آیا واقعا باید از تب کنگو بترسیم ؟

برترین ها: ما ایرانی‌ها مردمان عجيب و البته جالبی هستیم. بعضی از عادت‌هاي جمعی ما واقعا جالب است. یكی از آنها توان باورنكردنی ما برای لجبازی و دیگری قدرت و توان زياد ما برای جوسازی است. كسی پیش ما می‌آید و با ده‌ها دلیل و برهان به ما ثابت می‌كند كه عزیز من فلان كارت اشتباه است یا فلان عقیده‌ غلط است، این‌ هم كلی دلیل و مدرك؛ اما ما به دلیل همان لجبازی ذاتی، پایمان را در یك كفش مي‌کنيم كه مرغ یك پا دارد و همین كه من می‌گویم درست است و همه مدارك و دلایل تو هم چیزی در مایه‌های كشك! برعكس اين هم وجود دارد، كسی چیزی می‌گوید، مثلا فلان چیز خطر دارد یا بهمان اتفاق افتاده. بدون یك لحظه تردید و تامل تلفن را برمی‌داریم و به همه خبر می‌دهیم یا در شبكه‌های اجتماعی می‌نویسیم؛ مراقب باشید اتفاقی با این مشخصات در حال رخ دادن است و یك لحظه هم پیش خودمان فكر نمی‌كنیم شاید داستان وجه دیگری هم داشته باشد. این توان عجیب ما در مقاومت در برابر حقیقت و پذیرفتن هر چیزی به‌عنوان حقیقت بدون ذره‌ای تحقیق واقعا جالب است.

حالا شده حكایت بیماری تب كریمه كنگو با نام كامل‌تر «تب خونریزی‌دهنده كریمه كنگو». بیماری‌ای كه نخستین بار در سال 1944 در جزایر كریمه در نزدیكی اوكراین دیده شد و سال 1969 دانشمندان متوجه شدند، این همان بیماری‌ای است كه در كشور كنگو نیز مشاهده شده و از آن موقع اسمش تب كریمه كنگو شد. این بیماری حالا در مناطقی از ایران دیده شده است و به محض پخش خبرش همه ای‌میل‌ها و صفحات اجتماعی پر شده از تصاویر ترسناك و دلخراش و مطالبی تكان‌دهنده درباره این بیماری؛ مطالبی كه به همه هشدار می‌دهد، گوشت نخورید وگرنه مثل این تصاویر خواهید مرد!

بیماری تب كریمه كنگو یك بیماری خطرناك ویروسی است؛ این درست، اما نحوه برخورد با آن در ایران از طرف مردم فقط نمايانگر بی‌اطلاعی و همان جوسازی است كه به آن اشاره كردم. این بیماری به روایتی(مركز كنترل بیماری‌های ایالات متحده) 9 تا 50درصد و به روایت دیگری(سازمان بهداشت جهانی) 30درصد باعث مرگ می‌شود نه اینكه هر كس احیانا مبتلا شد، قطعا رفتنی است. در همه منابع معتبر علمی علت اصلی انتقال، گزش كنه یا تماس با خون آلوده دام اعلام شده است. این فرض انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت، ابداع عجیبی است كه متاسفانه بسیاری نادانسته به آن دامن زدند. احتمال انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت بسیار ضعیف و تقریبا غیرممكن است. ویروس این بیماری مثل بيشتر ویروس‌ها خارج از بدن موجود زنده ضعیف است و زود از بین می‌رود. ما هم به لطف زندگی مدرن شهری تقریبا محال است، گوشت گرم(گوشت حیوان تازه ذبح شده) به دستمان برسد و تقریبا غیرممكن است كه بلافاصله آن را مصرف كنیم. پختن گوشت، ویروس بیماری را غیرفعال می‌كند. همين‌طور نگهداري 24 ساعت آن در یخچال. برخی از متخصصان بیماری‌های عفونی هم معتقدند، ویروس مدت كوتاهی بعد از ذبح حیوان از بین می‌رود و حتی نیازی به 24 ساعت نگهداری آن هم نیست. احتمال انتقال بیماری از طریق كباب هم تقریبا منتفی است چون اگر بدبينانه هم فرض كنيم كه تمام كبابی‌ها گوشت گرم هم استفاده كنند(كه نمی‌كنند)، برای طعم بهتر كباب آن را حدود 24 ساعت در یخچال می‌گذارند و به‌اصطلاح می‌خوابانند، مگر اینكه كسی هوس كند مثل انسان‌های اولیه گوشت خام حیوان تازه ذبح شده را بجود! آخر چطور چنین چیزی امكان دارد؟!

