازمانهای اطلاعاتی امروز (قرن ۲۱) شده است که ماموران اطلاعاتی وضعیت زندگانی مردم (راضی بودن و ناراضی بودن و میزان فقر و اعتیاد و ...) و اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی در کشورهای رقیب را هم گزارش می کنند و ...[نمونه آن؛ طرز کار جاسوسان روسیه در آمریکا بوده است که در سال ۲۰۱۰ در نیویورک و ... دستگیر و تبعید شدند. کار آنها زندگی در میان مردم و تهیه گزارش در این زمینه ها بود].

شاه عباس يکم نيز چنان دستگاهي داشت و گاهي هم شخصا و با لباس مبدّل در ساعات شب به ميان مردم مي رفت تا از مشکلات روزمره آنان آگاه شود. برخي نوشته اند که رضاشاه هم در اوايل سلطنتش چنين مي کرد ولي سندي در تاييد اين ادعا در دست نيست.

۱۹۷۱ - روزي که سه جزيره ايراني در خليج فارس به قلمرو کشور بازگردانده شد

در پي توافق با شيخ شارجه، سي ام نوامبر سال ۱۹۷۱ (۹ آذر ۱۳۵۰) ناوگان ايران جزاير ايراني ابوموسي، تُنب بزرگ و تُنب كوچك را به قلمرو کشور باز گردانيد و تنها در يك جزيره مختصر مقاومتي صورت گرفته بود. در جزيره ابو موسي، برادر امير شارجه از واحدها و مقامات ايراني استقبال كرد. تنب بزرگ و تنب کوچک از هم ۱۲ کیلومتر فاصله دارند و تنب بزرگ در ۲۰ کیلومتری قشم واقع است.

مجلس شورای ملی همان روز پس از استماع گزارش اميرعباس هويدا نخست وزير وقت، با دادن راي اعتماد به او بر اقدام نيروي دريايي صحّه گذارد، ولي اين اقدام در كشورهاي عربي مخصوصا عراق با واكنش منفي رو به رو شد. ايران با اسناد و شواهد تاريخي، مالكيت بر این سه جزیره را كه انگلستان بمانند ساير جزاير خليج فارس از ايران جدا كرده بود به سازمان ملل ثابت كرد. انگلستان ۲۶ نوامبر ۱۹۷۰ (درست يك سال پيش از آن) نيروهاي خود را از شرق سوئز از جمله خليج فارس خارج ساخته بود كه ايران فرصت يافت برخی جزاير خود را پس بگبرد. معارضه دودمانهاي پس از صفويه با انگلستان بر سر سرزمين هاي ايراني خليج فارس هیچگاه متوقف نشد. مشکل ایران در دوران قاجارها، نداشتن قدرت دريايي موثر بود. ایران در دهه ۱۹۳۰ پس از خرید چند ناو از ایتالیا، انگلیسی هارا از چند نقطه خلیج فارس ازجمله «باسعیدو» در قشم بیرون راند.


اقدام دولت وقت در احقاق حق ايران که ايرانيان را شاد و مشعوف ساخت در كشورهاي عربي مخصوصا عراق با واكنش منفي رو به رو شد. دولت وقت عراق به علامت اعتراض، روابط سياسي خود با ايران را قطع كرد. سوريه، ليبي، كويت، سعودي، ابوظبي و راس الخيمه به ايران اعتراض كردند. امير راس الخيمه به انگلستان شكايت برد و دولتهاي عراق، ليبي، الجزاير، يمن جنوبی (عدن) و كويت برضد ايران به شوراي امنيت سازمان ملل شكايت بردند و شورا رسيدگي كرد و ايران با اسناد و شواهد تاريخي، مالكيت بر جزاير را كه انگلستان بمانند ساير جزاير خليج فارس از ايران جدا كرده بود ثابت كرد.

انگلستان و از جمله خبرگزاري آن، رويترز، و برخي از رسانه هايش از همان زمان، چهار ـ پنج دهه پيش، از راه كينه جويي و نشان دادن خصومت خود نسبت به ايرانيان و جلب دوستي امارات، خليج فارس را كه از ۲۵ قرن پيش به اين نام خوانده مي شود «خليج» و يا خليج عربي مي نويسند كه نگارنده اين تاريخ آنلاين به همين سبب، از تابستان سال۱۹۹۸ رويترز را تحريم كرده است.

