مصطفی دنیزلی؛ مردی که همیشه جایش خالی است

هفته نامه همشهری تماشاگر: طی دو دهه گذشته مربیان خارجی پرشماری وارد فوتبال ایران شدند و اینجا کار کردند؛ خیلی ها که بین شان می شد دارنده مقام سوم جام جهانی یا سرمربی سابق رئال مادرید و تیم ملی پرتغال را هم دید. با این همه اما یکی از این مربیان که اتفاقا «ملی» هم نبود و فقط در عرصه باشگاهی برای مان کار کرد، صاحب محبوبیتی شگفت انگیز و عجیب و غریب شد: مصطفی دنیزلی!

مربی ترک تبار با آن لبخند محو نشدنی و همیشگی اش، بی آنکه هیچ جامی آورده باشد به چنان پایگاه اجتماعی وسیعی بین هواداران پرسپولیس دست پیدا کرد که هنوز هم هر بار تکرار اسمش در یک سایت، می تواند التهاب کلیک ها را دو چندان کند و هر بار جدی شدن شایعات حضورش در ایران، جمعی را به وجد بیاورد. او مصطفی دنیزلی است؛ یکی که انگار جایش همیشه اینجا خالی است!


وقتی از دنیزلی حرف می زنیم، از چه کسی حرف می زنیم؟

مصطفی دنیزلی متولد ۱۰ نوامبر ۱۹۴۹ در شهر «ازمیر» ترکیه است. او در دوران بازیگری از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۳ به مدت ۱۷ سال در تیم آلتای اسکای ازمیر بازی کرد و در طول ۴۷۶ بازی ۸۳ گل به ثمر رساند. در این دوران وی یکی از بهترین مهاجمان چپ لیگ ترکیه بود و در سال ۱۹۸۰ به عنوان آقای گل لیگ این کشور دست پیدا کرد.

دنیزلی در فصل ۸۳-۱۹۸۲ به تیم گالاتاسرای ترکیه پیوست و در این تیم ۱۵ بازی انجام داد و سه گل نیز به ثمر رساند. دنیزلی در پایان این فصل بازنشسته شد و خیلی زود به جرگه مربیان پیوست.

دنیزلی همچنین در عرصه ملی، ۳۳ بار برای ترکیه به میدان رفت و دو گل هم برای سرخپوشان به ثمر رساند. افندی کار مربیگری را از سال ۱۹۸۴ به عنوان دستیار «یوپ دروال» در تیم گالاتاسرای آغاز کرد و سه سال دستیار این مربی آلمانی باقی ماند.

سرانجام در سال ۱۹۸۷ وی به عنوان سرمربی گالاتاسرای انتخاب شد که در نخستین تجربه مربیگری خود با ۹۰ امتیاز و در حالی که با تیم دوم (بشکیتاش) ۱۲ امتیاز اختلاف داشت، مقتدرانه به عنوان قهرمانی لیگ ترکیه دست یافت.

این مربی ترکیه ای در سال ۱۹۸۷ در مقطعی کوتاه هدایت تیم ملی ترکیه را نیز برعهده گرفت که حاصل آن یک پیروزی، یک تساوی و چهار شکست بود.

دنیزلی در فصل ۸۹-۱۹۸۸ با گالاتاسرای به نیمه نهایی جام یوفا صعود کرد اما با شکست ۵- یک مقابل استوا بخارست از رسیدن به فینال این رقابت ها باز ماند و در پایان همان سال از گالا جدا شد.

در ناکام ترین تجربه اش، دنیزلی در فصل ۹۰-۱۹۸۹ سرمربیگری تیم آلمانیا آخن آلمان را برعهده گرفت و در پایان فصل با کسب ۱۱ پیروزی، هشت تساوی، ۱۹ باخت، ۵۱ گل زده و ۶۳ گل خورده در رده نوزدهم جدول رده بندی بوندس لیگای دو قرار گرفت تا به دسته سوم سقوط کند.

