دانمارک، موفق در اجرای برنامه همزیستی صنعتی

برترین ها: کشور شش میلیون نفری دانمارک در شمال اروپا، امروزه به عنوان یکی از برترین کشورهای جهان در عرصه توسعه پایدار و رعایت مسائل زیست محیطی در شاخص‌های توسعه اقتصادی و صنعتی به شمار می‌رود. رعایت مسئولیت اجتماعی و بهداشت ایمنی و صنعتی در شرکت‌ها و سازمان‌های صنعتی و خدماتی دانمارک سبب شده است تا این کشور، به عنوان یک کشور پیشرو در زمینه رفتارهای حامی محیط زیست و هم چنین همزیستی صنعتی، قلمداد شود.

شبکه خبری یورونیوز اروپا، اخیراً در گزارشی، دانمارک را به عنوان یک کشور موفق در عرصه همزیستی صنعتی (Industrial Symbiosis) در قاره سبز معرفی کرد. این در حالی است که کشورهای اروپایی به ویژه اسکاندیناوی، در چند دهه اخیر، توجه شایانی را به توسعه پایدار و رعایت مسائل زیست محیطی و حقوق شهروندان، مبذول داشته و تلاش کرده‌اند تا چهره یک کشور موفق و صاحب سبک را در عرصه کارآفرینی و کسب و کار سبز (Green Business)، به نمایش درآورند.

همزیستی صنعتی، به ساده‌ترین زبان، در واقع تلاش شرکت‌های صنعتی و خدماتی، به ارائه خدمات به مشتریان با حفظ محیط زیست و رعایت حقوق شهروندان و ذی‌نفعان تفسیر می‌شود. مانند کاهش انتشار آلاینده در محیط زیست توسط خودرو و تجهیزات شرکت‌های صنعتی یا کاهش میزان آلودگی صوتی دستگاه‌های شرکت‌های پیمانکاری یا کاهش انتشار و پخش ضایعات در محیط زیست. همه این‌ها، مثال‌هایی از همزیستی صنعتی می‌باشد که به نظر می‌رسد، کشور دانمارک، نمونه خوبی دراین حوزه باشد.


بر اساس گزارش یورونیوز، در کشور کوچک و صنعتی دانمارک که قلب لبنیات اروپا را تشکیل می‌دهد، موضوع همزیستی صنعتی» یکی از مدل‌های موفق در روابط متقابل میان بخش‌های گوناگون صنعتی در این کشور صنعتی قاره سبز هست. دانمارک، پارک صنعتی و اقتصادی برای توسعه برنامه های خود در این عرصه دارد که در کلون برگ Kalundborg واقع است.

این پارک در نشانی اینترنتی www.symbiosis.dk/en در دسترس می‌باشد. در واقع، مفهوم همزیستی صنعتی، به این موضوع اشاره دارد که چگونه، ضایعات و آثار مخرب فعالیت‌های صنعتی را به مواد قابل بازیافت و حتی مواد اولیه برای دیگر فرآیندهای صنعتی تبدیل کرده تا با این روش، آسیب کم تری به محیط زیست، وارد شود.

این روش برای محیط زیست و تجارت مفید است. شهر بندری کوچک کلون برگ در دانمارک، یکی از مراکز صنعتی مهم این کشور در عرصه توسعه فناوری‌های همزیستی صنعتی می‌باشد. به زعم کارشناسان، قریب به نیم قرن است که کلون برگ، یک مرجع جهانی در حوزه بوم شناسی صنعتی (همزیستی صنعتی) به شمار می‌رود.


در این پارک صنعتی اقتصادی، ضایعات، به مواد اولیه صنعتی تبدیل می‌شوند. خانم مونو اسکوبیر، یکی از برترین فعالان صنعتی دانمارک، در عرصه همزیستی صنعتی می‌باشد که درباره قابلیت‌ها و برنامه‌های پارک همزیستی صنعتی کلون برگ، صحبت کرده است. پیش از ورود به بحث پیشنهاد می‌کنیم ویدئو زیر را در چند دقیقه که درباره ظرفیت‌های همزیستی صنعتی در دانمارک و معرفی برنامه‌های آن می‌باشد، مشاهده کنید.

www.youtube.com/watch?v=QiHdMPmzUG0

وی معتقد است: «در میان هفت مشارکت کننده در کلون برگ، ما توانستیم تولید کربن را حدود 275 هزار تن کاهش دهیم و سالانه حدود هشتاد میلیون یورو صرفه جویی کنیم.» ایده اصلی ادغام شرکت‌های کوچک و متوسط در سیستم همزیستی صنعتی است. همانند شرکتی در این منطقه که تخصصش پاک‌سازی مخازن، با مصرف فراوان آب است.

