گزارشی متفاوت از مدرسه مداح ها

همشهری جوان: «هرکی بخواد سرشو از برگه اش بلند کنه، گوشش رو می گیرم و می گم فردا باید با مادرش بیاد مدرسه، درست شد؟!» با این جمله کل کلاس می رود هوا و یکی از سر میزی ها شروع به خواندن نوحه می کند و باقی کلاس همراهی اش می کنند.

بعد از این، حضور غریبه هایی که ما باشیم را بهانه می کنند برای ادامه: «حاجی از ما هم عکس بگیر همش از این جلوهایی نگیر»؛ «من اندازه این خودکار بودم که توی هیات ها و مساجد می خوندم اما حالا اومدیم این آزمون رو بدیم، ببینیم در چه حدی هستیم»؛ «اینی که پای تخته نوشتم حکایت یه شعر قدیمیه که تو هیات ها می خوندن. ساکت باشید بخونم، یکم حال کنید!»

همه این شیرین کاری ها و شور و نشاط. از سالنی درمی آید که قرار است محل گرفتن آزمون تعیین سطح از مداحان عضو خانه مداحان باشد. اینجا تقریبا همه همدیگر را می شناسند و پای نوحه های هم سینه زده اند و وقتی یکدیگر را می بینند کلی تعارف و ارادت و احترام بین خودشان رد و بدل می کنند. خیلی ها اهم که افتخار شاگردی بعضی دیگر را دارند، همان ابتدا برای دست بوسی و عرض ادب می روند.


سروصدا و شلوغ بازی ها که بالا می گیرد، چندتا از مراقب ها می آیند و خبر آمدن حاج آقا آهی را می دهند، شاید افاقه کند که می کند: «ساکت بابا، الان حاج آقا میاد، زشته.» این اولین دوره تعیین سطح مداحان است که حدود ۶۰۰ شرکت کننده دارد و قرار نیست هیچ کدامشان مردود شوند.

پای تخته یکی از کلاس ها یکی از مداح ها کلمه لا اله الا الله را معکوس نوشته و یک شعر در مورد اهل بیت را با اشاره به آن می خواند. همه حواسشان را به او می دهند و او هم حواسش را به آنها اما وقتی ما را می بیند خودش را به در کلاس می رساند و می گوید: «من که از این مداح های تازه کار نیستم. چند دوره در اجلاس های بین المللی مداحی کردم و چندتا کتاب نوشتم و باید ببینید که چطور می خوانم.»

گوشه سالن هم دو نفر با عصا ایستاده اند که هر دو پایشان شکسته و یکی شان با کلی آب و تاب تعریف می کند که چند شب پیش جلوی در خانه مداحان زمین خورده و حالا پا به گچ آمده تا از جمع عقب نماند. همه شرکت کننده ها اغلب از یک تیپ و گروه هستند.

اکثرا هم با کت شلوارهای رسمی آمده اند و عده ای هم عبا پوشیده اند. از جوان ها و عشق مداحی ها گرفته تا مداح های سن بالاتر و نامی تر بین شان پیدا می شود. یکسری از مداحان نامی هم که امروز برای حضور در آزمون آمده اند، داخل یکی از کلاس ها جمع شده اند و به گفته حاج آقا آهی اصلا نیازی به آزمون نیست و تکلیف آنها آزمون نداده مشخص است.

می خوایم بریم دانشگاه

کم کم همه خودشان را به مجتمع آموزشی موتلفه می رسانند و با سلام و صلوات وارد می شوند. یکسری هم همان دم درب ورودی یک عبا روی دوش شان می اندازند و داخل می روند و با همان کلمات و حالات مخصوص به خودشان سلام و حال و احوال می کنند. گروه های چهار، پنج تایی هم که همان اطراف خود به خود تشکیل شده، اوضاع چند وقت گذشته شان را برای هم تعریف می کنند.

توی حیاط هم مداح ها به صف شده اند و حاج آقا آهی روی یک صندلی رو به رویشان نشسته و دارد برایشان سخنرانی می کند و همه گوششان به حرف های حاج آقاست. حاج آقا آهی به عنوان رییس خانه مداحان، قدیمی ترین و مسن ترین فرد جمع است و یک طورهایی نقش پدر مداح ها را دارد. یک گوشه محوطه، یکسری کد عضویت ندارند، در حال پیگیری هستند که بتوانند هر طور شده در آزمون شرکت کنند و هرچند وقت یک بار سری به مرد مسن می زنند که کارشان راه بیفتد.

