رواج کلاس های زبان چینی در تهران!

همشهری جوان: بچه ها توی کلاس کوچک نشسته اند و تند تند یک سری خطوط نامفهوم را روی کاغذ نقاشی می کنند. فعلا هم شش نفر بیشتر نیستند اما می گویند سه نفر امروز غایب هستند.

چهارمین جلسه کلاس است و حالا دیگر می توانند از یک تا 100 بشمرند و یکسری کلمه و جمله ساده ردیف کنند. دفتر مشق ها جلویشان باز است که معلم می رسد و یکی یکی می آوردشان پای تخته، همین کافی است تا فضا جدی شود و شیطنت از سرشان بپرد. جا به جا و بالا پایین کلمه ها را می نویسند و خودشان با شرمندگی لبخند می زنند. استاد اما به همه شان دلداری می دهد.

الکی که نیست. در چهار جلسه نمی شود این همه شکل عجیب و غریب را حفظ کرد: «همین که بعد از چهار جلسه می توانید چندتا کلمه بگویید و بنویسید خودش قابل تقدیر است!»

اینجا کلاس نهضت سوادآموزی نیست، اینجا کلاس آموزش زبان چینی در یک آموزشگاه خصوصی است و اینها، آدم هایی هستند که از این همه زبان، کارشان به جنس چینی اش افتاده! اتفاقی که این روزها در ایران و بلکه سراسر جهان برای خیلی ها می افتد. به ویژه حالا که تجارت ایران با چشم بادامی های میلیاردنفری خیلی زیاد شده و خیلی از تاجرها و صنعتگران ایرانی به جای فرنگ، سراغ جاده ابریشم و چین را می گیرند. چین سال هاست اقتصاد دنیا را قبضه کرده و در بازار ما هم تقریبا به هیچ چیز رحم نکرده؛ حتی آموزشگاه های زبان!


از زمان رونق جاده ابریشم هم که حساب کنی، آموزش زبان چینی در تمام این سال ها نه مورد توجه زبان دوست ها بوده و نه مسوولان. در ایران به جز دانشگاه شهید بهشتی که این رشته را دارد و دانشگاه تهران که چند ترمی است زبان چینی را به عنوان زبان دوم رشته های دیگر برگزار کرده، کلاس های آموزش زبان چینی تا همین چند وقت پیش در سطح تهران به انگشت های دو دست هم نمی رسیدند.

اما این روزها استقبال دانشجوها و بقیه مردم به ویژه از آموزشگاه ها بیشتر از قبل شده و کلاس های چینی شلوغ تر از همیشه تشکیل می شوند. البته این شلوغی هنوز به گرد پای کلاس های انگلیسی و فرانسه و آلمانی نمی رسد اما استقبال این چند وقت، نشان می دهد مردم فهمیده اند کجا باید سرمایه گذاری کرد!

همه اینها را بگذارید کنار این نکته ظریف که آنها که رفته اند چین، می گویند خود چینی ها نه تنها در یادگرفتن سواد چینی استعداد چندانی ندارند، بلکه شاید مثل خود ما ایرانی ها آنچنان علاقه ای به یاد گرفتن زبان های فرنگی رایج ندارند و برای اینکه توی یک جای خوفی مثل پکن بتوانی پای مذاکره بنشینی، بهتر است زبان خودشان را بفهمی و یک چیزی بگویی که مثل پول، خوب می فهمندش.

برای تضمین آینده

بیشتر افرادی که در آموزشگاه های آزاد زبان چینی یاد می گیرند، یا در یک شرکت بازرگانی کار می کنند، یا قرار است کار کنند. کلا انگیزه این زبان آموزی بیشتر یک ربطی به بیزینس و این جور صحبت ها دارد: «زبان چینی هم مثل اقتصاد این کشور تا ۱۰ سال دیگر دنیا را می گیرد. خود من فوق لیسانس مدیریت بازرگانی دارم و می خواهم برای دکترا از دانشگاه های چین پذیرش بگیرم و آینده ۱۰ سال بعدم را تضمین کنم.»