باور كنید قضیه دقیقا به همین سادگی است. باید مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری انجام شود چون بنابر نظر منابع معتبر علمی(قابل دسترس‌ترين آنها همین پایگاه اینترنتی سازمان بهداشت جهانی یا مركز كنترل بیماری‌های ایالات‌متحده) داروی قطعی برای درمان آن وجود ندارد اما درمان با ریباورین كمابیش مؤثر بوده است.

بهترين کار اين است که اصول پیشگیری را انجام دهید؛ نكات بهداشتی را دقیق رعایت كنید اما بی‌دلیل نترسید و دیگران را هم نترسانید. به‌جای اینكه بي‌دليل توليد وحشت كنید و به آن دامن بزنید، می‌توانید 10 دقیقه وقت بگذارید و در اینترنت با یك جست‌وجوی ساده اطلاعات كاملی درباره این بیماری یا هر چیز دیگری به دست آورید. آخر اینكه هر چیزی را باور نكنید و در برابر دلایل علمی مستند مقاومت نكنید.



تب كریمه كنگو، هرسال با آغاز فصل گرما در بخش‌هایی از ایران شیوع پیدا می كند و همراه خود ترس و نگرانی مي‌آورد كه البته اين موضوع امسال و با هشدارها و اخباري كه از مشهد و شهرهاي اطرافش مي‌رسد نگرانــي‌هاي بيشتري براي ايرانيان ایجاد كرد. گرچه این بیماری می‌تواند بسیار خطرناك باشد اما راه‌های پیشگیری از آن بسیار ساده است. ۲ متخصص برجسته ايران در این مورد راهنمایی می‌كنند.




تب كریمه كنگو، نوعی بیماری ویروسی قابل انتقال بین انسان و حیوان است. این بیماری معمولا با وارد كردن دام آلوده به كشور منتشر می‌شود و در انسان با تب ناگهانی، بدن درد، كوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، بی‌اشتهایی، درد پشت كاسه چشم، تهوع، استفراغ، گلودرد، دل درد و تغییرات خلقی به‌صورت بی‌قراری و افسردگی ظاهر می‌شود. نشانه‌های این بیماری در واقع شبیه به علائم آنفلوانزا است. در اين نوع بيماري خونريزي هم مشاهده مي‌شود كه اين خونریزی از مخاط، زیر پوست صورت، قسمت‌های بالای بدن، خط زیر بغل، محل‌های تعریق و تحت‌فشار، بینی، لثه، مجاری ادرار، روده، رحم و... ایجاد می‌شود و علائم خونريزي معمولا از روز سوم تا پنجم بيماري آغاز مي‌شود. بیماران بدحال از روز پنجم به بعد دچار نارسایی كبدی و كلیوی می‌شوند. تب كنگو را می‌توان با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی و آنتی بادی‌های IGG و IGM از روز ششم بیماری تشخیص داد و برای درمان آن داروهای ضدویروسی از قبیل ريباورين توصيه می‌شود.


این بیماری می‌تواند از طریق حیواناتی ازقبیل گاو، گوسفند، بز، خرگوش وحشی و شترمرغ به انسان منتقل شود. یكی از راه‌های انتقال، گزش كنه آلوده به اين ویروس است.
اين ویروس در تمام مراحل رشد كنه در بدنش باقی می‌ماند و از طریق تخمدان آلوده به نسل بعد منتقل می‌شود. در صورتی كه انسان با خون، ترشحات یا بافت‌های آلوده دام یا افراد بیمار تماس پیدا كند، به این بیماری مبتلا خواهد شد.

