بلک بری محبوب رییس جمهورها یا تروریست ها

هفته نامه عصر ارتباط: در حالی که روز به روز بر اهمیت حفظ امنیت و حریم خصوصی افراد در فضای مجازی افزوده می شود، فروش بلک بری به عنوان امن ترین گوشی جهان به کمتر از یک درصد از فروش کل گوشی های هوشمند کاهش می یابد.

این شرکت کانادایی از قدیمی ترین تولیدکنندگان گوشی های موبایل در جهان است و علت اصلی شهرت آن، شبکه کدگذاری است که توسط این کمپانی برای ارسال اطلاعات از طریق گوشی های بلک بری به کار گرفته می شود.

با استفاده از این گوشی ها وقتی پیام یا متنی بین دو گوشی بلک بری رد و بدل می شود، ابتدا در گوشی اول، به عنوان فرستنده پیام، رمزگذاری شده و به یکی از دو سرور شرکت RIM (سازنده گوشی های بلک بری) مستقر در کانادا یا انگلیس فرستاده می شود. در آنجا کدهای اطلاعات شکسته شده و پس از رمزگذاری مجدد به گوشی مقصد ارسال می شوند. درست مشابه همان فرآیندی که هنگام استفاده از کارت عابربانک، بین خودپرداز و سرور مرکزی اتفاق می افتد و اطلاعات به روشی مشابه کدگذاری و ارسال می شوند.


در این سیستم ها دسترسی هکرها به اطلاعات اشخاص کاهش می یابد یا حداقل آنها را برای رسیدن به خواسته خود با دشواری روبرو می کند اما نکته اینجاست که همیشه این هکرها نیستند که به محتوای پیام های رد و بدل شده میان اشخاص علاقه دارند بلکه برخی دولت ها، پلیس و نهادهای مسئول نیز به دلیل برخی مسائل امنیتی، فناوری کد گذاری را مردود دانسته و دسترسی به اطلاعات اشخاص مختلف را به نوعی لازمه تامین امنیت آنها می دانند.

البته این بدین معنا نیست که تمام پیام ها و مکاتبات افراد تک به تک مورد بررسی قرار می گیرد، بلکه عدم استفاده از سیستم کدگذاری به دولت ها این امکان را می دهد که در صورت نیاز امکان بررسی تمام موارد مورد نیاز را داشته باشند و تبادل پیام ها به صورت کدگذاری شده می تواند بخش عمده ای از اطلاعات مورد نیاز را از دسترس آنها خارج کند.

مسئله ای که از دید عربستان سعودی و هند پنهان نماند و آنها را تا آستانه لغو این سرویس در کشورهایشان پیش برد تا جایی که عربستان سعودی در سال ۲۰۱۰ خدمات مسنجر بلک بری را در این کشور متوقف کرد اما پس از توقف چهار ساعته، این سرویس دوباره به فعالیت خود در این کشور ادامه داد.

در پی این اقدام، منابع کویتی اعلام کردند که شرکت کانادایی سازنده گوشی های بلک بری تسلیم درخواست های عربستان سعودی برای نظارت بر متن های مسنجرهای این گوشی ها شده اند.

امارات متحده عربی و عربستان که پیش تر خطر استفاده از این سرویس در مقاصد تروریستی را علت اصلی اعلام توقف آن معرفی کرده بودند، پس از ملاقات و گفتگو با مقامات این شرکت کانادایی، بار دیگر فرمان برقراری این سرویس در کشورشان را صادر کردند.


حال با توجه به اینکه شرکت سازنده گوشی های بلک بری پیش از این اعلام کرده بود که هرگز امکان نظارت بر متن پیام های رد و بدل شده از طریق سرویس مسنجر را در اختیار مقامات سایر کشورها قرار نمی دهد، علت تغییر رویکرد سریع عربستان در برقراری مجدد خدمات بلک بری را چگونه می توان ارزیابی کرد.

به نظر نمی رسد که شرکت بلک بری وعده تامین امنیت عربستان را به مقامات این کشور داده باشد یا خیال عربستان را از بابت عدم وجود حملات تروریستی در کشورش راحت کرده باشد چون اساسا این کار بسیار فراتر از توانایی های یک شرکت است، پس چه چیز دیگری عربستان را در تداوم استفاده از این سرویس قانع کرده است.

آنچه محتمل است، این شرکت برخلاف قولش اجازه دسترسی دولت عربستان به اطلاعات رد و بدل شده از طریق این سرویس را داده است و این می تواند بدین معنا باشد که در حالی که کاربران عرب بلک بری با خیال راحت در حال استفاده از این سرویس هستند، دولت نیز توانایی رصد تمامی اطلاعات رد و بدل شده را داراست.

حالا و در کنار پرسش های بی پاسخ در خصوص آنچه میان شرکت سازنده بلک بری با مقامات عربستان مطرح شد، خبرها حکایت از آن دارند که کشور پاکستان نیز به علت بیم استفاده تروریستی از سرویس پیامک بلک بری، قصد دارد ارائه سرویس مذکور را مسدود کند.

