چه فرشى براى کجا مناسب تر است

پیش از هر توصیه اى در این زمینه یادآورى این مطلب خالى از لطف نیست که معمولاً فرش هاى دستباف اکثر شهرهاى ایران در سه قالب اصلى به لحاظ طرح بافته مى شوند که عبارت اند از لچک ترنج- خشتى و افشان.

رابطه خصوصیات محیط با طرح و نقشه فرش:
پیش از هر توصیه اى در این زمینه یادآورى این مطلب خالى از لطف نیست که معمولاً فرش هاى دستباف اکثر شهرهاى ایران در سه قالب اصلى به لحاظ طرح بافته مى شوند که عبارت اند از لچک ترنج- خشتى و افشان که در میان آنها لچک ترنج از قدیم مورد استقبال بیشترى قرار گرفته و اغلب فرش هایى را که شما در منازل یا در فرش فروشى ها مى بینید در همین طرح بافته شده اند. البته طرح هاى دیگرى نیز وجود دارند که در شهرهاى مختلف بر آن اساس بافته مى شوند. گبه ها، فرش هاى ترکمنى و غیره از این دسته اند. در فرش هاى لچک ترنج دار علاوه بر حاشیه اى پهن که دور تا دور فرش را احاطه کرده است، نقشى در قالب شکل هندسى دایره و یا بیضى در میان قرار گرفته که به آن ترنج مى گویند و در چهار گوشه داخلى حاشیه چهار نقش با فرم مثلثى قائم الزاویه که وتر آن خطى هلالى است وجود دارد که هر یک از این چهار نقش را هم لچک مى گویند.برخى از کارشناسان فرش ادعا مى کنند که طرح هاى اصلى فرش هاى ایرانى برگرفته از معمارى ساختمان هاى آن روزگار است. در نتیجه هنگامى که در ساختار خانه ها تغییرى اساسى ایجاد مى شده، طراحان فرش نیز از این تغییر تبعیت مى کرده اند. آنها بر این عقیده اند که طرح لچک ترنج فرش ها از طرح پردیس معمارى ساختمان هاى سده آخر دوره اشکانیان الهام گرفته است. این معمارى از فضاى اندرونى بیرونى تشکیل شده بود و در واقع فرش هاى لچک و ترنج دار نمادى از حیاط این ساختمان ها بوده اند. «لچک»ها باغچه هاى سبزیکارى چهار وجه حیاط و «ترنج» حوض میانى حیاط را یادآور مى شدند. گل هاى میان آنها نیز به گلکارى هاى گل محمدى حیاط اشاره مى کرده اند. پس از گذشت زمان و ایجاد تغییرات در معمارى و حذف حوض میانى و باغچه هاى سبزیکارى، طرح افشان فرش به وجود آمد. در این طرح دیگر اثرى از لچک و ترنج نبود و با حفظ همان حاشیه اصلى در فضاى میان حاشیه ها نقش هایى از انواع گل و ساقه و برگ دیده مى شدند.

طرح هاى خشتى جمله دیگر طرح هاى فرش هاى ایرانى هستند که براساس آن تمام سطح داخلى مابین حاشیه ها به مستطیل هایى مساوى تقسیم شده و در داخل هر یک نقشه اى بافته مى شود که ممکن است این نقشه ها چندین بار در خشت هاى مختلف تکرار شود. البته عدم تکرار آنها نشانى بر مرغوبیت نقشه و ابتکار طراح است. این طرح در برخى از شهرها به گلستان نیز معروف است. امروزه طراحان نقشه هاى فرش با ابتکارات خود و براساس سلایق متقاضیان در همین قالب هاى اصلى به ارائه طرح هاى متفاوت و زیبا پرداخته اند که با توجه به نامشان ثبت شده است. مثلاً در فرش هاى تبریز نقشه هاى علیا، بهشتى، شیوا، بنام، تقى زاده، قلى نامى و بسیارى نقشه هاى دیگر وجود دارند که با توجه به نام طراحانشان نامگذارى شده اند و اگرچه به لحاظ طرح و رنگ با هم متفاوت هستند ولى همگى در قالب طرح اصلى لچک ترنج جاى مى گیرند. با توجه به تنوع موجود، دست براى انتخاب مناسب ترین فرش براى فضاى مورد نظر باز است.

- در فضایى با وسعت کم، پهن کردن فرش با نقش و نگارى فشرده و متراکم، به شلوغى فضا و در نهایت کوچکتر به نظر آمدن آن کمک مى کند.

- هنگامى که کفپوش ثابت فضاى مورد نظر شما طرح دار است فرشى با طرح هاى خلوت انتخاب کنید تا تعادل طرح و نقش در کف محیط حفظ شود. مثلاً در صورت امکان استفاده از گبه به لحاظ سبک دکوراسیونى محیط بهترین انتخاب براى روى کفپوش پارکت آن هم در فضاى مدرن گبه است.

- دکوراتورها همواره فرش هاى با طرح افشان را براى فضا هاى کوچک توصیه مى کنند.
-انتخاب فرش هاى لچک ترنج براى فضاى معمولى و نسبتاً بزرگ بسیار مناسب است ولى انتخاب فرش خشتى براى این قبیل مکان ها توصیه نمى شود زیرا سبب کوچکتر جلوه کردن محیط مى شود.

رنگ و انتخاب فرش: براى فضایى با وسعت کم، فرشى با ترکیب رنگى روشن انتخاب کنید. این مسئله در مورد مکان هاى با محدودیت نور کافى نیز توصیه مى شود. هر چه کف زمین روشن تر باشد فضا بزرگتر و نورانى تر جلوه مى کند. در ضمن به هنگام انتخاب رنگ فرش، به پالت رنگى موجود در فضا شامل رنگ دیوارها، پارچه روکش مبلمان، پرده ها و حتى رنگ چوب لوازم و از همه مهمتر رنگ کفپوش، توجه کنید. حفظ هماهنگى میان طرح و رنگ فرش انتخابى و دیگر عناصر یک فضا از جمله مهمترین موارد در انتخاب فرش مناسب است.

کاربرد محیط و فرش مناسب: این که فرش مورد نیاز در چه مکانى و با چه کاربردى پهن مى شود در انتخاب تعیین کننده است. مثلاً براى فضاهاى پر رفت وآمد مثل اتاق نشیمن و فضاى ورودى خانه، فرش هاى روشن و با بافت ظریف و به اصطلاح رج بالا انتخاب نکنید. اینگونه فرش ها در این مکان ها در معرض آسیب دیدگى بیشترى قرار مى گیرند.

سبک دکوراسیونى: انتخاب فرش نیز مانند انتخاب دیگر لوازم دکوراسیونى تابع رعایت قوانین سبک دکوراسیونى به کار رفته در محیط است. لذا پیش از خرید فرش به انتخاب نقشه اى مناسب با سبک دکوراسیونى فضاى خانه تان بیاندیشید.