دنیزلی سپس به ترکیه بازگشت و دوباره هدایت گالاتاسرای را برعهده گرفت که با این تیم در فصل ۹۱-۱۹۹۰ به عنوان قهرمانی رسید و جواز حضور در مسابقات جام در جام باشگاه های اروپا را کسب کرد. دنیزلی در جام باشگاه ها پیشروی خیره کننده ای داشت اما در نهایت در مرحله یک چهارم نهایی با شکست ۲- یک برابر وردربرمن آلمان از صعود به مراحل پایانی بازماند.

از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ دنیزلی هدایت تیم کوکالی اسپور ترکیه را برعهده گرفت و سپس برای دومین مرتبه هدایت تیم ملی فوتبال تریکه را قبول کرد و تا سال ۲۰۰۰ در این سمت حضو رداشت.
وی در رقابت های جام ملت های 2000 اروپا توانست به همراه تیم ملی ترکیه برای نخستین مرتبه در تاریخ به جمع هشت تیم برتر مسابقات صعود کند اما در نهایت با شکست 2- صفر برابر پرتغال از دور مسابقات کنار رفت.

او سپس به عرصه باشگاهی بازگشت و در سال 2000 باشگاه فنرباغچه را پس از پنج سال مجددا به عنوان قهرمانی لیگ ترکیه رساند. این مربی ترکیه ای سال 2002 پیشنهادی از تیم ملی نیجریه داشت که به دلیل مشکلات شخصی با این تیم به توافق نرسید.

در سال 2004 و در حالی که از چند باشگاه ژاپنی و کره ای پیشنهاد داشت، ترجیح داد به فوتبال ایران بیاید و تا سال 2007 در پاس و پرسپولیس کار کند. دنیزلی در 19 اکتبر 2008 به تیم بشیکتاش بازگشت و در نهایت توانست این تیم را هم به عنوان قهرمانی لیگ ترکیه در فصل 9-2008 برساند.

حضور در مسابقات لیگ قهرمانان اروپا در سال 10-2009 یکی دیگر از افتخارات دنیزلی بود. مصطفی دنیزلی تنها مربی ترکیه ای محسوب می شود که توانست با سه تیم مطرح این کشور یعنی گالاتاسرای، فنرباغچه و بشیکتاش به عنوان قهرمانی لیگ ترکیه دست بیابد.

او همچنین تنها مربی تاریخ این کشور است که موفق شده در طول یک فصل، یک تیم را به طور همزمان قهرمان لیگ و جام حذفی کند. این افتخار آقا مصطفی، مربوط به همین پنج سال قبل در باشگاه بشیکتاش است.


یک مربی خاک و خلی!

یکی از مهمترین خصوصیات و امتیازات مصطفی دنیزلی بدون تردید این است که اهل «نق زدن» نیست و همیشه با هر سطحی از امکانات کار کرده است. به قول معروف او یک ژن شرقی در خونش دارد که از این مربی یک کاراکتر دوست داشتنی و خاک و خلی می سازد.

شاید برای درک بهتر، لازم باشد دنیزلی را با کارلوس کی روش مقایسه کنیم؛ مردی که با دماغ سربالایش، دمار از روزگار همه درآورده است! او از زمانی که به ایران آمده، مستقیم و غیرمستقیم به بسیاری از کمبودها حمله کرده و تغییرات فراوانی را به وجود آورده است.

سر و سامان گرفتن کمپ تیم های ملی، اختصاص یافتن یک طبقه شیک و مجهز از ساختمان فدراسیون به محل کار او، تعویض چمن محل تمرین تیم ملی و کاهش تعداد تیم های لیگ برتر از جمله اتفاقاتی بوده که با فشارهای مستمر کی روش رخ داده است.

در نقطه مقابل اما، مصطفی دنیزلی نشان داده به جای تنظیم محیط با ایده آل هایش، دائما در تلاش است تا خودش را با شرایط محیط پیرامونش وفق بدهد. کمتر کسی به یاد می آورد دنیزلی که در ترکیه با بهترین امکانات کار کرده، در سال های حضورش در ایران درخواست سختگیرانه ای داشته باشد یا مثل کی روش به کم و کاستی ها اشاره کند و غر بزند.

