چرا برخی زنان پسرزا هستند و برخی نه؟

مجله روشن - شیوا دلداری*: «شناخت ریشه های جنینی»، که به عنوان یک زمینه تحقیقاتی روز به روز بر نفوذ و اعتبارش افزوده می شود، معطوف است به بررسی این نکته که چگونه شرایط زیستی جنین، برسلامتی انسان در بلندمدت تاثیر می گذارد. اگرچه در تحلیل نهایی، آزمایش روی زنان باردار ممنوع بوده است ولی دانشمندان در سال های اخیر با استفاده از طراحی هوشمند دیتاها در آزمایش های مصنوعی یا طبیعی، دستاوردهای شگفت انگیزی داشته اند.

وقتی جامعه آماری تحقیق ما، روزه داران، عزادار است یا در هوای آلوده نفس می کشد، به تغییر و تحولاتی که در حال جنین روی می دهد، دقیق شویم، درباره تاثیرات زندگی کوتاه پیش از تولدمان بر زندگی بلندمدت پس از آن، اطلاعات مهمی به دست می آوریم.


تا مدتی، دانشمندان فقط می دانستند غذانخوردن مادر که برای جنین تبعات ناگواری دارد. به بیماری های عروقی منجر می شود اما بعدها دریافتند که بر نسبت جنسیتی یا همان تعداد پسران در ازای دختران هم موثر است (به طور طبیعی، در برابر هر ۱۰۵ پسر، ۱۰۰دختر به دنیا می آید اما در دوره کمبود مواد غذایی و سایر مواقعی که جامعه آماری تحقیق دچار استرس حاد می شود، شمار دختران در قیاس با پسران بیش تر می شود شاید به این خاطر که جنین های مذکر از جنین های مونث، شکننده و ضعیف ترند و بیش تر مستعد آنند که آسیب بینند یا سقط شوند).

مطالعات جدید شواهد جدیدی هم برای این تاثیرات کشف کرده اند. در قحطی چین در فاصله سالهای ۶۱-۱۹۵۸، تولد پسرها به شدت کاهش یافت. روزه گرفتن هم چنین تبعاتی دارد: وقتی در همان ماه های اولیه بارداری، رمضان فرا می رسد، مادران عرب در ویرجینیای آمریکا ۱۰ درصد علاقه شان به داشتن پسر کم تر می شود. احتمال آن که مسلمانان در عراق و اوگاندا در سنین بلوغ، کم توان تر باشند، ۲۰درصد بیش تر است اگر که مادران این مسلمانان، در ماه های اولیه بارداری، روزه بوده باشند.

مطالعات جدید دیگری، آثار عزای عمومی یا تروماهای ملی را بررسی کرده اند. در سراسر ایالات متحده آمریکا، احتمال سقط یک جنین مذکر، در ماه سپتامبر ۲۰۰۱ بیش از ماه های پیش و پس از آن بوده است.

جنگ اسراییل- لبنان در سال ۲۰۰۶ یک پرونده جدید را باز کرده است؛ نه فقط به این خاطر که مادران، در این جنگ، در معرض تروما بودند، بلکه بدین دلیل که این دوره تروما بسیار کوتاه بود. بدین معنا که محققان می توانستند در یک ظرف سه ماهه آثار یک دوره جنگی کوته را با دوره صلح کوتاه مقایسه کنند؛ نیز می توانستند حاملگی یک زن را در دوره جنگی با حاملگی اش در دوره صلح مقایسه کنند.


این احتمال که فرزند زنی که در دوره جنگ به سر برده، نارس یا کم وزن باشد نسبت به برادران یا خواهرانش بیش تر است. هم چنین، اگرچه این تحقیق، به وضع زنان لبنانی نپرداخته ولی نشان داده که در اسراییل، زنان عرب نسبت به زنان یهودی، نتایج بدتری در تولد فرزندان شان گرفته اند.

البته نه آن قدر که تکان دهنده و هول آور باشد، ولی تماس مادران با ذرات هسته ای سبب می شود که مقدار بسیار کمی از آن مواد در رحم وی نیز پیدا شود. از میان بچه های سوئدی ای که دوران جنینی شان در روزگار بحران هسته ای چرنوویل سپری شده بود وقتی به دبیرستان رفتند، آن هایی که مادران شان در معرض تشعشعات بیش تری بودند، نسبت به بقیه دانش آموزان، در آزمون جامع عملکرد ضعیف تری داشتند.

تماس با آلاینده های هوا هم نتایج مشابهی دارد. مطابق نتایج یکی از تحقیقات جالب، درباره سیسم پیش پرداخت تلفنی عوارض جاده ها (به جای توقف در ترافیک پرداخت عوارض)، گویا این سیستم پرداخت تلفنی، که از ترافیک بزرگ راه های نیوجرسی و پنسیلوانیا کاسته، و بدین وسیله، کیفیت هوا را بهبود بخشیده، بر سلامتی جنین هم موثر بوده است. در میان زنان بارداری که در فاصله کم و بیش یک مایلی از محل های تحت پوشش این سیستم زندگی می کنند، تولد بچه های زودرس، به اندازه ۸.۶ درصد، و تولد بچه های کم وزن، ۹.۲ درصد کم تر شده است.

*مترجم و محقق حوزه علوم انسانی