نماد‌های سال نو در جهان و در میان ایرانیان

در طول سال‌های متمادی که آیین جشن‌های سال جدید در سراسر دنیا برگزار می‌شود، سمبل یا نماد‌هایی برای خوشامدگویی به سال جدید و وداع با سال گذشته به‌وجود آمده است که به تعدادی از این نمادها اشاره می‌کنیم :
پدر زمان: این نماد سال نو ، پیرمردی است خندان با ریش انبوه و سپید، که لباس گشاد و بلندی به‌تن دارد و روی سینه‌‌اش حمایلی وجود دارد که روی آن نوشته شده است: سال گذشته. او یک ساعت شنی و یک داس در دستان خود دارد. گفته می‌شود این نماد برگرفته از چند نماد دیگر است که می‌توان از پادشاه مقدس یا خدای سال گذشته سلتیک‌ها و کرونوس، خدای زمان یونانی‌ها نام برد.

پدر زمان تمام مسئولیت خود را به کودک سال نو می‌دهد که نماد سالی است که در حال آمدن است. این نماد، کودکی است که حمایلی روی سینه دارد که روی آن سال نو نوشته شده است. این دو نماد پدر و کودک در واقع نشان‌دهنده گذشت سال یا مرگ سال قدیم و به دنیا آمدن یا آغاز سال جدید است.

کودک سال نو: این نماد به شکل کودکی چاق و تپل است که فقط پارچه قنداقی به دور او بسته شده و روی سینه حمایلی دارد که نشان‌دهنده سال جدید است. این کودک در طول سال رشد می‌کند و در انتهای سال پیر می‌شود و تمام وظایف خود را به کودک سال بعدی تحویل می‌دهد.

آتش بازی: بر پا کردن آتش، آتش بازی و ایجاد سرو‌صدا یکی از متداول‌ترین نماد‌های شروع سال جدید است. در زمان قدیم این باور وجود داشت که ایجاد‌سرو صدا و برپا کردن آتش سبب دورشدن ارواح شیطانی ‌می‌شود و نیکبختی و سعادت به ارمغان می‌آورد؛ به‌طورمثال آتشی که در هوگمانی، جشن سال نو اسکاتلندی‌ها در 31دسامبر برافروخته می‌شود، نمادی از نور معرفت است که از یک سال به سال بعد همیشه به همراهشان خواهد بود و نور امیدواری به یک جهان بهتر است که با آتش هوگمانی به سال آینده می‌برند. اساس هوگمانی به زمانی برمی‌گردد که در گذشته‌های بسیار دور، مردم به پرستش خورشید و آتش در نیمه زمستان عادت داشتند.

شمع روشن کردن: روشن کردن شمع نیز یکی از نماد‌های سال نو است و در بیشتر کارت‌های تبریک سال نو تصویر شمع ملاحظه می‌شود. گفته می‌شود در زمان‌های قدیم، باور داشتند که دود شمع روشن در هوا بالا می‌رود و به بهشت می‌رسد و در این حالت است که مردم اطمینان پیدا می‌کنند که خداوند دعاهای آنان را شنیده و آرزوهای آنان را برآورده می‌کند و این سنت نشات گرفته از این باور قدیمی است.

نمادهای کریسمس: در کشور‌های اروپایی که جشن سال نو به فاصله یک هفته از میلاد حضرت مسیح برگزار می‌شود، نمادهای کریسمس برای سال نو نیز استفاده می‌شود؛ به‌طور مثال درخت تزئین شده و همیشه سبزکاج یکی از مشهورترین نمادهای کریسمس است که تا آغاز سال نو نگهداری می‌شود. در زمان‌های قدیم مرسوم بود که این درخت را در اجاق می‌سوزاندند تا نماد روشنایی باشد. باور این بود که روشنایی برمی‌گردد و به جنگ تاریکی‌ها می‌رود و پیروز می‌شود.

