هشت نماد فراموش‌نشدنی اعتراضات ۲۰۱۴

خبرگزاری ایسنا: از آفریقا تا اروپا و آمریکا، سال ۲۰۱۴ سال شگفت‌آور شکل‌گیری اعتراضات مردمی بود. برخی از این اعتراضات به سرنگونی رهبران سیاسی انجامید و برخی دیگر نیز به عقب‌نشینی اجباری ختم شد، اما اساسا چشم‌اندازهای سیاسی را تغییر داد و هنوز هم عده‌ای از معترضان در آستانه ورود به سال ۲۰۱۵ همچنان به تظاهرات‌شان ادامه می‌دهند.

به نوشته پایگاه خبری هافینگتون پست، بسیاری از نمادهای قدرتمند در جریان اعتراضات سال جاری میلادی ظهور کرد. این تصاویر و شعارها یادآور خواسته‌های معترضانی است که با هدف برقراری عدالت و کرامت در سراسر جهان قیام کردند. در ادامه برخی از نمادهایی را می‌بینیم که معترضان ۲۰۱۴ با آنها به یادها سپرده می‌شوند.

در اوایل انقلاب اوکراین، معترضان استفاده از هشتگ یورو میدان (Euromaidan#) را در شبکه‌های اجتماعی آغاز کردند. این اصطلاح جدید به سرعت منتشر شد تا جنبش اعتراضی‌ای را توصیف کند که سرانجام در فوریه ۲۰۱۴ به سرنگونی دولت ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری مورد حمایت مسکو در اوکراین انجامید.

میدان استقلال کی‌یف

عبارت "یورومیدان" توصیفی برای احساسات اروپاگرایانه تظاهرکنندگان بود که پس از نوامبر ۲۰۱۳ که یانوکوویچ تصمیم گرفت مذاکرات با اتحادیه اروپا را به بهای ارتباط نزدیکتر با روسیه متوقف کند، جرقه زد. "میدان" به "میدان استقلال" اشاره دارد که در مرکز کی‌یف، پایتخت اوکراین قرار دارد و معترضان برای اولین بار در آنجا گردهم آمدند. این میدان بعدها به کمپ معترضان و صحنه درگیری خونین با پلیس ضد شورش تبدیل شد.

با این وجود، عبارت مذکور اهمیت عمیق‌تری را نیز به همراه دارد. برای بسیاری از اوکراینی‌ها، اروپا به نمادی از دموکراسی خالص و احترام به حقوق بشر بدل شده و این تفکر در شرایطی به وجود آمد که برخی یانوکوویچ را به ریاست بر سیستمی فاسد متهم می‌کردند و از خشونت وحشیانه پلیس ضد شورش شکایت داشتند.

از سوی دیگر عبارت "میدان" حامل بار تاریخی چشمگیرتری نیز هست؛ میدان استقلال کی‌یف در سال ۲۰۰۴ کانون انقلاب نارنجی اوکراین بود و بدین ترتیب، بر قدرت اعتراضات مردمی غیرخشونت‌آمیز دلالت داشت.

ونزوئلا - ونزوئلا را نجات دهید#

مردم ونزوئلا خسته از تورم روزافزون و سطح بالای وقوع جرایم،‌ اوایل ۲۰۱۴ به خیابان‌ها آمدند تا ناامیدی خود را از دولت نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا ابراز کنند. شعار "ونزوئلا را نجات دهید" (SOSVenezuela) به تصویر بادوام راهپیمایی‌های مردمی تبدیل شد. این کمپین در ابتدا با فعالیت گروه فعالان مستقر در کاراکاس با عنوان "اون موندو سن موردازا" (جهانی عاری از سانسور) آغاز شد و پس از آن اعتراضات سازمان‌یافته در سراسر جهان واژه "کمک" را در حمایت از فعالان ونزوئلایی سر دادند.

ونزوئلا را نجات دهید

آنابل ناوارو، سازمان‌دهنده اعتراضات می‌گفت: دولت ملی مانع فعالیت رسانه‌ها می‌شود. ما باید در این کشوری که آزادی بیان در آن معلق است، یک‌صدا باشیم.