۱۷۸۲ - پيش نويس قرارداد پاريس که پس از تصويب به صلح انگلستان و دولت نوپاي ايالات متحده انجاميد به امضاء رسيد و انگلستان رسما استقلال ايالات متحده را که مهاجر نشين آن کشور بود برسميت شناخت.

۱۹۱۳ - نخستين پمپ بنزين دنیا كه با تلمبه (پمپ) كار مي كرد درشهر پيتسبورگ ايالت پنسيلوانياي آمريكا آغاز بكار كرد . قبلا بنزين درحلب هاي فلزي فروخته مي شد.

۱۹۱۸ - نيروهاي دولت شكست خورده عثماني در جنگ اول خاك ايران را ترك گفتند.

۱۹۳۹ - آغاز جنگ زمستان بین اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری فنلاند.

۱۹۴۵ - ارتش شوروی منطقه دانتزیک (گدانسک) را ازدست آلمان خارج ساخت. دادن همین منطقه قدیمی آلمان (پروس) به لهستان در پایان جنگ جهانی اول که در آن آلمان شکست خورده بود سبب شد که هیتلر براي پس گرفتن آن در ۱۹۳۹ به لهستان لشکر بکشد و چون انگلستان و فرانسه تمامیت لهستان را تضمین کرده بودند، جنگ جهانی دوم اغاز شود.

۱۹۶۱ - شوروي درخواست عضويت کشور تازه استقلال يافته کويت به سازمان ملل را وتو کرد، زيراکه دولت عراق ـ دوست وقت شوروي مدعي مالکيت کويت شده بود.

۱۹۶۷ - استقلال کشور جمهوری خلق یمن از بریتانیا.

۱۹۸۲ - تریلر؛ پرفروش‌ترین آلبوم جهان در تمام دوران‌ها توسط مایکل جکسون منتشر شد

تریلر (به انگلیسی: Thriller، به معنی هیجان‌انگیز و دلهره‌آور) نام ششمین آلبوم استودیویی مایکل جکسون است که در ۳۰ نوامبر ۱۹۸۲ (۹ آذر ۱۳۶۱ ه.ش) منتشر شد. این آلبوم برندهٔ تعداد رکوردشکن ۸ جایزهٔ گرمی شد.


تریلر تنها یک سال پس از انتشارش، به پرفروش‌ترین آلبوم تاریخ موسیقی جهان تبدیل شد و هنوز هم این مقام را با اختلاف زیادی (تقریبأ ۶۰ میلیون نسخه) از دومین آلبوم پرفروش حفظ کرده‌است. فروش جهانی تریلر تا به امروز بیش از ۱۱۰ میلیون نسخه برآورد شده‌است. تریلر و آلبوم بهترین‌هایشان (۱۹۷۱-۱۹۷۵) از گروه ایگلز، با فروش ۲۹ میلیون نسخه، پرفروش‌ترین آلبوم‌های تاریخ موسیقی آمریکا نیز هستند.

مناسبت ها

روز جشن آذرگان

روز نهم هر ماه در آیین زردتشتی «آذر» یا «اَتر»(Atar) نام دارد؛ آذر ایزد ویژه ی همه ی آتش هاست و از احترام ویژه ای نسبت به سایر آخشیج ها (عناصر) برخوردار می باشد و «جشن آذرگان» جشنی دیگر از جشن های آتش است در گرامیداشت این آخشیج و ایزد منسوب به آن.

ابوريحان بیرونی در صفحه ۲۵۶ ترجمه ی آثارالباقيه درباره ی این جشن می آورد :

« ... روز نهم آذر عيدی است که به مناسبت توافق دو نام آذرجشن می گويند و در اين روز به افروختن آتش نيازمند می باشند و اين روز جشن آتش است و بنام فرشته ای که به همه ی آتش ها موکل است ناميده شده، زرتشت امر کرده در اين روز آتشکده ها را زيارت کنند و در کارهای جهان مشورت نمايند ... »

در «فرهنگ جهانگیری»، «برهان قاطع»، «مروج الذهب مسعودی» و «المدخل فی صناعة احکام النجوم» از کیا کوشیار ابن لبان با شهری جیلی، این جشن را «آذرخش» نوشته اند.