شش ماه است که «کن» مدیر این شرکت با «متو» کار می‌کند تا راهی برای بازیافت آب مصرفی پیدا کنند. ایده ای که به او اجازه خواهد داد هزینه‌های تولید را به طور قابل توجهی کاهش دهد. کن گارد، مدیر شرکت پاک‌سازی مخازن می‌گوید: «با یکپارچه شدن با سیستم همزیستی، ما می‌توانیم صورتحساب برق را با استفاده از فرایند فیلتر کردن به نصف تقلیل دهیم. علاوه بر این ما واقعاً می‌خواهیم به یک شرکت سبز (در تطبیق با استانداردهای محیط زیست) تبدیل شویم. این موضوع برای مشتریان ما بسیار مهم است.»


کن امیدوار است که راه حلی برای مابقی ضایعات شرکتش از جمله پلاستیک‌ها و فلزات پیدا کند. او متقاعد شده که ادغام در سیستم همزیستی صنعتی باعث توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط می‌شود. کن گارد می‌گوید: «با صرفه جویی‌هایی که انجام می‌دهیم، می‌توانیم در خط دوم پاک‌سازی مخازن سرمایه گذاری کنیم. این کار باعث می‌شود بتوانیم شغل‌های جدیدی برای ساکنان منطقه کلون برگ ایجاد کنیم.»

خانم اسکوبیر درباره اقتصاد مشارکتی در فرآیند همزیستی صنعتی در این پارک بزرگ می‌گوید:

«قدم بعدی برای کمک به کن، شناسایی شرکای همزیستی صنعتی است. پیدا کردن شرکایی برای ضایعات فلزی آسان است اما شناسایی شرکایی برای حوزه فاضلاب دشوار است و ممکن است این فرایند یک سال طول می‌کشد.»

سیستم همزیستی صنعتی علاوه بر جنبه زیست محیطی، باعث افزایش رقابت پذیری شرکت‌ها می‌شود تا بتوانند محصولات ارزشمندتری تولید کنند و از به کار بردن منابع طبیعی اجتناب کنند. آژانس دانمارکی همزیستی صنعتی به دنبال تکثیر این سیستم است و هدفش این است که شصت شرکت را در سی سیستم همزیستی صنعتی درگیر کند.

موضوع جالب یکه این خانم حامی محیط زیست در عرصه همزیستی صنعتی به آن اشاره می‌کند، موضوع کسب و کار سبز می‌باشد. وی می‌گوید:

«افرادی که می‌خواهند در این عرصه فعالیت کنند، اول باید مشخص کنند که چه ضایعاتی را می‌خواهند تبدیل به مواد اولیه کنند. باید به اندازه کافی شجاعت همکاری با شرکای جدید را داشته باشید و ذهنتان را برای مدل‌های جدید کسب و کار سبز باز نگه دارید.»

گفتنی است، دانمارک و اقتصاد این کشور، یک اقتصاد سبز محسوب می‌شود.

در سال ۱۹۷۳، سالی که برای نخستین بار بهای نفت افزایش یافت و چهار برابر شد، نود درصد سوخت مصرفی دانمارک توسط نفت تأمین می‌شد. برای رویارویی و کاهش وابستگی به نفت و حتی انرژی، حکومت دانمارک دست به ابتکارات جالبی زد. مثلاً برخی از روزهای یکشنبه را روزهای "بی خودرو" اعلام کرد و پیرو سیاستی دیگر از بنگاه‌های صنعتی و تجاری خواسته در ساعات تعطیلی چراغ‌ها را خاموش کنند.

شایان توجه است که دانمارک در همین سال‌ها صاحب نفت شد و در نتیجه ذخایر جدیدی برای سوخت پیدا کرد که کشور را به کلی از دیدگاه سوخت و حتی مصرف بیشتر سوخت بی نیاز می‌کرد. اما دولت و ملت کماکان بر سیاست انرژی تمیز، جایگزینی تدریجی سوخت فسیلی و استفاده بهینه از انرژی پای فشارند و حتی مجلس این کشور با تصویب افزایش مالیات بر مصرف سوخت فسیلی به نوعی سیاست‌های بالا را تشویق و به آن کمک کرد.