با گسترش اعتراضات، دولت مادور روند سرکوب را در پیش گرفت. باندهای طرفدار دولت درگیری خشونت‌آمیز با فعالان را به راه‌ انداختند و نیروهای امنیتی دولت موانع معترضان را تکه‌تکه کردند و به دنبال آن هزاران تن بازداشت شدند. دست‌کم ۴۳ تظاهرکننده، هم از حامیان و هم از مخالفان دولت، در جریان اعتراضات خونین کشته شدند. در ماه مه، رودریگو دیامانتی، موسس گروه جهانی عاری از سانسور، به اتهام ارتباط با "انسداد بزرگراه‌ها و مالکیت غیرقانونی مواد منفجره" بازداشت شد. اعتراضات ونزوئلا در طول تابستان رو به کاهش گذاشت، اما این کشور آمریکای لاتین همچنان شاهد ناآرامی‌هایی بر سر نرخ جرایم و کمبود کالاهای اولیه بود و محبوبیت مادورو به شدت با افول روبه‌رو شد.

تایوان - گل آفتابگردان

بیش از ۱۰۰ هزار معترض تایوانی در ماه مارس با در دست داشتن شاخه‌هایی از گل آفتابگردان در تایپه، پایتخت تایوان تجمع کردند و دولتشان را به توافق پنهانی با چین بر سر معاهده تجاری جنجالی متهم کردند. تظاهرکنندگان دانشجو، ساختمان پارلمان را سه هفته اشغال کردند و سرانجام دولت تایوان موافقت کرد تا توافقش را با چین بازنگری کند.

جنبش گل آفتابگردان

بسیاری از تایوانی‌ها شدیدا نگران نفوذ چین در این جزیره هستند چرا که چین هنوز آن را بخشی از خاک خود قلمداد می‌کند. طبق گزارش نیویورک تایمز، دانشجویان اعتراضاتشان را "جنبش گل آفتابگردان" نامیدند. از نظر آن‌ها آفتابگردان نماد روشنی است که معترضان می‌خواستند در مناسبات با چین بتابد و علاوه بر این، بیانگر درخواست معترضان برای شفافیت بیشتر در فعالیت‌های دولت بود.

نیجریه - دخترانمان را برگردانید#

در شب 14 آوریل 2014 بیش از 270 دختر محصل در مدرسه‌ای شبانه‌روزی در چیبوک در شمال شرقی نیجریه از سوی شبه‌نظامیان گروه تروریستی بوکوحرام به گروگان گرفته شدند. ربایش دختران نیجریه‌ای با واکنش‌های شدید بین‌المللی همراه بود و کمپینی برای آزادی آن‌ها به نام دخترانمان را برگردانید# به راه افتاد.

دخترانمان را برگردانید

اولین بار گروهی در نیجریه از این عنوان استفاده کرد و به سرعت کمپینی توییتری در سراسر جهان ایجاد شد که بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و فعالان از جمله میشل اوباما و ملاله یوسف‌زی به آن پیوستند. دختران محصل همچنان در اسارت هستند و تا حد زیادی توجهات جهانی از این موضوع منحرف شده است. هنوز در نیجریه بستگان و حامیان دختران ربوده‌شده هر هفته در ابوجا، پایتخت نیجریه راهپیمایی برگزار می‌کنند و تنها یک خواسته دارند: دخترانمان را برگردانید.

تایلند - احترام "بازی گرسنگی"

در پی ماه‌ها تظاهرات در تایلند از سوی جنبش‌های سیاسی رقیب، ارتش این کشور آسیای جنوب شرقی قدرت را از طریق کودتای سفید در ماه مه به چنگ گرفت. خونتای حاکم تایلند برگزاری هر نوع تظاهرات و سایر رفتارهای اعتراضی از جمله "احترام سه‌انگشتی" که عاریه گرفته از کتاب‌ها و فیلم‌های "بازی‌های گرسنگی" (Hunger Games) بود، ممنوع اعلام کرد.