در جشن های آتش مردم روی بام خانه ها آتش افروخته و آن روز را با شادی و شادمانی و پایکوبی و نیایش و فرآوری خوراک های ویژه و «آفرینگان خوانی» جشن می گیرند. نزد ایرانیان، جشن آذرگان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و همچون نوروز و مهرگان بر آن ارج می نهاده اند.

در این روز آتشکده ها را آراسته و آذین بندی می کردند و در آن جایگاه مقدس مراسم ویژه ای برای جشن برگزار می کردند. نظافت و پاکیزگی، از جمله ستردن موی و چیدن ناخن در این روز نیک بود و معتقد بودند در این روز مشاوره و رایزنی درباره ی امور و دشواری ها به نتیجه ی مطلوب می انجامد.

آتش به طور عموم از روزگاران بسیار کهن تا به امروز مورد توجه همه ی اقوام روی زمین بوده و هر قوم و طایفه ای به شکلی آن را ستوده اند.

روز برزگداشت شیخ مفید

محمد بن محمد بن نعمان، معروف به شیخ مفید فقیه و متکلم مشهور شیعی است. حضرت ولی عصر (عج) در ابتدای نامه ی معروف که برای او صادر نمودند. او را به "شیخ مفید" ستودند. همچنین ابن الندیم در فن دوم از مقاله پنجم (الفهرست) كه درباره متكلمین شیعه بحث می كند، از او به عنوان (ابن المعلم) یاد می كند و ستایش می نماید. او در سال ۳۳۸ متولد و در سال ۴۱۳ درگذشته است.


روز ملی کشور بنین

زادروزها

۱۲۸۰ شمسی - نصرالله فلسفی، مورخ، محقق، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی.
۱۳۱۲ شمسی - حسین شکوئی، جغرافی‌دان معاصر ایرانی و بنیان‌گذار گروه جغرافیای دانشگاه ملی سابق و چهره‌های ماندگار ایران.
۱۳۶۳ شمسی - آزاده نامداری، مجری تلویزیون صدا و سیمای ایران
۱۴۲۷ میلادی - کازیمیر چهارم یاگیلون، دوک بزرگ لیتوانی.
۱۵۰۸ - آندرا پالادیو، در دوره رنسانس ایتالیا در حرفه معماری در جمهوری ونیز فعال بود.


۱۶۶۷ - آندرا پالادیو، هجو نویس، شاعر و نویسنده رساله‌های سیاسی.
۱۸۱۳ - لوئیز-ویکتورین اکرمان،شاعر قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
۱۸۱۷ - تئودور مومسن، پژوهش‌گر، تاریخ نویس، حقوق‌دان، روزنامه‌نگار، سیاست‌مدار و باستان‌شناس آلمانی.
۱۸۲۵ - ویلیام-آدولف بوگرو، یکی از نقاشان آکادمیک فرانسه.
۱۸۳۵ - مارک تواین، نویسنده آمریکایی.

۱۸۴۷ - آفونسو پنا،سیاستمدار اهل برزیل.
۱۸۶۹ - گوستاف دالن، کارخانه‌دار و برنده جایزه نوبل فیزیک سوئدی.
۱۸۷۴ - وینستون چرچیل، سیاست‌مدار، نخست وزیر و نویسندهٔ انگلیسی برندهٔ جایزه نوبل ادبیات.
۱۸۷۴ - لوسی ماد مونتگومری،نویسنده کانادایی.
۱۸۸۹ - ادگار آدریان،زیست‌شناس انگلستانی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۳۲ به خاطر کشف نورون‌ها.
۱۹۱۵ - ادگار آدریان،شیمیدان آمریکایی کانادایی.
۱۹۳۳ - نورمن دیلی،بازیکن فوتبال اهل کشور انگلستان.