(طرحی از مدل برقراری همزیستی صنعتی در شهر کلون برگ دانمارک)

از آزمایشگاه‌های دانمارکی که در این مورد کار کردند می‌توان از شرکت Energy Sustainable Rio National Laboratory for نام برد که امروز آوازه ای جهانی دارد، تا آن جا که امروز پاره جدا نشدنی برنامه سازمان ملل برای محیط زیست (United Nations Environment Program «UNEP») است. بنگاه دانمارکی Vestas امروز بزرگ‌ترین سازنده آسیاب (توربین) های بادی در جهان است.

این توربین‌های بادی را در ویدئو زیر ملاحظه کنید


در مسیر فرودگاه تا شهر آوهس، بسیاری از این آسیاب‌های بادی قابل مشاهده است. هر آسیاب بادی به طور متوسط به درازی یک ساختمان چهارده طبقه و متشکل از حدود ۱۸۰۰۰ قطعه است. شرکت دیگر بخش خصوصی دانمارک که بازارش را به کل جهان گسترش داده است. شرکت VXP است که پس از جنگ جهانی دوم برای تولید در و پنجره ایجاد شد. در چارچوب همان تشویق‌های دولتی، این شرکت هم کالاهای تولیدی خود را با نگهداشت زیست بوم و سوخت سبز و تمیز همراه و همسو کرد. امروز پنجره‌های این شرکت، نه تنها نور خورشید را حداکثر جذب می‌کنند بلکه پنجره‌های سقفی آن قادرند با جذب انرژی خورشیدی آن را برای مصرف به وقت نیاز نگه دارند.


موقعیت بنگاه‌های بخش خصوصی کشور دانمارک در صنایع تولید انرژی سبز و تمیز از جمله مدیون سیاست‌های دولتی تشویقی این کشور است. در سال ۱۹۷۹، حکومت دانمارک نیز انقلابی در تهیه سوخت تمیز و سبز یارانه کرد. وام‌های آسان برای بنگاه‌هایی در نظر گرفت که در تولید انرژی از نیروی باد، به دنبال کارآفرینی و ابتکار بودند. بدین ترتیب که دولت سی درصد هزینه‌های سرمایه گذاری را به عهده گرفت و در عین حال برای شرکت‌های صادرکننده آسیاب بادی تضمین وام را به عهده گرفت و در عین تضمین وام برای شرکت‌های صادرکننده آسیاب بادی، را به عهده گرفت.

افزون بر این، دولت دانمارک معادل مالیات بر سوخت در این کشور را به آزمایشگاه‌ها و پژوهش گری های در مورد تهیه انرژی از نیروی باد کمک مالی کرد. نتیجه این که آسیاب‌های بادی امروز ۱۹ درصد تولید برق در این کشور را تأمین می‌کنند شرکت‌های بخش خصوصی کشور، یک سوم بازار جهانی تولید انرژی ازنیروی باد را در اختیار دارند. قبلاً، نشستی درباره راهکارهایی برای اقتصاد سبز در شهرهای آینده، در پایتخت این کشور برگزار شده بود که در ویدئو زیر، درباره این اجلاس مهم، توضیحاتی ارائه شده است.

ww.youtube.com/watch?v=BjQOgF۷۳J_A

از دیدگاه فن‌آوری این شرکت‌ها از پیش‌آهنگان صنعت نیروی باد هستند. گذشته از تولید "سبز" سوخت، این کشور ۵\۵ میلیون نفری در مصرف بهینه سوخت هم به پیشرفت‌های شگرفی کرده است. منظور از مصرف بهینه سوخت (Efficiency)، سنجش مقدار تولید به ازای هر وات (Watt) انرژی است.

در دانمارک، هر چند که تولید ناخالص ملی به مرتب طور مرتب افزایش است، از سال ۱۹۹۰، پخش گازکربنیک در فضای این کشور ۳\۱۳ درصد کاهش یافته است. از مهم‌ترین اقدامات برای استفاده بهینه سوخت، بازیافت انرژی است که برای گرم کردن خانه‌ها و بنگاه‌ها استفاده می‌شود.

امیدواریم، پارک‌های صنعتی کشورمان نیز به مقوله همزیستی صنعتی در کسب و کار و اقتصاد سبز، از طریق شرکت‌های دانش بنیان دانشگاهی (University Spin-off Companies)، توجه بیش تری نشان دهند. موضوعی که برای کشور در حال توسعه ما، یک نیاز مهم محسوب می‌شود.