او حتی به مسائلی مثل قطع برق در ورزشگاه آزادی در جریان دربی هم بی توجه بود و حتی المقدر سعی می کرد با کمبودهای زیرساختی فوتبال ایران مثل زمین های بد و حتی داوری های ضعیف کنار بیاید.


وقتی به خاطر ایران CNN را ترکاند!

جذب و استفاده از مربیان بزرگ خارجی در ورزش ایران، اتفاقی است که همیشه مخالفان سرسخت و سنتی خودش را داشته است. عده ای معتقدند ما با این قبیل تصمیمات فقط پول مان را دور می ریزیم، چرا که زیرساخت های معیوب این حوزه یا احساساتی بودن ورزشکاران ما باعث می شود ضریب موفقیت با مربیان داخلی بالاتر برود.

با اینحال باید توجه کنیم که اعتماد طولانی مدت به مربیان خوب خارجی هم می تواند راهگشا باشد؛ درست مثل اتفاقی که در والیبال رخ داد. با این همه مزایای استفاده از چنین کاراکترهایی، منحصر به ابعاد فنی نمی شود. حقیقت آن است که برقراری ارتباط بین این قبیل مربیان سرشناس و جامعه ایرانی باعث معرفی هر چه بیشتر چهره واقعی کشورمان به جهانیان می شود. در واقع چنین مربیانی می توانند با توجه به اعتبار و نیز ضریب نفوذ بالایی که در رسانه های جهان دارند، به مبلغان شرایط اجتماعی ایران تبدیل شوند.

در این بین مصطفی دنیزلی یکی از نمونه های فوق العاده بود. دو سال پیش که او دوباره سرمربی پرسپولیس شده بود، یک بار به شبکه «CNN ترک» دعوت شد تا در مورد ایران حرف بزند. گویا مجری برنامه در این شبکه سوالات بسیار شیطنت آمیزی پرسیده بود و دنبال یک جواب خاص می گشجت، اما در نهایت افندی در واکنش به همه اصرارهای او راجع به ایران از این جملات استفاده کرد: «زندگی من در تهران همانطوری بود که در ترکیه گذشته و می گذرد. من در تهران هم خوشحال و راضی بودم. ایران کشوری با فرهنگ و تمدن چند هزار ساله است که مردم خونگرم و مهربانی دارد. من همیشه به کار کردن در این کشور افتخار خواهم کرد.»

از همان سوتی هایی که دایی را منفجر کرد

«من در مورد داوری حرف نمی زنم»؛ این جمله را معمولا از زبان بسیاری از مربیان ایرانی می شنویم اما خیلی از آنها اغلب به آنچه می گویند عمل نمی کنند و صرفا وقتی اشتباهات داوری به سودشان بوده باشد در این مورد اظهارنظری انجام نمی دهند!

دنیزلی اما واقعا جزو مربیانی است که حتی در بدترین شرایط هم چیزی در مورد داوران نمی گوید. او در لیگ ششم بارها از ناحیه سوت های اشتباه متضرر شد و در دو مسابقه فینال و نیمه نهایی جام حذفی در دوس ال پیاپی هم قربانی درجه یک اشتباهات مسعود مرادی و محسن قهرمانی لقب گرفت اما هرگز حتی یک کلمه در مورد این مسائل حرف نزد.

او در بازگشت اش به ایران هم این رویه را ترک نکرد؛ چنانکه در لیگ دوازدهم نیز هیچ اظهارنظری در مورد اشتباهات داوری رخ داده به ضرر سرخپوشان در مسابقه با شهرداری تبریز، نفت آبادان، ذوب آهن و استقلال از او منتشر نشد.

در یک نمونه آشکار، یکی از آن سوت های محسن قهرمانی که دایی را منفجر کرد، پیش تر توسط همین داور در بازی پرسپولیس - سپاهان در سال ۸۶ به صدا درآمد و در دقیقه ۸۸ با یک پنالتی اشتباه، تیم دنیزلی را از رسیدن به فینال حذفی محروم کرد تا خود او هم برای سال ها از ایران برود اما حتی یک کلمه هم از دنیزلی گله نشنیدیم که نشنیدیم.