۱۹۳۷ - ریدلی اسکات،کارگردان انگلیسی.
۱۹۴۳ - ترنس مالیک، کارگردان سینمای آمریکایی و استاد فلسفه دانشگاه‌ام آی تی.
۱۹۴۴ - جرج گراهام، بازیکن سابق و مربی فوتبال اهل اسکاتلند.
۱۹۴۵ - راجر گلاور،نوازنده گیتار بیس، آهنگ‌ساز و تهیه‌کننده موسیقی بریتانیایی.
۱۹۴۷ - جود سیکوللا،بازیگر آمریکایی.
۱۹۴۷ - دیوید مامیت،نویسنده، فیلمنامه‌نویس و کارگردان آمریکایی.
۱۹۵۵ - ریچارد بر،سناتور ایالت کارولینای شمالی در سنای ایالات متحده آمریکا.
۱۹۵۵ - بیلی آیدل، از خواننده‌های بزرگ سبک موسیقی پانک راک.
۱۹۵۷ - ریچارد باربیری، کیبوردیست و آهنگساز انگلیسی.
۱۹۶۰ - گری لینکر،فوتبالیست بازنشسته انگلیسی.


۱۹۶۵ - شاهزاده آکی‌شینو، پسر دوم امپراتور کشور ژاپن، امپراتور آکی‌هیتو.
۱۹۶۵ - بن استیلر، از کمدین‌های مشهور هالیوود.
۱۹۶۶ - دیوید برکوف،شناگر اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
۱۹۷۳ - کریسچن، کشتی‌گیر حرفه‌ای و بازیگر.
۱۹۷۴ - سباستین تلیه، آهنگساز موسیقی الکترونیکی فرانسوی.
۱۹۷۸ - کلی آیکن، نفر دوم از فصل دوم از سری مسابقات امریکن آیدل، خواننده، ترانه‌سرا، بازیگر، تهیه‌کننده و نویسنده.
۱۹۸۲ - مدینا،ترانه سرا و خواننده پاپ، دنس، ریتم و بلوز دانمارکی.
۱۹۸۲ - الیشا کاتبرت، بازیگر کانادایی.
۱۹۸۳ - ولادیسلاو پولیاکوف،شناگر اهل کشور قزاقستان.
۱۹۸۴ - نایجل دی یانگ،بازیکن فوتبال هلندی.
۱۹۸۵ - کیلی کوئوکو،خواننده، دوبلور و بازیگر آمریکایی.
۱۹۹۰ - ماگنوس کارلسن، استاد بزرگ و نابغه شطرنج اهل نروژ.

مرگ‌ها

۱۰۱۶ - ادموند دوم، پادشاه انگلستان.
۱۷۱۸ - کارل دوازدهم سوئد،شاه امپراتوری سوئد از ۱۶۹۷ تا ۱۷۱۸ میلادی.
۱۹۰۰ - اسکار وایلد، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه ایرلندی.
۱۹۲۳ - جان مک‌لین، معلم مدرسهٔ اسکاتلندی، و مدرس آثار مارکسیستی و کنسول شوروی در اسکاتلند.


۱۹۳۵ - فرناندو پسوآ، شاعر، نویسنده و همچنین مترجم و منتقد پرتغالی.
۱۹۴۴ - پل ماسون،ورزشکار مرد رشتهٔ دوچرخه‌سواری اهل کشور فرانسه.
۱۹۵۳ - فرانسیس پیکابیا،نویسنده و نقاش قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
۱۹۸۸ - عبدالباسط محمد عبدالصمد قاری بزرگ قرآن (اهل مصر)

۱۹۹۴ - گی دوبور، تئوریسن مارکسیست فرانسوی، نویسنده، فیلمساز و از اعضای بنیانگذار بین‌الملل موقعیت گرایانه.
۲۰۰۳ - گرترود ادرل،شناگر اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
۲۰۱۱ - لکا، ولیعهد آلبانی، که به شاه لکای یکم نیز معروف بود تنها پسر شاه زوگ یکم (احمد زوگو)، پادشاه آلبانی.
۲۰۱۳ - پل واکر، بازیگر آمریکایی.


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر