۱۸ تیر - ۹ جولای؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۸ تیر برابر با ۹ جولای تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۲۷ پيش از ميلاد - نافرماني ساتراپ تخارستان و تدبیر شاه وقت ایران

اختلاف نظر ميان ساتراپ تخارستان (منطقه اي در شمال خاوری افغانستان امروز) و شاه ایرانزمین از جولای ۱۲۷ پيش از ميلاد آغاز شد. شاه وقت از دودمان اشكاني (خراسانیان) سركوبي فرماندار ياغي با فرستادن سرباز را بر مذاكره با او ترجيح داد. پس از رسیدن سپاه اعزامی به تخارستان، نظامیان محلی حاضر به جنگ با دولت متبوع و برادرکُشی نشدند.


ساتراپ (استاندار) تخارستان به دليل خودداري افرادش از جنگ با نيروهاي دولت، با فرار از طریق کوههای پامیر به دولت محلی منطقه آرین نشین شرق این کوهها ـ منطقه ای که امروزه شهر اورومچی حاکم نشین آن است و با کوچ دادن انبوه چینی ها از شرق، آن را چینی کرده اند ـ پناهنده شد و دولت اشكاني ایران استرداد اورا درخواست نكرد تا قضيه بزرگ و پیچیده و منجر به لشکرکشی به آن سوی پامیر نشود. منطقه مورد بحث (امروزه شين جيانگ) در دوران سیل مهاجرت اقوام آلتائیک و سپس حکومت مغول ها تغييرات پي در پي داشته است. در سازش هاي انگلستان و روسيه در آگوست 1907 در سن پترزبورگ، اين منطقه به دولت پکن که خود تحت نفوذ ابرقدرت هاي وقت بود داده شد. هدف دولت لندن از واگذارشدن اين منطقه و نيز تبّت به دولت پکن اين بود که ميان قلمرو تزار روسيه و هندوستانِ انگلستان منطقه حايل ايجاد شود. پکني ها بعدا با کوچ دادن ميليون ها چيني (هان) به اين منطقه، اکثريت نفوس منطقه را چيني کردند ولي هنوز اويغورها خواهان استقلال هستند و مبارزه مسلحانه مي کنند و گاهي همراه با تلفات سنگين. یک مورد از این مبارزات استقلال طلبانه پُرتلفات در ژوئن 2014 روی داد که ضمن آن دهها تَن کشته شدند.

1789 - و به اين ترتيب انقلاب فرانسه وارد مرحله اصلي خود شد

9 جولاي سال 1789 ميلادي نمايندگان طبقه سوم در مجمع ملي فرانسه (مجلس سراسري طبقات سه گانه اين کشور) كه اعضاي آن از ميان روحانيون، اشراف و عوام (توانگران شامل بازرگانان و صاحبان صنايع و کشتي دارها و اصحاب حرفه ها، و نه افراد پايين تر طبقه متوسط امروز) تعيين و معرفي شده بودند به ناگهان اعلام داشتند كه مجمع ملي از اين پس «مجلس موسسان» خواهد بود که وظيفه اش تدوين يك قانون اساسي و محدود كردن اختيارات سلطنت و مقامات اجرايي وطن است که پس از اين تغيير نام و تکليف، مجلس آمادگي خود را براي تدوين قانون اساسي اعلام داشت. مجمع ملي (مجلس سراسري طبقات سه گانه که گهگاه دعوت به تشکيل جلسه مي شد) اين بار بنا به ابتکار و به دعوت «نكر Necker» وزير دارايي فرانسه و با هدف افزايش مالياتها به منظور رفع مشكلات مالي دولت تشكيل جلسه داده بود.

نمايندگان طبقه سوم (طبقه بعد از روحانيون و اشراف) از همان آغاز كار خواستار وضع يك قانون پايه شده بودند که اختيارات و مسئوليت ها را در حکومت روشن سازد که به دستور پادشاه، پس از ختم آن جلسه بر در تالار قفل زدند که اين نمايندگان، ديگر نتوانند وارد تالار شوند که در ورساي قرار داشت.

در واكنش به دستور پادشاه، دکتر گيوتين (مخترع ماشين اعدام بدون درد) يکي از نمايندگان طبقه سوم از شهر پاريس پيشنهاد كرده بود كه نمايندگان طبقه سوم در ميدان تنيس که در نزديکي تالار قرار داشت اجتماع كنند. در اين اجتماع، آنان سوگندنامه امضاء كردند كه تا پايان كار متفرق نشوند. اين نمايندگان بعدا در جلسه نهم جولاي، نام مجمع را به مجلس موسسان تغيير دادند. لوئي شانزدهم پادشاه وقت فرانسه كه چنين ديد «نكر» وزير دارايي را كه باعث دعوت مجمع به تصويب مالياتهاي تازه و در نتيجه توليد دردسر براي او شده بود بركنار كرد كه مردم پاريس به خيابانها ريختند و ظرف دو روز هر جا را كه خواستند آتش زدند و پنج روز بعد (14 جولاي) زندان باستيل را كه محل نگهداري زندانيان سياسي بود متصرف شدند و ويران كردند كه متعاقب آن اشراف و اعيان فرانسه از ترس جان به ترك كشور دست زدند و انقلاب وارد مرحله اصلي خود شد.لوئي شانزدهم پادشاه وقت فرانسه كه چنين ديد «نكر» را كه باعث اين دردسر براي او شده بود بركنار كرد كه مردم پاريس به خيابانها ريختند و ظرف دو روز هر جا را كه خواستند آتش زدند و پنج روز بعد(14 جولاي) زندان باستيل را كه محل نگهداري زندانيان سياسي بود متصرف شدند و ويران كردند كه متعاقب آ ن اشراف و اعيان فرانسه از ترس جان به ترك كشور دست زدند و انقلاب وارد مرحله اصلي خود شد.


1816 - استقلال كامل آرژانتين از استعمار اسپانيا

كشور جمهوري آرژانتين با 2/780/092 كيلومتر مربع مساحت در جنوبي‏ترين قسمت قاره امريكاي جنوبي و در غرب اقيانوس اطلس و در همسايگي شيلي، بوليوي، پاراگوئه، برزيل و اروگوئه واقع شده است. جمعيت اين كشور در حدود 37 ميليون نفر بوده كه از نژاد اروپايى و كاتوليك مذهب مي‏باشند. پايتخت اين كشور شهر بوينس ‏آيْرِس بوده و داراي واحد پول پزو مي‏باشد. زبان رسمي سكنه آرژانتينْ اسپانيايى و خط رايج در آنجا لاتين است. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آرژانتين تا سال 2025م به بيش از 47 ميليون نفر خواهد رسيد. سرزمين آرژانتين از اوايل قرن شانزدهم ميلادي مستعمره اسپانيا بود.


در اوايل قرن نوزدهم، قدرت اسپانيا به سبب جنگ‏هاي پي در پي با انگليس رو به ضعف نهاد و انگليسي‏ها به طمع تصرف آرژانتين، بوينس آيرس، پايتخت اين كشور را اشغال كردند. اما مردم آرژانتين با مقاومتي سرسختانه، ارتش استعمارگر انگلستان را از كشور خود بيرون راندند. حمله فرانسه به اسپانيا در سال ۱۸۰۸م به آتش اشتياق مردم براي استقلال دامن زد و آنان شورايى را براي رياست بر كشور از سوي خود برگزيدند و فرمان‏رواي اسپانيايى را مجبور به خروج از آرژانتين كردند. در نتيجه، شوراي ملي در ۲۵ ماه مه ۱۸۱۰م رسماً قدرت را در دست گرفت و آن روز را به عنوان روز ملي اعلام كرد. ولي سربازان اسپانيايي به مقابله با آزادي‏خواهان آمدند كه به شكست آنان و پيروزي استقلال طلبان انجاميد. بالاخره پس از وقوع رويدادهاي متعدد، استقلال رسمي آرژانتين در نهم ژوئيه ۱۸۱۶ اعلام شد. نظام سياسي حاكم بر اين كشور جمهوري فدرال با دو مجلس قانون‏گزاري است.

۱۸۵۲ - روزي که «باب» اعدام شد

سيد علي محمد شيرازي معروف به «باب» كه در زندان چهريق آذربايجان محبوس بود ۹ جولاي ۱۸۵۰ به تصميم ناصرالدين شاه كه تازه به سلطنت رسيده بود اعدام شد.


با او، يكي از مريدانش به نام مّلا محمد علي نيز اعدام گرديد. سيد علي محمد شيرازي هنگام اعدام 31 ساله بود.

1868 - و سرانجام سياهپوستان هم تبعه آمريكا شدند

اصلاحيه چهاردهم قانون اساسي آمريكا كه اجازه مي دهد سياهپوستان هم تبعه اين كشور شوند از نهم جولاي 1868 (19 تيرماه)به اجرا درآمد. سياهپوستان از 250 سال پيش از آن به صورت برده و با غل و زنجير از آفريقا به آمريكاي شمالي منتقل و به فروش رسيده بودند و اين وضعيت در ايالتهاي شمالي تا سال 1861 و در ايالتهاي جنوبي تا 1865 ادامه داشت. اصلاحيه چهاردهم، هفت سال بعد از صدور اعلاميه الغاء بردگي و سه سال پس از پايان جنگ داخلي آمريكا به اجرا گذارده شد. با وجود اين، تا نيمه دهه 1960 (صد سال بعد) سياهان مشمول حقوق مدني نبودند و داراي مدارس جداگانه بودند و در اتوبوس هاي عمومي، جاي مخصوص به خود داشتند و به هر شغلي گمارده نمي شدند كه در انتخابات نوامبر2008 يك سياهپوست دورگه (نيمه كنيايي و نيمه آمريكايي) به رياست جمهوري اين كشور انتخاب شد. سياهپوستان ايالات متحده (USA) حدود 11 درصد جمعيت سيصد و 8 ميليوني اين کشور را تشکيل مي دهند که درصد کودکانشان نسبت به گروههاي نژادي ديگر اين فدراسيون بيشتر است.


اصلاحيه چهاردهم قانوني اساسي آمريکا مي گويد که هرکس که در خاک آمريکا به دنيا آمده باشد تبعه بومي اين فدراسيون بشمار مي آيد [ولو اينکه مادر او تنها چند روز و در طول زايمان در ايالات متحده توقف کرده باشد!]. از اين اصلاحيه از نيمه دوم قرن بيستم به بعد مکرّر سوء استفاده شده و افراد آگاه از اين اصلاحيه زن خودرا تنها جهت زايمان به آمريکا مي آورند و پس از تولد طفل و گرفتن گواهي ولادت و احيانا گرفتن گذرنامه آمريکايي براي طفل خارج مي شوند. اين فرد بعدا به آمريکا مي آيد و پس از رسيدن به سن قانوني والدينش را مي آورد و آنان به نوبه خود بستگان درجه اول شان را، زيراکه قانون مهاجرت آمريکا که آن نيز مطابق شرايط زمان نياز به اصلاح دارد چنان امکاني را فراهم ساخته است.

۱۸۳۹ - نخستين عمل جراحي روي قلب

۹ جولاي در سال ۱۸۹۳، روزي است كه در آن، نخستين عمل جراحي روي قلب انجام گرفت و از آن پس روال عادي يافت. اين عمل معروف به عمل جراحي قلب باز توسط دكتر «دانيل ويليامز» صورت گرفت. هفت دهه بعد، و در سوم دسامبر ۱۹۶۷ نخستين عمل تعويض قلب در جمهوري آفريقاي جنوبي توسط دكتر کريستيان بارنارد Christiaan Barnard (متولد ۱۹۲۲ و متوفي در ۲۰۰۱) صورت گرفت كه اين نوع عمل جراحي نيز اينك امري عادي شده است.


1893 - ارزش خاک ميهن براي ناصرالدين شاه؛ هدیه گوشه ای از ایران به «اعليحضرت تزار همه روسيه!»

اسناد قرارداد مورخ 27 ماه می 1893 روسيه و ايران 9 جولای همين سال [روزي چون امروز] ميان دو دولت مبادله شد و در اروپا [نه در تهران!] انتشار يافت!.

به موجب اين قرارداد، ناصرالدين شاه قاجار منطقه مرزي «فيروز» را به «اعليحضرت تزار همه روسيه!» بخشيده بود و خط مرزي دو كشور به سود روسيه تغيير يافته بود. اين ناحیه اينک در جمهوري ترکمنستان واقع شده است.

منطقه فرارود (شمال رود جیحون = آمودریا) در یک رشته عملیات نظامی هشت ساله (از 1873 تا 1881) به تصرف کائوفمان ـ ژنرال آلمانی نژاد روسیه درآمده و برغم تاجیک و پارسی زبان بودن میلیونها تن از ساکنان منطقه، ترکستان روسیه نامیده شده بود. روسها شش سال پس از فروش آلاسکای یک میلیون و 712 هزار کیلومتر مربعی [بزرگتر از ایران امروز] به دولت واشنگتن به 7 میلیون و 200 هزار دلار، تصرف منطقه فرارود را آغاز کرده بودند. روسها که با لندن بر سر تقسیم آسیای میانه و آسیای جنوبی میان خود به سازش دست یافته بودند سپس ایران را مجبور به امضای قرارداد 21 سپتامبر 1881 و برسمیت شناختن وضعیت تازه و از دست دادن سرزمین ها ازجمله مرو، اشک آباد (عشق آباد)، سرخس و ... و تحویل آنها تا سال 1884 به روسیه کردند و خواستند که تا رود اترک عقب برود!. قبلا، دولت تهران که با تهدید نظامی روسیه رو به رو بود از دعاوی خود در بخارا و سمرقند انصراف داده بود و در ماه می 1893 [طبق تقاضا، و بدون تهدید نظامی] منطقه فیروز هم از دست رفت. در دوران حکومت مصدق متون و تفسیر قراردادهای استعماری لندن و مسکو با تهران از آغاز قرن نوزدهم تا سال 1950 در کتابهای درسی تاریخ مدارس ایران آمده بود که پس از براندازی 28 امُرداد 1332 [براندازی دمکراسی] حذف و یا کوتاه شده بود که انتشار آنها از دو دهه پیش و عمدتا از سال 1993 در مطبوعات ایران ازسرگرفته شده است.


قاجارها از ايل مغولي «قجر» و از اعقاب قاجار نويان ـ اميرزاده مغول بودند که با چنگيز به آسياي ميانه آمده بود.

از رفتار خانها و سلاطين قاجار که در کتب تاريخ و يادداشت هاي رجال معاصرشان مندرج است چنين برمي آيد که جز نفع شخص خود و ارضاء نفس در انديشه اموري ديگر نبودند و کوشش آنان تنها اين بود که براريکه قدرت باقي بمانند!.

1300 - سركوب شدن اميرمؤيد سوادكوهي که دست به نافرماني (تمرّد) زده بود

18 تير 1300 زد و خورد نيروي اعزامي قزاق با افراد اميرمؤيد سوادكوهي كه در مازندران بناي مخالفت با دولت وقت را گذاشته بود آغاز شد و روز بعد با شكست اميرمؤيد و فرار او پايان يافت. اين مخالفت با خشونت تمام سرکوب شده بود.

احمدآقا خان مير پنج (بعدا سپهبد اميراحمدي) فرمانده قزاق هاي اعزامي، پس از شکست دادن سوادکوهي، خانه و قرارگاه او را به آتش کشيد و فرزندانش را هم فراري داد. هدف، ارعاب مخالفان احتمالي ديگر بود.

اين رويداد چهار ماه و نيم پس از کودتاي ژنرال رضاخان که سردارِ سپه (سپاه) و وزير جنگ شده بود و خود نيز از مردم سوادکوه بود صورت گرفت.

اميراحمدي که از هم قطاران قديم رضاشاه بود در سال 1344 در 77 سالگي درگذشت. وي نخستين نظامي ايران بود که پس از دوران ساسانيان، سپهبد (اسپهبد) شده بود. واژه هاي «سپه، سپاه، سپهبد» و تركيبات آنها، از دوران ايران باستان تا كنون تغيير نيافته اند و در منطقه اي وسيع ازجمله هند بکار مي روند. سپهبد امير احمدي به مشاغل نظامي و غير نظامي متعدد و گوناگون منصوب شده بود و آخرين سمت او سناتور انتصابي بود.


1999 - رويداد کوي دانشگاه تهران در 18 تير 1378

يك رشته تظاهرات عمدتا دانشجويي، 18 تيرماه 1378 (9 جولاي سال1999) و در اواخر دومين سال دولت اصلاحات، منجر به ورود پليس و گروهي ديگر كه رسانه ها عنوان «شخصي پوش» به آنان داده بودند در ساعات شب به خوابگاه اصلي دانشجويان دانشگاه تهران معروف به «كوي اميرآباد» شد.

در اين رويداد تلفاتي وارد آمد، به ساختمانهاي كوي دانشگاه آسيب رسيد و گروهي نيز دستگير و زنداني شدند. گفته شده است كه توقيف روزنامه «سلام» توسط دادگاه مطبوعات؛ جرقه اين تظاهرات را زده بود. تنها كشته شدن يك نفر در كوي دانشگاه به نام عزت ابراهيم نژاد، رسما تاييد شده است. تظاهرات تا چند روز بعد هم به ويژه در تبريز ادامه يافته بود. برخي نيز اين تظاهرات را به حساب عدم رضايت عامه از كوتاهي ماموران مربوط در كشف و متوقف ساختن عمل ربوده شدن و قتل چند مخالف نظام معروف به «قتل هاي زنجيره اي» گذارده بودند.

هنوز ريشه و چگونگي تظاهرات تيرماه 1378 ايران به درستي روشن نيست.

ادوارد هیس

مایکل گریوز

تام هنکس

احمد پژمان

نیوشا ضیغمی

ادموند برک

آمادئو آووگادرو

راد استایگر

کریم امامی