در این مجموعه جوان‌پسند که استبدادی را در ناکجاآباد به تصویر می‌کشد، "احترام سه‌انگشتی" نمادی از اعتراضات خاموش علیه خودکامه‌هاست. علاوه بر این، سه انگشت بیانگر "تشکر"، "تحسین" و "بدرود با کسی است که عشق شماست." طبق گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، معترضان در تایلند چندین معادل جایگزین برای این ژست یافتند که عبارت است از؛ نه به کودتا، آزادی و دموکراسی.

احترام سه‌انگشتی

مقام‌ها در ماه ژوئن هشدار دادند، هر فردی که در مکان‌های عمومی سه‌انگشت خود را به نشانه اعتراض بالا بیاورد، بازداشت می‌شود. در ماه نوامبر پیش از اکران فیلم "بازی‌های گرسنگی"، پنج دانشجوی تایلندی به دلیل نشان دادن این حرکت در جریان سخنرانی پرایوث چان-اوچا، رهبر کودتا و نخست‌وزیر تایلند بازداشت شدند. یکی از سینماهای تایلند اکران این فیلم را متوقف کرد چرا که فعالان صدها بلیط آن را خریداری کردند و اکثر دانشجویان در زمان نمایش فیلم بازداشت شدند. یکی از فعالان تایلندی در صفحه فیس‌بوک خود نوشته است: بالا بردن سه انگشت به نمادی از درخواست‌ها برای حقوق سیاسی تبدیل شده است.

آمریکا - دست‌ها بالا!

شلیک مرگبار پلیس سفیدپوست آمریکا به یک نوجوان سیاه‌پوست غیرمسلح در ماه اوت به نام مایکل براون، موجی از اعتراضات و ناآرامی‌ها را در شهر فرگوسن ایالت میسوری به راه انداخت که هفته‌ها به طول انجامید. یک شاهد عینی می‌گوید، مایکل براون پیش از آن که هدف شلیک گلوله قرار بگیرد، دست‌هایش را به نشانه تسلیم بالا برده بود. ژست تسلیم بودن، به همراه شعار "دست‌ها بالا، شلیک نکن" به نماد خشم مردم آمریکا از وحشیگری پلیس، تاکتیک‌های خشونت‌آمیز و تبعیض نژادی تبدیل شد. علاوه بر این، در ماه نوامبر پس از اعلام حکم تبرئه دارن ویلسون، افسر سفیدپوستی که مسوول مرگ مایکل براون بود، اعتراضات گسترده‌ای علیه حکم هیات منصفه در سراسر آمریکا و خارج از این کشور به راه افتاد.

دست‌ها بالا!

چند روز پس از آن، یک هیات منصفه دیگر در نیویورک افسر سفیدپوست دیگری را که به کشتن اریگ گارنر سیاه‌پوست متهم بود، تبرئه کرد. گارنر ۴۳ ساله توسط افسر سفیدپوست خفه شده بود. آخرین عبارتی که وی به زبان آورد و ۱۱ بار تکرار کرد، این بود: "من نمی‌توانم نفس بکشم". این نیز به شعار دیگر معترضان تبدیل شد و در کنار آن معترضان شعار "جان سیاه‌پوستان مهم است" سر می‌دادند. اگر چه هیات منصفه اسناد دیگری را از آخرین لحظات حیات مایکل براون ارائه می‌دهد، اما دست‌های بالا رفته به نماد مهمی از مساله‌ای بزرگتر تبدیل شد: مردان سیاه‌پوست به دست نیروهای پلیس سفیدپوست کشته می‌شوند. اعضای کنگره، فوتبالیست‌ها و معترضانی از سراسر جهان با این ژست "دست‌ها بالا" اعلام همبستگی کردند.

