برخی بیانات رهبر انقلاب درباره کتاب ها و نویسنده ها

روزنامه هفت صبح: «بازتاب جهانی توییت کتابی رهبر انقلاب در گزارش گاردین»؛ این تیتر خبری اکثر خبرگزاری ها طی دو روز گذشته بود که بازخورد بالایی نیز داشت. اینکه رهبر انقلاب نظر خود را درباره دو رمان مشهور روسی و کلاسیک داده است، باعث شگفتی رسانه های خارجی نیز شده به طوری که به نوشته گاردین، صفحه مذکور در توییتر بیش از 102 هزار دنبال کننده دارد که در نوع خود بی نظیر است.

این در حالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی تا به حال بارها در بیانات و سخنرانی های خود درباره کتاب های مختلفی اظهار نظر کرده اند به طوری که در سال 86 نشر سوره بخشی از بیانات رهبر انقلاب را به صورت یک کتاب منتشر کرد به نام «من و کتاب» که تا سال 89 به چاپ 21 هم رسید.

روی جلد این کتاب تصویر نویسنده هایی مانند حسین حسینی، جلال آل احمد، ویکتور هوگو و تولستوی دیده می شود که نشان می دهد رهبر انقلاب درباره این نویسنده ها نظرات مختلفی ارائه داده است.

بازتاب خبری دیروز برای توییت رهبر انقلاب بهانه ای شد تا بار دیگر مروری کنیم بر نظراتی که آیت الله خامنه ای درباره کتاب های مختلف داشته است که می توانید بعد از خواندن اصل خبر آنها را بخوانید.


اصل خبر

به گزارش ایپنا به دنبال توییت جمله ای از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در صفحه توییتر https://twitter.com/khamenei_ir سرویس کتاب گاردین نوشت رهبر انقلاب ایران علاقه خود را به دو کتاب «دن آرام» شولوخوف و «گذر از رنج ها» نوشته الکسی تولستوی در صفحه شبکه اجتاعی توییتر بیان کردند.

در این توییت آمده است: «کتاب «دن آرام» شولوخوف را خوانده ام که کتاب خوبی است اما کتاب «گذر از رنج ها» از آلکسی تولستوی در به تصویر کشیدن انقلاب، بهتر است.»

گاردین با بررسی این صفحه خاطرنشان کرده است که آیت الله خامنه ای شعر و رمان را به سینما و هنرهای تجسمی ترجیح می دهد و او یک مخاطب عادی نیست، بلکه نگاه بسیار حرفه ای به رمان دارد. به نوشته گاردین صفحه مذکور در توییتر بیش از ۱۰۲ هزار دنبال کننده دارد که در نوع خود بی نظیر است.

برخی بیانات رهبر انقلاب درباره کتاب ها و نویسنده ها

* به نظر من بینوایان ویکتور هوگو برترین رمانی است که در طول تاریخ نوشته شده است. من همه رمان های طویل تاریخ را نخوانده ام، شکی در این نیست، اما مقدار زیادی رمان خوانده ام که مربوط به حوادث قرن های گوناگون هم هست. بعضی رمان های خیلی قدیمی را هم خوانده ام. مثلا فرض کنید کمدی الهی را خوانده ام.

امیر ارسلان هم خوانده ام. الف لیله و هزار و یک شب را هم خوانده ام. وقتی نگاه می کنم به این رمانی که ویکتور هوگو نوشته، می بینم این چیزی است که اصلا امکان ندارد هیچ کس بتواند بهتر از این بنویسد یا نوشته باشد و معروف نباشد و مثل منی که در عالم رمان بوده ام این را ندیده باشم یا اسمش ار نشنیده باشم.. من می گویم بینوایان یک معجزه است در عالم رمان نویسی، در عالم کتاب نویسی.