نمادهای ایرانی

اما نمادهای سال نوی ایرانیان به شرح زیر است:
سبزه
سبزه نماد برکت، سرسبزی، خرمی و نماد امشاسپند امرداد است که نشان بی‌مرگی و جاودانگی است. در روزگاران گذشته 7 یا 12سبزه در قاب‌هایی گرانبها سر سفره می‌گذاشتند که بعد‌ها به 3سبزه که نشان گفتارنیک، کردار نیک و پندار نیک است، تبدیل شد.

سمنو
سمنو نماد زایش و باروری گیاهان است. خوردن جوانه گندم سبب نیرومندی و باروری در همه سال می‌شود و سمنو که از شیره همین جوانه‌ها ساخته می‌شود، نماد باروری گیاهان است.

سنجد
یکی دیگر از سین‌های خوان نوروزی سنجد است که بو، برگ و شکوفه آن سرچشمه زایش کیهانی است.

سماق
چاشنی زندگی است که دارای خواص فراوان است.

سیر و سرکه
نماد گندزدایی و پاکیزگی هستند که دارای خواص طبی نیز هستند.

آب
نماد خرداد امشاسپند به معنی کمال و رسایی است و شاید به معنای طلب آب فراوان برای همه سال از درگاه پروردگار باشد.
سیب سرخ
نماد سپندارمزد، یکی دیگر از فرشتگان مقدس است که نماد عشق و پاکی است.

سکه
نماد شهریور امشاسپند که موکل بر فلزات است و بودن آن سر سفره نشان برکت و روزی فراخ خانواده است.

شمعدان
نماد اردیبهشت به معنی راستی است. بر سر سفره نوروز، باید به عدد فرزندان آن خانواده شمع روشن کنند و بهتر این است که شمع‌ها خاموش نشوند و درصورت لزوم با ۲ برگ شمع‌ها خاموش شوند.

تخم‌مرغ
نماد اندیشه نیک، بهترین منش و خرد مقدس است. تخم‌مرغ (سالم و نپخته) نمادی است از نطفه و نژاد و پوست‌تخم مرغ نمادی است از آسمان و طاق کیهان. در روستاها رسم بر این است که یکی از تخم‌مرغ‌ها را روی آیینه می‌گذارند و باور دارند که به هنگام تحویل سال وقتی گاو آسمانی کره زمین را از شاخی به شاخ دیگر می‌افکند تخم‌مرغ در روی آیینه خواهد جنبید.

آیینه
باور این است که انسان کیهانی در نخستین روز شکل گرفته است به همین سبب بایستی نمادی از آن را در بالای سفره هفت‌سین قرار داد و آیینه دیگری زیر تخم‌مرغ گذاشت.

ماهی
اسفندماه در برج حوت (ماهی) است، از این‌رو نماد آخرین ماه سال را در خوان نوروزی می‌نهند. علاوه بر این، ماهی یکی از نمادهای آناهیتا، فرشته آب و باروری است و وجود آن در سفره سبب باروری و برکت در سال‌نو می‌شود. یکی از دلایل خوردن ماهی در شب عید نیز از این‌رو است.

نارنج
نمادی است از گوی زمین که در سفره نوروزی باید در کاسه آبی باشد. در واقع نمادی است از گوی زمین در کیهان و گردش آن روی آب. نمودار گذشتن برج‌های دوازده‌گانه و تحویل سال نو است.

نان و آرد
گذاشتن آرد و نان برای طلب روزی بیشتر از خداوند برای خود و خانواده است و نمادی از برکت در سال نو نیز هست.

دانه‌های اسپند
از واژه کهن سپنتا به معنی مقدس گرفته شده و در روز نوروز روی آتش می‌پاشند.

شیرینی و نقل
نماد شیرین کامی هستند و قبل از سال باید شیرینی بردهان نهاد تا کلام نیز در روز نخست سال شیرین باشد.
نوروز مبارک، ایام به‌کام‌تان