هنگ‌کنگ - چترها

دانشجویان و اپوزیسیون معترض در هنگ‌کنگ در ماه سپتامبر تحصن‌های خود را آغاز کردند و از دولت چین خواستند تا پیش از برگزاری اولین انتخابات تعیین رهبری این دولت‌شهر، از طرح جنجالی بررسی صلاحیت نامزدها دست بردارد. زمانی که پلیس هنگ‌کنگ تلاش کرد با توسل به گاز اشک‌آور و گاز فلفل معترضان را عقب براند، تظاهرکنندگان برای دفاع از خود چتر به دست گرفتند و نمادی ماندگار از دفاع صلح‌طلبانه را به نمایش گذاشتند. پس از آن، خیابان‌های هنگ‌کنگ و شبکه‌های اجتماعی به سرعت از تصاویر چتر معترضان پر شد.

چترها

از زمانی که بریتانیا هنگ‌کنگ را در سال ۱۹۹۷ به چین بازگرداند، "جنبش چتر" بزرگترین چالش برای مقام‌های پکن محسوب می‌شود چرا که عده‌ای هراس دارند که این دولت‌شهر بتواند اختیارات بیشتری را از چین بگیرد. پس از گذشت حدود سه ماه از آغاز اعتراضات، کمپ‌های خیابانی در هنگ‌کنگ برچیده شد اما معترضان تاکید دارند که وارد یک بازی طولانی شده‌اند. مت شیهان، خبرنگار روزنامه ورلدپست چین می‌گوید: جوانان هنگ‌کنگ هنوز به اهداف سیاسی خود دست نیافته‌اند و مقام‌ها را به جنگ تن به تن دعوت می‌کنند. آن‌ها نشان داده‌اند که ستیزه‌گرتر و انعطاف‌ناپذیرتر از نسل والدینشان هستند.

مکزیک - "۴۳"

در ماه سپتامبر، ۴۳ دانشجو از یک دانشکده معلمان روستایی در شهر ایگوآلا در مکزیک مفقود شدند. این دانشجویان در حال عزیمت برای شرکت در اعتراضاتی بودند که پلیس به خودروی آنها حمله کرد و آنها دیگر هرگز دیده نشدند. دولت مکزیک ماه نوامبر اعلام کرد که اعضای یک شبکه مواد مخدر محلی به کشتار دانشجویان اعتراف کرده است و این اقدام با همدستی شهردار شهر ایگوآلا و نیروهای پلیس محلی روی داده و تاکنون جسد دست‌کم یک دانشجو شناسایی شده است.

اما برخی از خبرنگاران و بستگان دانشجویان معتقدند که دولت مکزیک بیش از آنچه اذعان کرده، در ناپدید شدن دانشجویان نقش داشته است. ربوده‌شدن دانشجویان و کشتار آن‌ها موجی از اعتراضات را در مکزیک و سراسر جهان به راه انداخت که به یک بحران سیاسی برای انریکه پنانیتو، رئیس‌جمهوری مکزیک تبدیل شد. معترضان شماره "۴۳" را به نشانه تعداد دانشجویان مفقود شده بر روی دیوارها، بنرها و صورت‌هایشان نقاشی کردند. در یکی از بنرهای معترضان نوشته شده بود: "ما هر کسی نیستیم، چون ۴۳ تن را از دست داده‌ایم".

۴۳ دانشجوی مکزیکی مفقود‌شده

روزنامه گاردین در این رابطه نوشت: "دانشجویان مفقود شده به سرعت به نمادی از بحران امنیتی مکزیک تبدیل شدند. پلیس مکزیک هم‌اکنون قتل‌عام‌های متعددی را مرتکب شده و در مفقود شدن بیش از ۲۰ هزار تن نقش داشته است و تظاهرکنندگان علت آن را وجود گروه‌های تبهکار، فساد گسترده و اهمال مقام‌ها می‌دانند که موجب شده گروه‌های مذکور آزادانه عمل کنند."

یکی دیگر از شعارهای معترضان زمانی شکل گرفت که دادستان کل مکزیک در رابطه با کشتار دانشجویان کنفرانس خبری برگزار کرد اما زمانی که سخنانش تمام شد و خبرنگاران قصد داشتند سوال بپرسند، گفت: "خسته‌ام". سخنان وی موج تازه‌ای از خشم معترضان را به راه انداخت و شبکه‌های اجتماعی از هشتک "خسته‌ام" پر شد.