مهدی عباس لو جزو همان آدم های آینده نگری است که تازه چهار جلسه است یادگیری این زبان را شروع کرده. «خیلی ها می گفتند این زبان سخت است اما به نظر من واقعا اینطور نبود و حتی فضای کلاس موقع خواندن این زبان تا حد زیادی فان می شود! البته من سه زبان دیگر هم بلدم و به نظرم یادگیری یک زبان جدید برای افرادی مثل ما زیاد سخت نیست.» مهدی می گوید دانستن زبان ترکی به یادگیری این زبان کمک می کند!


گرامر خاصی که ندارد


«دانشگاه تهران چندترمی چینی را به عنوان زبان دوم در دانشکده زبان های خارجی ارایه کرد اما یکی، دو ترمی است که به خاطر استقبال کم دانشجوها قضیه را کنسل کرده.»

مجید مرتضوی رشته اصلی اش زبان سختی به نام روسی است و پرونده ۱۲ واحد زبان چینی را هم همین ترم پیش بسته. البته به قول خودش کوچک ترین هدف علمی از یادگیری این ۱۲ واحد نداشته: «راستش من توی کار کامپیوتر و لوازم جانبی اش هستم. چون اکثر این وسایل چینی هستند، فکر کردم دانستن این زبان به دردم می خورد. درواقع فقط برای کاسبی رفتم سراغش.»

البته مجید دیگر این روزها چیز زیادی از آن اشکال جور واجور به یاد ندارد: «به نظر من اگر آدم بتواند وقت بگذارد واقعا زبان آسانی است اما من چون دیگر سراغش نرفتم الان چیز زیاید یادم نمانده. به نظرم چینی همه اش آواست و کلا هم که گرامر خاصی ندارد.»

مجید می گوید هر ترم نفرات حاضر در کلاس به بیشتر از شش نفر نمی رسیده و بیشترشان هم دانشجوهای ژاپنی بودند. یکی، دو ترمی هم هست که دانشگاه به خاطر همین استقبال کم و نبود استاد، کلا این واحد درسی را برگزار نمی کند. البته گویا تعطیلی کنفوسیوس هم در این بین بی تاثیر نبوده.

کنفوسیوس موسسه ای بین المللی است که شعبه اصلی اش در چین است و کار اصلی اش ترویج زبان چینی در سراسر دنیاست. این موسسه در کشورهای مختلف شعبه تاسیس می کند و اساتید چینی را برای تدریس به کشور مورد نظر می فرستد. بعد هم به افراد علاقه مند به صورت رایگان چینی آموزش می دهد و کتاب و جزوه رایگان در اختیارشان قرار می دهد، بورس تحصیلی می دهد و...؛ ظاهرا کنفوسیوس در ایران هم شعبه دشت اما به دلایل نامعلومی بعد از مدت کوتاهی فعالیت دفتر و دستکش را جمع کرده و رفته!

مجید مرتضوی می گوید یکی دیگر از دلایل تعطیلی واحدهای زبان چینی دانشگاه تهران همین توقف فعالیت های این موسسه بود که «یکی از بدی های تعطیلی کنفوسیوس این است که دیگر نمی توانیم از وجود اساتید چینی که این موسسه به ایران فرستاده بود استفاده کنیم.»


می گویند خودمان مترجم داریم!

معمولا سفارت همه کشورها کلاس هایی برای آموزش زبان خودشان برگزار می کنند اما این قضیه در مورد سفارت چین در ایران صدق نمی کند. امیر نوری که چندترمی است خودش را درگیر زبان چینی کرده، این قضیه را عمدی می داند: «من توی یک شرکت بازرگانی کار می کنم و چندباری از آدم های مختلف شنیده ام که این قضیه سیاست سفارت چین است. چینی ها به افراد خاصی در کشور خودشان زبان فارسی را آموزش می دهند و آنها را برای معاملات تجاری به عنوان مترجم می آمورند. وقت معامله که می شود مترجم چینی که فارسی می فهمد، به نفع طرف چینی عمل می کند. این طور می شود که چینی ها از مترجم هایشان هم نفع اقتصادی می برند.»