بر اساس گزارش های منتشره دولت پاکستان چهارمین شکوری است که سرویس های پیامک بلک بری را تا پایان سال جاری میلادی لغو می کند. علت این تصمیم مسائل امنیتی و جلوگیری از سوءاستفاده تبهکاران اعلام شده است.

طبق اسناد افشا شده از سازمان تنظیم مقررات مخابراتی پاکستان (PTA) این سازمان از سه اپراتور اصلی این شرکت خواسته سرویس پیام رسانی کدگذاری شده بلک بری موسوم به BES را متوقف کنند. طبق این گزارش از سه اپراتور یوفون، موبی لینک و تلنور خواسته شده تا ۳۰ نوامبر (۹ دی) به طریقی که به کاربران آسیبی نرسد، ترتیبی دهند این سرویس متوقف شود.

طبق این گزارش اکنون بلک بری کمتر از ۵ هزار مشترک در پاکستان دارد که تعداد کاربران سرویس BES از آن نیز کمتر است که عمدتا شامل مشترکان دولتی یا تجاری یا وابستگان سفارت های خارجی می شوند. لیکن مقامات دولتی پاکستان نگرانند تبهکاران هم از این سرویس کد گذاری شده که قابل ردیابی یا رمزگشایی نیست، استفاده کنند.

کشور پاکستان طی سال های اخیر به شدت درگیر مبارزه با تروریست ها و بمب گذاران داخلی و خارجی بوده و هر ساله هزینه زیادی صرف مقابله با این پدیده شوم می کند. هفته گذشته نیز Privacy International که یک شرکت امنیتی انگلیس است، اعلام کرد که آژانس اطلاعاتی پاکستان فشار زیادی بر این کمپانی آورده تا اطلاعات رد و بدل شده در این کشور را با قدرت و دقت بیشتر بازرسی و نظارت کند.

به این ترتیب حالا باید منتظر ماند و دید آیا بلک بری به شکلی با مقامات پاکستانی نیز کنار خواهد آمد یا نه؟


اما این تنها تروریست ها نیستند که تمایل به استفاده از گوشی های بلک بری را دارند. باراک اوباما رییس جمهور ایالات متحده آمریکا نیز تا چندی پیش به دلایل امنیتی باید تنها از گوشی بلک بری که برندی محبوب در آمریکاست استفاده می کرد.

اگرچه اخیرا مقامات امنیتی آمریکا اجازه استفاده اوباما از گوشی آیفون را دادند. اوایل سال جاری بود که رییس جمهور آمریکا پس از اینکه سال ها به دنبال استفاده از آیفون بود، بالاخره به آرزوی خود رسید.

باراک اوباما بالاخره اجازه پیدا کرد که اولین مطلب خود در صفحه توییتر شخصی اش را با آیفونی که از دفتر ریاست جمهوری قرض گرفته بود ارسال کند. او در دسامبر 2013 گفته بود من به دلایل امنیتی اجازه ندارم آیفون داشته باشم.

گوشی بلک بری اوباما برای ایمیل ها و پیامک ها از مسیر سرور ویژه ای استفاده می کرد و هر ایمیل و پیامک برای اطمینان از عاری بودن از هرگونه بدافزار و ویروس کنترل و بررسی می شدند. هر بلک بری وابسته به یک سازمان می تواند از قوانین امنیتی خاص خود برخوردار باشد و بلک بری اوباما که وابسته به کاخ سفید است، قطعا توسط دشوارترین قوانین امنیتی کنترل می شود.

اما این تنها رییس جمهور آمریکا نیست که از کاربران بلک بری محسوب شده و مقامات امنیتی برخی کشورهای دنیا نیز از بلک بری استفاده می کنند.

با وجود جایگاه خاص گوشی های بلک بری نزد مقامات امنیتی و تروریست ها (!) شرکت کانادایی سازنده بلک بری این روزها با مشکلات مالی زیادی دست و پنجه نرم می کند.

بر اساس گزارش ها روند نزولی میزان سهم بلک بری از بازار موبایل دنیا همچنان ادامه دارد. البته بلک بری به دلیل امنیت بالای سیستم عامل آن، همچنان گوشی مورد علاقه حرفه ای ها و افراد دولتی است اما توجه افراد عادی به آن بسیار کم شده است. مدیرعامل بلک بری، به تازگی اعلام کرده که برای مدتی توجه این شرکت به جای تولید گوشی همراه، روی بالا بردن امنیت سیستم عامل بلک بری متمرکز شده است.

به هر حال باید منتظر ماند و دید آیا بلک بری قادر به حفظ سهم اندک و البته ویژه خود در بازار موبایل خواهد بود یا آنکه به سرنوشت شرکت هایی همچون نوکیا و مایکروسافت در دنیای موبایل دچار خواهد شد.

لازم به ذکر است خدمات امنیتی بلک بری از سوی سازنده این گوشی در برخی کشورها از جمله ایران ارائه نمی شود.