هیلاری، جاه طلب ترین زن جهان

مجله صدا - محمدکاظم سجادپور، استاد دانشگاه روابط بین الملل وزارت امور خارجه: هیلاری کلینتون به صورت رسمی ورود به کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری را اعلام کرد. وی با سفر انتخاباتی که با یک اتوبوس از نیویورک آغاز و در شهر مونتی سلو (Monticello) در ایالت آیوا ختم شد در حقیقت آغاز مبارزات رسمی برای انتخابات سال 2016 را کلید زد حضور خانم کلینتون با اتوبوس در این شهر کوچک ایالت آیوا برای ناظران سیاست داخلی ماهیتی سنبلیک و نمادین داشت.

توضیح آنکه آیوا ایالت چندان مهمی در آمریکا به شمار نمی رود ولی برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مکان مهمی است و در ادوار قبلی هم، معمولا آرای نامزدها در این ایالت در تعیین پیروز نهایی تاثیرگذار بوده است. دفعه پیش خانم کلینتون با هلیکوپتر و برای چند ساعت وارد این ایالت شد تا حضورش را در انتخابات نشان دهد. اما آن شکل از حضور در آن زمان به نفع وی تمام نشد، چرا که مظهر یک زندگی نخبگی و اشرافی قلمداد شد ولی شروع مبارزات جدید وزیر خارجه سابق آمریکا، با نگرش توده ای و پیوند با مردم عادی قابل توجه است.


در مورد حضور خانم کلینتون در انتخابات بحث ها و گفتگوهای قابل توجهی در سرتاسر ایالات متحده و فراتر از آن در جهان مطرح شد و نظرات گوناگونی بیان گردید اما یک پرسش اساسی برای علاقه مندان امور سیاسی این است که چگونه می توانیم جایگاه خانم کلینتون را در جغرافیای انتخاباتی آمریکا بررسی کنیم. برای این امر باید ابتدا به اهمیت انتخابات ۲۰۱۶ و سپس به ویژگی های خانم کلینتون در انتخابات و سرانجام به چگونگی مواضع وی در سیاست خارجی و داخلی آمریکا توجه کنیم.

۱- اهمیت انتخابات ۲۰۱۶

انتخابات ۲۰۱۶ در درجه نخست مانند همه انتخاب های دیگر آمریکا حائز اهمیت است ولی فراتر از اهمیت عادی رئیس جمهوری که در پی این انتخابات به قدرت می رسد، رئیس جمهور دوران پس از اوباماست و دوران پسااوباما در آمریکا دوران خاصی خواهدبود به این دلیل که باراک اوباما ویژگی های خاصی را در سیاست های داخلی و خارجی آمریکا از خود بر جای گذاشت. اوباما به ویژه با رئیس جمهور پیش از خود (جورج بوش پسر) بسیار متفاوت بوده است.

برهمین اساس اثرات و میراث اوباما در سیاست و ادامه و یا تغییر آن برای رئیس جمهور جدید موضوع پرچالشی خواهدبود. علت اهمیت ویژه دوران پس از اوباما در مفهوم پوست اندازی درونی و بیرونی آمریکا قابل تجزیه و تحلیل است. از نظر درونی، جامعه آمریکا در حال یک پوست اندازی تاریخی و به تعبیر استراتژیک است. ساختار کلاسیک جامعه آمریکا که براساس حکومت سفیدپوستان پروتستان اداره می شد با ترک رو به رو شده و با انتخاب اوباما نه فقط انتخاب یک رنگین پوست بلکه نشان از رنگارنگ شدن جامعه آمریکا داشت.


رنگارنگی جامعه آمریکا در حال افزایش است. مخصوصا بر آمدن جمعیت آمریکایی لاتین تبار و مهاجران آسیایی نسبت به گذشته ترکیب جمعیتی و فرهنگی آمریکا را دگرگون کرده، به علاوه موقعیت افراد در جامعه آمریکا نیز با تغییرات جدی رو به رو شده و جامعه آمریکا در یک دوران گذر تاریخی از حث اجتماعی است. از نظر اجتماعی نیز ایالات متحده با پوست اندازی مواجه است. مخصوصا اگر دوران اوباما مبنا و معیار مقایسه باشد.

آمریکا از درگیری فعال در امور نظامی و بین المللی و مداخله مستقیم به سمت و سوی دیگری در حال حرکت است. این بدان معنا نیست که ایالات متحده به ارتش و قدرت نظامی اهمیت نمی دهد. بلکه نحوه نگرش جهانی آمریکا و شاید فراتر از آن جایگاه جانی آمریکا در حال دگرگونی است. برآمدن قطب ها و مراکز دیگر قدرت، پیچیده شدن شراط جهان و ورود به دوران جدید در روابط بین الملل، رهبری آمریکا را با چالش های گوناگونی رو به رو کرده و فلذا دوران پس از اوباما دوران پیچیده تری از دوران اوباما خواهدبود.

در کنار این مسئله باید در نظر داشت که احزابی که بیانگر خواست عمومی مردم آمریکا بودند نیز در حال دگرگونی و پوست اندازی هستند. دیگر مانند گذشته نمی توان مردم آمریکا را به احزاب تقلیل داد. ساختار دو حزب در حال دگرگونی است. جناح بندی های درونی دو حزب از یک پوست اندازی نوین سخن می گوید. در کنار این تحولات کارنامه و دستاورد، از نظر اقتصاد داخلی هم حائز اهمیت است.


اوباما توانست آمریکا را از بحران های مهم اقتصادی گذر داده و رونق و بازسازی آمریکا را تا حدودی به این جامعه تزریق کند. توانست از افزایش هزینه های درگیری جهان آمریکا بکاهد و تا حدودی نگرش به نقش ریاست جمهوری در چارچوب سیاست داخلی آمریکا را دگرگون سازد. مجموعه این عوامل و انبوهی از بحران های داخلی و بین المللی که خواه ناخواه بحث آمریکا را به وسط می کشاند، انتخابات سال ۲۰۱۶ را نه فقط برای آمریکایی ها بلکه برای همه جهان پراهمیت می کند و از این جهت ورود کلینتون بدون توجه به این جغرافیای کلی و کلان قابل درک نیست.

لذا عرصه کارزار عرصه متفاوتی از گذشته است. در عین حال باید در نظر داشت که در این فراگرد تبلیغاتی تا این لحظه خانم کلینتون تک ستاره دموکرات ها بوده و جمهوری خواهان نیز آسی برای روی کردن ندارند و این مسئله ما را به بررسی ویژگی های کلینتون یا خصوصیات رفتار انتخاباتی او سوق می دهد.

۲- ویژگی های رفتار انتخاباتی کلینتون

باید گفت در داخل حزب دموکرات تا این لحظه کاندیدای برجسته و قابل توجهی مطرح نشده است. افرادی که از آنها به عنوان نامزدهای حزب دموکرات نام برده می شود و یا آنها به نوعی تمایل خود را اعلام کردند تا به حال مارتین اومالی (Martin O',malley) حکمران ایالتی مریلند و جیم ولب (Jim Welb) سناتور سابق ویرجینیا هستند.


اینها در سیاست آمریکا نام های آشنایی نیستند ولی کلینتون پرآوازه ترین سیاستمدار در انتخابات فعلی به شمار می رود. البته مکن است افراد دیگری وارد انتخابات شوند. من جمله حکمران فعلی ایالت ماساچوست (الیزابت وارن) که حتی او نیز از نظر شهرت مانند خانم کلینتون نیست. البته هنوز وقت کافی برای شرکت بقیه نامزدهای دموکرات وجود دارد ولی به نظر می رسد حتی در صورت حضور بقیه هم، هیلاری به دلیل ویژگی دیگری که در رفتار انتخاباتی خود نشان داده جایگاه برجسته تری دارد و آن ویژگی برنامه ریزی طولانی مدت برای رسیدن به کاخ سفید است. خانم کلینتون عمیقا جاه طلب و شاید جاه طلب ترین زن سیاستمدار آمریکایی در تاریخ معاصر این کشور باشد.

او و همسرش به طور پلکانی در سیاست آمریکا از یکی از ایالات های دوردست به نام آرکانزاس وارد سیاست شدند و علی رغم چالش های فراوانی که در عرصه سیاست داخلی آمریکا داشتند بالا آمدند و نهایتا به کاخ سفید دسترسی پیدا کردند. در آن دوران هم با چالش های عمده اخلاقی و سیاسی رو به رو بودند اما این خانواده آن دوران را پشت سر گذاشت و خانم کلینتون به عنوان سناتور ایالت نیویورک انتخاب شد. انتخاب نیویورک به عنوان محل اقامت، در حالی که آنها اهل آرکانزاس هستند جزئی از این برنامه ریزی بود. چون نیویورک در انتخابات و به ویژه به دلیل پیوند پولی مالی و سیاسی که با نهادهای طرفدار اسرائیل دارد از جایگاه متفاوتی برخوردار است.

خانم کلینتون در انتخابات ۲۰۰۸ در داخل حزب دموکرات رقیب سرسخت اوباما بود و تاریخی ترین نطق علیه اوباما را او انجام داد ولی بخت یارش نبود و در دور مقدماتی و درون حزبی عرصه را به اوباما واگذار کرد ولی پس از آن با مهارت در سمت و سوی اوباما قرار گرفت و پس از پیروزی اوباما در انتخابات ریاست جمهوری هم با مهارت رئیس جمهور، هیلاری به عنوان وزیر خارجه معرفی شد. اما باید گفت آغاز وزارت خارجه او در ژانویه ۲۰۰۹ آغاز مبارزات انتخاباتی وی برای ۲۰۱۶ بود.


تمام موضع گیری ها، سفرها و اظهارات خانم کلینتون علاوه بر تامین وظایف شغلی او به عنوان وزیر خارجه نیم نگاهی به آینده کاخ سفید داشت. خانم کلینتون یک میلیون مایل پرواز هوایی داشته و در زمان وزارت خارجه اش از ۱۱۲ کشور بازدید کرد و شاید بتوان او را پرسخنرانی ترین وزیر خارجه تاریخ آمریکا قلمداد کنیم.

ولی باید درنظر داشت که همه اینها با تمهای انتخاباتی هماهنگ بود و حتی کنارکشیدن از کابینه در دور دوم برای آمادگی در این رابطه انجام پذیرفت و باید ذکر شود که خانم کلینتون در این برنامه ریزی ابعاد گوناگون نیازهای انتخاباتی را مدنظر قرار داده و در کنار نیازهای مالی تولید مواضعی که به مسائل داخلی و خارجی آمریکا توجه شود آن را در یک چارچوب عملیاتی مشخص کرده. البته باید درنظر داشت که در این مسیر او یکی از پرتجربه ترین روسای جمهور تاریخ آمریکا یعنی بیل کلینتون را هم در کنار خود دارد. در عین حال باید در نظر داشت در رفتارشناسی خانم کلینتون این گسترش برنامه ریزی و فرصت هایی که برای او فراهم بوده با چالش هایی نیز همراه بوده است.

یکی از مهمترین چالش های کلینتون سن اوست که احتمالا در انتخابات مطرح خواهدشد اما چالش دیگر انتخاب اولین رئیس جمهور زن برای آمریکاست که چندان راحت هم نیست. مخصوصا که در بین برخی از سیاستمداران و فعالان سیاسی خانم کلینتون نه فقط به عنوان جانبدار حقوق زنان بلکه به عنوان یک فمنیست که در پی برهم زدن تعادل سیاسی جنس محور است، قلمداد می شود و گاردها و ملاحظاتی نسبت به رفتار او ملاحظه می شود.


به علاوه کارنامه سیاسی او و برخی پرونده های مالی که از دوران حکمرانی شوهرش در آرکانزاس مطرح است تا به قتل رسیدن سفیر آمریکا در لیبی در دوران حضور او در وزارت خارج هم از چالش هایی است که ممکن است مطرح شود. ولی به هر جهت از مجموعه آنچه گفته شد باید گفت خانم کلینتون نسبت به دیگران در داخل حزب دموکرات جایگاه بهتری دارد و رقبای انتخاباتی او در حزب مقابل نیز چندان برجسته به نظر نمی رسند. اما باید مواضع خانم کلینتون را هم مورد بررسی قرار داد.

۳- موضع گیری های خانم کلینتون

هیلاری کلینتون در چارچوب تا حدودی فمنیستی و توجه به مباحث زن محورانه سعی کرده چهره متفاوتی از خود را ارائه کند ولی به نظر می رسد در مباحث اقتصادی در داخل آمریکا در چارچوب حزب دموکرات و شاید جناح میانی این حزب در حال حرکت باشد و چندان طرح یا دیدگاه متفاوت اقتصادی ارائه نخواهدکرد. به نظر می رسد که برنامه های اجتماعی او بر برنامه های اقتصادی اش اولویت دارد. برخی از سخنرانی های او در مورد کمپانی های بزرگ در مورد پول های کثیف در سیاست آمریکا براساس نیاز بازار سیاسی آمریکا تامین شده ولی احتمالا خانم کلینتون در این مورد، موضع میانی خواهدگرفت هرچند که به مرور این مواضع باید روشن تر و فنی تر شود. در زمینه بین المللی مواضع خانم کلینتون تا حدودی بیشتر از مسائل داخلی روشن به نظر می رسد.

او یک جانبدار سرسخت اسرائیل است. حتی ارتباطات او با افراد طرفدار اسرائیل مشخص و معین است. در زمینه مسائل اجتماعی و حقوق بشری در سطح جهان برای خ ود نقش و موقعیت خاص قائل است. در اظهاراتی که تاکنون از خانم کلینتون ثبت شده تا حدودی از بین دو اردوگاهی که در آمریکا در سیاست خارجی وجود دارد یعین رئالیست ها که صرفا از قدرت متمرکزند و لیبرال ها که بر همکاری های بین الملل و نهادگرایی تمرکز دارند، فاصله گرفته و خود را یک رئالیست لیبرال معرفی کرده که خود این وسط ایستادن را تداعی می کند ولی در عین حال با این نگرش احتمالا اداره سیاست خارجی برای او چندان راحت و آسان نیست، ولی هرچه هست خانم کلینتون پرونده های زیادی را در کارزار انتخاباتی در عرصه داخلی و خارجی پیش رو دارد که نمی توان صرفا با یک موضع بینابینی در مورد آنها حرکت نماید.


یکی از مهم ترین موضوعات پرونده های ایران و مذاکرات هسته ای است. تا به حال هیلاری از این مذاکرات حمایت کرده چون این نه فقط دستاورد اوباما بلکه دستاورد مجموعه دموکرات ها قلمداد می شود و برای انتخابات آینده سرمایه است. اما در این میان، چالش خانم کلینتون مخالف اسرائیل است. جمع کردن بین این دستاورد و مخالفت صهیونیست ها چندان کار راحتی نیست، لذا یکی از دستیاران و حامی مالی او در هفته گذشته اظهار داشت خانم کلینتون با چارچوب توافقنامه همراهی ندارد اما خود او هنوز ساکت است. ولی هرچه که هست بیش از موضع گیری داخلی و خارجی برای خانم کلینتون رسیدن به کاخ سفید مهم ترین هدف بوده و هست.

او مانند رقیب بانفوذ در حزب مقابل یعنی جب بوش از خانواده سیاسی پا به عرصه انتخابات ۲۰۱۶ می گذارد اما آیا آمریکا به خانواده های سیاسی اعتماد خواهدکرد و یا گزینه های دیگری را انتخاب می کند. هنوز زمان زیادی برای پاسخ دادن به این پرسش در پیش است اما تردیدی نیست که در این میان و در این جغرافیا خانم هیلاری کلینتون نسبت به دیگران موقعیت برتر و برجسته تری دارد.