عوامل اجرایی آزمون مدام بالا و پایین می روند و در طبقه بالا مشغول آماده سازی سوالات هستند. ماجرا از زبان سرگوهشان از این قرار است: «این آزمون قرار است شروع کار خانه مداحان باشد. ما با وزیر ارشاد و وزارت علوم صحبت کردیم، می خواهیم برای ساماندهی مداحان رشته ای تحت عنوان مداحی را با همکاری دانشگاه علمی - کاربردی وارد دانشگاه کنیم که سطح کیفی مداحان بالاتر برود و بتوانند تحصیلات دانشگاهی داشته باشند. حالا قرار است با این آزمون مداحان عضو خانه مداحان سطح بندی شوند تا بنا بر سطح بندی صورت گرفته در کلاس هایی که در آینده توسط خانه مداحان برگزار می شود، خودشان را به سطح بالاتری برسانند.»

آب پرتقال، کیک و نماینده مجلس

عضویت در خانه مداحان کار سختی نیست، فقط کسانی که قصد عضویت دارند باید با یک لوح فشرده از مداحی شان را برای ثبت نام به دفتر خانه مداحان بدهند تا بعد از تایید عضو آنجا شوند و با کدی که می گیرند، شناسنامه دار به فعالیت هایشان ادامه دهند و می توانند از امکانات آنجا استفاده کنند. همین هم هست که هر کسی توانسته و با خبر شده خودش را رسانده. آزمون ۶۰۰ شرکت کننده در دو ساختمان مجزا برگزار می شود. این مساله باعث می شود جو امتحان جدی اما در شرایط سکوت نباشد، هرکدام از شرکت کننده ها می تواند یک مجلس را بچرخاند و بدیهی است که جمعشان بی صدا از کار در نمی آید.

فقط وقتی آهی برای نظارت آزمون سری به کلاس ها می زند سکوت حاکم می شود و ملت سر جایشان قرار می گیرند تا مراقب های جوان آزمون هم یک نفس راحت بکشند. اینجا همه همدیگر را حاجی و حاج آقا صدا می کنند و این موضوع هیچ ربطی به سن و حاجی شدن یا نشدنشان ندارد. قبل از شروع آزمون، با دیدن عکاس همه کنار هم جمع می شوند و عکس دسته جمعی می گیرند.

زمان پاسخ دادن یک ساعت و نیم است و همزمان با شروع، آب پرتقال و کیک، همراه آقای نماینده مجلس از راه می رسد. غفوری فرد که خودش یک پای ثابت خانه مداحان است، از این حرکت خانه مداحان بسیار خوشحال است و از تک تک کلاس ها دیدن می کند. از هرکدام از کلاس ها هم یک صلوات محمدی پسند از شرکت کننده ها می خواهد.

فرق رباعی و دوبیتی چیست؟

«فرق رباعی و دوبیتی چیست؟ برای هرکدام مثال بزنید»، «امام حسین(ع) در جواب محمد حنفیه که سوال کرد چرا به سمت عراق می روی و چرا زن و فرزند را با خود می بری چه فرمودند؟» «مطهرات چه چیزهایی هستند؟»؛ اینها چند نمونه از سوالات آزمون است که توسط یکسری از مداحان شاخص و معروف خانه مداحان طراحی شده است.

دفترچه سوالات هم چهار رنگ دارد و هرکدام سوالات متفاوتی دارند تا هوای تقلب به سر هیچ کس نزند و حواس ها پرت برگه بغل دستی نباشد. سوالات هم از لحاظ موضوع بندی چهار دسته اند. سوالات احکام، مقتل، قرآنی و ادبیات. سطح کیفی سوالات هم متوسط است و به دو صورت تستی و تشریحی طرح شده است.

از چهره شرکت کننده ها می شود فهمید که زحمت زیادی برای جواب دادن به سوال ها نمی کشند و با حوصله مشغول خوردن آب پرتقال شان هستند. حاج حسن آهی برادر حاج آقا آهی بزرگ، نایب رییس خانه مداحان است و همان طور که در سالن راه می رود جواب تلفن و سوالات خبرگزاری ها را می دهد. مدام تکرار می کند این آزمون هیچ مردودی ندارد و همه از قبل پذیرفته هستند: «قرار است در دوره های بعدی این آزمون از مداحان کل کشور گرفته شود و از مداحانی که در سطح بالاتری قرار گرفتند، بخواهیم که به آموزش سطوح پایین تر کمک کنند.»


حاجی علی آهی موسس خانه مداحان، می گوید تازه اول راه هستند

مداح باید با تقوا باشد


۸۴ ساله است و از ۱۰ سالگی مداحی را در مراسم های شب جمعه مساجد و جمع های خانوادگی و همسایگی شروع کرده. چند کتاب نوشته و کتاب «قافیه»اش شاخص ترین کتاب اوست. حاج آقا، سال ۸۸ به فکر کاری افتاده که برای جامعه مداحی بماند و برای خودش باقیات و صالحات باشد.