واقعا یک معجزه است... من به همه جوان ها توصیه می کنم، نه حالا که دارم با شما صحبت می کنم، بارها این را گفته ام، زمانی که جوان ها زیاد دور و بر من می آمدند قبل از انقلاب، بارها این را گفته ام که بروید یک دور حتما بینوایان را بخوانید. این بینوایان کتاب جامعه شناسی است، کتار تاریخی است، کتاب انتقادی است، کتاب الهی است، کتاب محبت و عاطفه و عشق است.

* دُن آرام یکی از بهترین رمان های دنیاست. البته جلد اولش بهتر است؛ جلدهای بعدی اش سطح رمان را متوسط می کند؛ کما اینکه کتاب بعدی اش، زمین نوآباد، هم کتاب خوبی نیست.

این دن آرام را من قبل از انقلاب خواندم؛ زمین نوآباد را شاید بعدا خواندم... به قدری در این کتاب تصویرگری فوق العاده است که من این را در هیچ کتاب دیگری ندیده ام. دشت های روسیه را که تصویر می کند، مثلا صد جا تصویر کرده، ولی صد جور بیان کرده است!

اینها خیلی هنرمندانه و خیلی مهم است. ادبیات، اینگونه ماندگار می شود. چرا منِ آخوند در یک کشور اسلامی، کتاب دُن آرام را می خوانم؟ اگر جاذبه نداشته باشد، اگر این کتاب لایق خواندن نباشد، یک نفر مثل من نمی رود آن را بخواند.

* «بله این کتاب (هزار خورشید تابان) را دیده ام. البته این کتاب مربوط به جنگ های داخلی خود افغانی ها با همدیگر است در دوره طالبان... بعد آمریکایی ها می آیند و به عنوان نجاتبخش معرفی می شوند. کتاب، مطلقا به قضایای بعد از آمریکایی ها متعرض نمی شود. از این اتفاق ها هیچ نشان نداده است. حتما اتفاق هایی که بعد از آمریکایی ها افتاده، از اتفاق هایی که در این کتاب نشان داده شده، بدتر است.»

* بعد از ۲۸ مرداد، از لحاظ نشان دادن نانگیزه های یک روشنفکر در مقابل یک دستگاه فاسد، سکوت عجیبی در فضای روشنفکری هست. خیلی از کسانی که در دهه ۲۰ مورد غضب دستگاه قرار گرفته بودند، در دهه ۳۰ به همکاران مطیع دستگاه تبدیل شدند!

آل احمد در کتاب خدمت و خیانت روشنفکران، از همین روشنفکری دهه ۳۰ حرف می زند. آل احمد این کتاب را در سال ۴۳ شروع کرده که تا سال ۴۷ ادامه داشت، سال ۴۷ که آل احمد به مشهد آمد، ما ایشان را دیدیم. به مناسبتی صحبت از این کار شد، گفت مدتی است به کاری مشغولم. بعد فهمیدیم که از سال ۴۳ مشغول این کتاب بوده است. او از ما در زمینه های خاصی مطالبی می خواست که فکر می کرد ما از آنها اطلاع داریم. آنجا بود که ما فهمیدیم او این کتاب را دارد می نویسد. این کتاب بعد از فوتش منتشر شد. آن کتاب، کتابی نبود که در رژیم گذشته اجازه پخش داشته باشد؛ کتاب صددرصد ممنوعی محسوب می شد و امکان نداشت پخش شود.

* شما ادبیات شوروی را نگاه کنید، ناگهان می بینید که پرده ای وسطش وصل است؛ یعنی حصاری وجود دارد. در دو طرف این حصار، کارهای عظیمی هست متعلق به دو طرف است؛ اما وقتی شما کار شولوخوف یا آلکسی تولستوی را نگاه می کنید، می بینید که طعم دیگری دارد.
این آلکسی تولستوی یک نویسنده بسیار قوی است و رمان های بسیار خوبی دارد و از نویسندگان انقلاب شوروی است و طعم دوران جدید در نوشته اوست؛ والا شما در کتاب جنگ و صلح (لئو) تولستویآثار ملیت روسی را می بینید اما آثار دوران شصت ساله اخیر را نمی بینید؛ آن یک دوره و یک اثر دیگر است و اصلا متعلق به جای دیگر است.