نه؛ بازیکنم را تحقیر نمی کنم

مصطفی دنیزلی در مربیگری بسیار سختگیر بود. او نظم و انضباط کامل را در اردو حاکم می کرد و تا ریزترین مسائل، حتی وعده های مشترک غذایی بازیکنانش را هم زیر نظر می گرفت. دنیزلی تیم را به سختی تمرین می داد و نفس همه را می گرفت. خود او اما وقتی شاگردانش در زمین مسابقه مرتکب اشتباه می شدند، همه سختگیری ها را کنار می گذاشت و از تحقیر بازیکنان خاطی خودداری می کرد.

هرگز دیده نشد دنیزلی گناه ناکامی را گردن بچه هایش بیندازد و خودش را کنار بکشد. حتی وقتی بدترین اشتباهات رخ می داد، افندی اسم از احدالناسی نمی برد؛ مثلا در همین دوره آخر حضورش در تهران، وقتی میثاق معمارزاده شهر را آباد کرد و انواع و اقسام گل های نافرجام را خورد، خیلی ها انتظار داشتند دنیزلی از کوره در برود، گلرش را زیر سوال برود و از قانون منبع جذب دروازه بان خارجی خرده بگیرد. او اما لام تا کام حرف نزد تا محمد رویانیان، مدیرعامل وقت پرسپولیس به زبان بیاید و بگوید: «اگر خود من درون دروازه بایستم بهتر از میثاق عمل خواهم کرد!» آقا مصطفی صبور بود، به شدت!

زمین اش زدند؟

در هر دو مقطع حضور مصطفی دنیزلی در ایران، شایعاتی در مورد کم کاری تعمدی برخی از بازیکنان پرسپولیس در فضای فوتبال کشورمان منتشر شد. نبرد با الهلال عربستان در تهران در سال ۹۲، یکی از آن بازی هایی بود که خیلی ها را به تعجب واداشت. سرخپوشان که تا آن زمان در لیگ قهرمان آسیا پیشروی خوبی داشتند، ناگهان در این بازی ناامیدکننده ظاهر شدند و موقعیت های فراوان گلزنی را در اختیار سعودی ها قرار دادند.

شاید اگر آسمیر آودوکیچ و درخشش خیره کننده اش نبود، آن روز پرسپولیسی ها با گل های فراوان مغلوب الهلال می شدند و یک فاجعه تاریخی رقم می خورد. سرخپوشان با این باخت در گروه شان دوم شدند و به جای میزبانی از تیم بسیار سطح پایین بن یاس امارات، ناچار شدند به میهمانی الاتحاد عربستان بروند و با سه گل مغلوب شوند؛ گودبای پارتی تلخ دنیزلی!

همچنین در دوران ابتدایی حضور دنیزلی روی نیمکت قرمزها هم یک بازی خاص بسیار مشکوک بود. بنا بود پرسپولیس بهار ۸۶در مرحله نیمه نهایی جام حذفی باشگاه های کشور به مصاف سپاهان برود. آنها در این بازی تا دقیقه ۸۸ با تک گل فرزاد آشوبی پیش بودند اما یک پنالتی عجیب از محسن قهرمانی به سود سپاهان اعلام شد تا میهمان اصفهانی کار را به تساوی بکشاند. در وقت های اضافه هم قرمزها سه گل از سپاهان خوردند تا دنیزلی ایران را ترک کند. بسیاری معتقدند در این بازی برخی از سرخپوشان کم کاری کردند. مثلا از قول یکی از بازیکنان آن زمان پرسپولیس گفته می شود او در رختکن از همبازی پرحاشیه اش شنیده بود که «نگران نباشید، فوقش می رویم، چهار گل می خوریم و برمی گردیم!»

او به ایران برمی گردد؟

حالا سوال خیلی ها این است که آیا مصطفی دنیزلی به ایران برمی گردد یا نه؟ او بارها اعلام کرده یک قهرمانی به هواداران پرسپولیس بدهکار است و قطعا این دین را تسویه خواهد کرد. هر چند این وسط نمی توان از کنار مسئله «سن» بی تفاوت عبور کرد. افندی در حال حاضر ۶۶ ساله است. آیا او برای صاف کردن بدهی اش فرصتی خواهد یافت؟