*از وضعیت مداحان امروزی راضی هستید؟

نه راضی نیستم. انگار هنوز غوره نشده مویز شده اند و هرکس برای خودش تشکیلاتی درست کرده. مداح باید درست تعلیم و تربیت بشود. باید ادبیات عرب و سیره اهل بیت را بداند و خدمت اساتید آموزش دیده باشد. هر شعری را نباید بخواند و از اصطلاحات سوفیه ای نباید استفاده کند. مقام معظم رهبری فرمودند ما درباره اهل بیت محدود هستیم. یک استاد می تواند دانشجو را تعریف کند اما دانشجو نمی تواند استاد را تعریف کند. حالا ما چطور امام را تعریف کنیم؟ می، بت، باده و میکده در شان اهل بیت نیست. مهم ترین خصوصیتی که یک مداح باید داشته باشد تقواست. مداح باید با تقوا باشد. من ادعای شاعری ندارم و همیشه می گویم: آنچه گفتم زبان دلم / دعوی شاعری ندارم من

*هدفتان از تاسیس خانه مداحان رفع این وضعیت بود؟

من در کمیته انقلاب اسلامی بودم و دیدم در این نظام نوازنده ها و هنرمندها جایی دارند. اما مداحان سروسامانی ندارند. برای مسوول روابط عمومی مقام معظم رهبری نامه نوشتم و گفتم الان همه در پوشش بیمه هستند اما مداحان شما بیمه نیستند. موسسه ای تشکیل شد به اسم دعبل خزائی که حدود ۳۰۰ نفر از مداحان آنجا بیمه تامین اجتماعی شدند. بعد نامه زدیم به آقای قالیباف و حالا دو سالی است خانه مداحان در خیابان فخرآباد تهران کارش را شروع کرده.



دکتر غفوری فرد، شاخص ترین عضو خانه مداحان است

باید رادیو تاسیس کنیم

دکتر حسن غفوری فرد از اعضای هیات مدیره و هیات امنای خانه مداحان است و پای ثابت جلسه روزهای چهارشنبه. آقای نماینده مجلس ادعای شاگردی حاج آقا آهی را دارد و می گوید خودش هم مداحی می کرده و با رایزنی هایی که قرار است با دولت و مجلس انجام دهد؛ خبرهای خوبی را برای مداحان داشته باشد.

*این آزمون چقدر می تواند کمک کننده باشد؟

اصل کار، کار بسیار زیبایی است. خانه مداحان الان حدود هزار نفر عضو دارد که آقای آهی حدود سه سال پیش آن را تاسیس کردند و در این اقدام، هدف قبول شدن یا رد شدن افراد نیست. قرار است کسانی که مطالعه و تجربه بیشتری دارند، تعیین سطح بشوند و مشخص شوند. بعد هم طی یک برنامه آموزشی دائمی سطح کیفی مداحان بالا برود. مداحان ما باید به مطالعه و علم اندوزی عادت کنند، باید جامعه شناس تر و مفیدتر از الان باشند. این آزمون شروع کننده این کار است.

*می گویند قرار است رشته ای به اسم علوم و فنون مداحی در دانشگاه علمی - کاربردی راه بیفتد، چقدر به واقعیت نزدیک است؟

در تمام دنیا رشته ای با عنوان سخنرانی و سخنوری وجود دارد. ما هم قصد داریم با دانشگاه علمی کاربردی در این مورد صحبت کنیم تا این رشته را وارد آنجا کنیم و در سال های آینده از این رشته دانشجو بپذیرد. اصلا ما باید رادیویی برای مداح ها تاسیس کنیم که این موضوع باید در جلسات هیات مدیره بررسی شود. مداحان نقش بسیار تعیین کننده ای در مسایل اجتماعی و زنده نگه داشتن ارزش های مذهبی دارند. قرار است این خدماتی که از قبل بوده منظم تر و مرتب تر انجام شود. مداحی تاثیر عاطفی بسیار قوی بر مردم دا رد. ما با وزیر و فرهنگ و ارشاد هم ملاقات هایی داشتیم و قصد داریم از روش های علمی که در دنیا وجود دارد استفاده کنیم و کار این عزیزان را موثرتر کنیم.

*فکر می کنید اگر این رشته وارد دانشگاه شود چقدر متقاضی خواهد داشت؟

مطمئنیم که تعداد داوطلبان این رشته بیشتر از همین تعدادی خواهد بود که امروز در آزمون شرکت کرده اند. نظر من این است که در دور اول 50 نفر بگیریم و کار را شروع کنیم. حالا که اعتماد به این کار پیدا شده است و این تعداد مداح در این آزمون مداحی شرکت کرده اند. اگر برنامه ریزی دقیقی انجام شود. حتما ما شاهد استقبال بسیار خوبی از این رشته خواهیم بود و می توانیم از برکات وجودشان استفاده کنیم و سعی بر این است که این مدارک از لحاظ علمی و استخدامی همانند مدارک حوزوی مورد توجه قرار بگیرد.