آن چیزی که نشان دهنده شخصیت امروز روسیه است، کدام است؟ اثر شولوخوف و اثر همین آلکسی تولستوی و امثال اینهاست. بنابراین، هنرمند هر دوره، آن کسی است که متعلق به آن دوره و ساخته و پرداخته آن دوره و سرآینده آن دوره است؛ والا آن کسی که از دوره قبل مانده و به یاد آن دوره قلم می زند متعلق به این دوره و ادبیات این دوره که نیست.

من اگر بخواهم یک نمونه کامل این موضوعرا برای شما مطرح کنم، باید از یک رمان نام ببرم. من رمانی به نام دل سگ خواندم که نویسنده اش روسی است. (میخاییل بولگاکف) این رمان داستان علمی و تخیلی است. این رمان، رمان کوچک و بسیار هم هنرمندانه است. این رمان در ایران هم ترجمه شده ولی شماها اسمش را هم نشنیده اید.

دل سگ، یک رمان ضد انقلابی است که در حدود سال ۱۹۲۵ یا ۱۹۲۶ یعنی همان اوایل انقلاب روسیه نوشته شده و نویسنده اش به انقلاب و به بعضی از کارها معترض است و آنها را مسخره کرده است؛ مثل همین کارهایی که در اینجا هم نظیرش را دیده ایم جزو ادبیات روسیه نیست.

* این کتاب حنابندان آقای قدمی عجب کتاب خوبی است. چقدر خوب نوشته شده است. چقدر این کتاب فرمانده من عالی است و چقدر من را متاثر و منقلب کرد. یا بعضی از این داستان های کوتاه، مثل نجیب یا زنده باد کمیل و ... که یک عالم در دهنده و روحیه دهنده است.

* من نمی خواهم به بچه ها خیلی کتاب و رمان معرفی کنم؛ حالا ممکن است اسم مولفانش را بگویم. مثلا یک نویسنده معروف فرانسوی هست به نام میشل زواکو که کتاب های زیادی دارد. من اغلب رمان های او را در آن دوره نوجوانی خواندم.

* ما خاطرات خیلی خوبی داریم. همین خاطرات مستوفی انصافا کتاب خیلی خوبی است. اگر این کتاب را با کتاب شرح زندگی نهرو مقایسه کنید، واقعا کمتر از آن نیست؛ اگر بهتر نباشد. منتهی در آن خیالپردازی نیست و جنبه قصه ندارد.

* قیمت کتاب جان شیفته رومن رولان به مراتب از این بیشتر است. هم تاریخ است هم ادبیات است هم اخلاق است هم هنر است. این کتاب همه چیز است. این کتاب را من سال ها پیش خواندم.

* خلاصته انگلیسی کتاب های جین اوستین را از جمله همین کتاب «غرور و تعصب» را من خواندم. برای کسانی که انگلیسی می آموزند، خلاصه های ساده ای درست می کنند.

* شما اگر کتاب هایی که در آن دوره ما، درباره آمریکای لاتین و آفریقا نوشته شده خوانده باشید، فرانتس فانون و کسانی که آن وقت ها کتاب می نوشتند، حالا هم کتاب هایشان به اعتبار خودشان باقی است. درمی یابید که وضع ما هم همینطور بود.

در مورد ایران کسی جرأت نمی کرد بنویسد اما در مورد مثلا آفریقا یا شیلی یا مکزیک راحت می نوشتند. من با خواندن این کتاب ها می دیدم که عینا وضع ما همین گونه است. یعنی آن جوان کارگر هم بعد از آنکه کار سخت می کرد و یک شاهی و صنار گیر می آورد، نصف این پول صرف عیاشی و ولگردی و هرزه گری و اینطور چیزها می شد. اینها همان چیزی بود که ما در آن کتاب ها می خواندیم و می دیدیم که در واقعیت جامعه خودمان همینطور است.