امیر روی صندلی شروع کلاس نشسته، فارسی اش با لهجه خاصی همراه است و چهره اش هم به اهالی شرق آسیا نزدیک تر است و همین باعث می شود آدم شک کند نکند خودش چینی است، «مادر من ژاپنی است. من هم به خاطر شغلم باید چینی یاد بگیرم. چینی درواقع مدل جدید زبان ژاپنی است. به همین خاطر حروفشان یکی است اما تلفظ هایشان باهم فرق می کند.»

استاد چینی امیر از آن طرف دفتر با لبخند نگاهی می اندازد و می گوید: «به همین خاطر هم هست که بچه هایی که ژاپنی بلدند املای چینی شان اصلا خوب نیست!»

کم بودن آدم هایی که از این زبان سردر نمی آورند، باعث شده بازار کار برای مترجم های این رشته حسابی پردرآمد و شلوغ باشد. فارغ التحصیل های دانشگاه شهید بهشتی اگر هوس ادامه تحصیل در سرزمین چشم بادامی ها به سرشان نزند، می توانند درآمد خوبی داشته باشند؛ «بچه های ورودی ما از همان ترم دو و سه شروع به کار می کردند. کار هم که تا دلتان بخواهد وجود دارد. خودتان که می بینید این روزها همه محصولات یا توی چین ساخته شده اند یا آنجا مونتاژ می شوند.»

مهیا می گوید همین که بچه ها زود وارد بازار کار می شوند و با چینی ها ارتباط کلامی برقرار می کنند، باعث می شود خیلی زود حرف زدن را یاد بگیرند. محمدعیسی رضایی هم یکی دیگر از همین فارغ التحصیل های شهید بهشتی است که سال هاست وارد کار ترجمه و تدریس شده. می گوید روزی که وارد دانشگاه شده، سر کلاسشان 33 نفر بودند و موقع فارغ التحصیلی 15 نفر: «معمولا خیلی ها برای اینکه حالا یک رشته ای قبول شده باشند یا اینکه سر بازی نروند می آمدند اما وسط های کار فرار می کردند. من اما از همان دوران دانشجویی کار را شروع کردم و الان هم از درآمدم راضی ام. بازار کار خوبی دارد. بیشتر با کارخانه های مختلف کار می کنم.»



بگو امروز چه کاره ای؟

یک ساعت و نیم زمان کلاس به آخرهایش رسیده و قیافه بچه ها دیدنی است، استاد می خواهد از همین چند دقیقه باقیمانده استفاده کند و تاریخ ها را یادشان بدهد: «جین یعنی امروز. نین یعنی چه؟ حالا جین نین، یعنی امروز چه کاره ای؟»

بچه ها انگار که کوه کنده اند آخرین کلمه ها را هم تکرار می کنند و یکی یکی از کلاس بیرون می آیند. خانم داوودی منشی بنیاد مطالعات بین المللی چین با دیدن قیافه های خسته شان لبخند می زند و می گوید همه اینها روز ثبت نام از یادگیری این زبان وحشت داشتند اما دو، سه جلسه اول که گذشت خودشان هم علاقه مند شدند. چون معمولا بی جهت شروع به خواندن این زبان نکرده اند. یا به کارشان مربوط است یا رویای تحصیل در پکن و شانگهای در سر دارند!

استادهای زبان چینی از کجا می آیند؟


ایرانی ها لهجه خوبی دارند

مهسا ابهری یکی از فارغ التحصیلان زبان چینی دانشگاه شهید بهشتی است و این روزها مشغول تدریس این زبان است: «اولا که دانشگاه شهید بهشتی بعد از ۱۶ سال ارایه این رشته، هنوز نه استاد درست و حسابی دارد و نه برنامه ریزی خاصی. بچه ها لیسانس می گیرند، بعد برای ادامه تحصیل بورس می گیرند و می روند چین. به همین خاطر هم هست که ما به جز دکتر میرزایی که مدیر گروه زبان چینی در این دانشگاه است، هیچ کارشناس ارشد چینی دیگری در ایران نداریم و برای پیداکردن استاد مشکل داریم.»
مهسا می گوید چینی ها علاوه بر اینکه به گسترش زبان خودشان علاقه دارند، حسابی در زمینه زبان فارسی هم پیشرفت کرده اند. «ما اینجا هیچ منبع آموزشی نداریم، این درحالی است که در چین دیکشنری فارسی - چینی وجود دارد و خیلی از کتاب های نفیس ما را هم به زبان چینی ترجمه کرده اند. اما با اینکه مبادلات تجاریمان با این کشور زیاد است، هیچ کاری در این زمینه انجام نداده ایم. در دوران دانشگاه ما حتی یک کتاب درست و حسابی هم نداشتیم و همه اش از روی جزوه درس می خواندیم.»


مهسا خودش یک دوره ای هم توی چین تحصیل کرده و می گوید کلا شرایط تحصیل در این کشور خیلی خوب است: «هم خوب راحت پذیرش می دهند و هم وقتی بفهمند دوست داری زبانشان را یاد بگیری، امکانات زیادی در اختیارت قرار می دهند.»

مهسا می گوید معمولا ایرانی هایی که در چین تحصیل می کنند خیلی زودتر از بقیه دانشجوهای چینی این زبان را یاد می گیرند و لهجه خوبی هم دارند. «یکی از مشکلات زبان چینی این است که هر حرف چهار آوا دارد و اگر شما درست تلفظ نکنید، معنی کلمه عوض می شود. همین هم کار را برای بقیه دانشجوها سخت می کند. اما خوشبختانه ایرانی ها زیاد مشکلی با این قضیه ندارند.»

مدیر موسسه آموزش زبان چینی حرف های عجیبی می زند


باید یکی از درس های دبستان شود

25 سالم بود که برای تحصیل در مقطع دکترای ژئوفیزیک از وزارت علوم بورس گرفتم و به چین رفتم. آن روزها روابط مان با بقیه کشورها زیاد خوب نبود و تحصیل در چین بهترین گزینه بود. حدود شش و سال و نیم شانگهای بودم و بعد از آن هم دائما در حال رفت و آمد به این کشور هستم. چون این روزها با مجوزی که از وزارت علوم گرفته ایم دانشجویان را باتوجه به رشته ای که خوانده اند، برای ادامه تحصیل به دانشگاه های مختلف چین اعزام می کنیم. به نظر من ما با این حجم روابط تجاری که با چین داریم، حتما باید متخصصانی آشنا به زبان و سیستم و فرهنگ این کشور داشته باشیم؛ حتی باید به کودکان مان از همان دوره دبستان این زبان را آموزش بدهیم، همان طور که در خیلی از کشورهای دنیا این کار را می کنند.

بسته به نیاز باید سمت یک چیز رفت. الان ارتباطات مهم است و ارتباط هم فقط به کلام نیاز دارد. چه بخواهیم و چه نه، الان چینی ها قدرت برتر اقتصادی دنیا هستند و یک پنجم جمعیت جهان را تشکیل داده اند. هدف بنیاد ما هم این است که در این راه جریان ساز باشد و به همین خاطر هم دفتری در چین تاسیس کرده و آنجا هم دانشجوها را تنها نمی گذارد. معمولا افرادی که به اینجا مراجعه می کنند قصد ادامه تحصیل در این کشور را دارند. ما به آنها چینی آموزش می دهیم اما برای آزمون «اچ اس کی» که تافل چینی به حساب می آید، باید در چین امتحان بدهند. من خودم در سفرهایم سعی می کنم جدیدترین کتاب ها را بیاورم تا یک کتابخانه غنی داشته باشیم و همه بتوانند از آن استفاده کنند و برای چنین آزمون هایی آماده باشند. ضمن اینکه در زمینه زبان تجارت این کشور را یاد بگیریم. باید فرهنگ مردم چین را هم بشناسیم. ما در مورد خیلی از کشورهای دنیا اطلاعات داریم اما در مورد چین که آنقدر روابط گسترده ای با هم داریم چیز زیادی نمی دانیم.