گروه پرخطر شامل دامداران، دامپزشكان، كارمندان كشتارگاه‌ها، كاركنان بهداشتی و درمانی مانند پزشكان، پرستاران و بهیاران است. فرد مبتلا به این بیماری همیشه تب دارد و در نهایت ممكن است بر اثر نارسایی اعضا و خونریزی شدید جان خود را از دست بدهد. دوره نهفته این بیماری معمولا بین 2 تا 13 روز است. درصورت ‌انجام ندادن به موقع اقدامات درمانی، احتمال مرگ‌و‌میر این بیماری بیشتر از 50 درصد است.



اگر حیوان آلوده در روزهای اوج بیماری ذبح شود و سلاخ دستكش به دست نداشته باشد یا اگر دستش خراش بردارد، ویروس بلافاصله به او منتقل می شود. استفاده از اقدامات محافظتی در جلوگیری از ابتلا به این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌خصوص پزشكان و دامپزشكان باید همیشه از دستكش، روپوش بلند، شلوار و چكمه مخصوص استفاده كنند. اصرار بر این است دام‌های وارداتی حتما توسط دامپزشك معاینه شوند و بعد در اختیار كشتارگاه‌ها قرار بگیرند. همچنین باید از خرید گوشت‌های بازرسی نشده و بدون مهر دامپزشكی خودداری شود. خطر انتقال بیماری طی ذبح یا بلافاصله پس از آن بسیار بالاست. بنابراين توصیه می‌شود لاشه دام را پس از ذبح به‌مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری كنید، سپس با پوشیدن دستكش آن را قطعه‌قطعه كرده و مورد مصرف قرار دهید. درصورتی‌كه هنگام ذبح دستان فرد، آلوده به خون حیوان شد، باید محل آلودگی را با استفاده از محلول سفیدكننده خانگی با رقت يك درصد ضدعفونی كرد و پس از ۱۵ دقیقه آن را با آب و صابون شست‌وشو داد.



آموزش مردم به خصوص كودكان و دامداران در مورد محافظت در برابر گزش كنه هنگام تماس با حیوانات و جدا نكردن كنه با دست و له كردن آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علاوه براین، لازم است به دامداران آموزش داده شود هنگام تماس با دام از لباس پوشیده و مخصوص با رنگ روشن استفاده كنند و پس از خروج از محل نگهداری دام، لباس‌های خود را تعویض كرده و از مواد حشره‌كش استفاده كنند. بنابراین برگزاری كلاس‌های آموزشی برای مردم، كارگرها، بهیاران و دامپزشكان كشتارگاه‌ها بسیار اهمیت دارد. البته این آموزش باید به‌طور مداوم و در طول سال انجام گیرد.



فریز كردن گوشت تازه حاصل از دام كشتار شده بلافاصله بعد از كشتار، باعث از بین رفتن ویروس احتمالی تب كریمه كنگو در گوشت نمي‌شود و تنها باعث غیرفعال شدن آن می‌شود. گوشت باید پس از ذبح به مدت ۲۴ ساعت در دمای صفر تا ۴ درجه كه همان دمای یخچال است نگهداری شود. زیرا در این مدت فعل و انفعالاتی كه در گوشت رخ می‌دهد، باعث مي‌شود گلیكوژن موجود در گوشت تبدیل به اسید لاكتیك شده و محیط گوشت اسیدی شود و در نهایت اسید باعث از بین رفتن این ویروس می‌شود. علاوه بر این، پختن گوشت، ویروس را از بین می‌برد.صابون و مواد شوینده قادر به از بین بردن این ویروس نیستند و تنها آن را برای مدتی غیرفعال می‌كنند. توصیه این است اگر فردی پس از ذبح دستانش آغشته به خون شد یا اینكه در بیمارستان با خون یا ترشحات بیمار تماس پیدا كرد باید از مواد ضدعفونی‌كننده و داروهای پیشگیری‌كننده استفاده كند.



گوشت گوسفند و گاو به دلیل اینكه معمولا در قصابی‌ها و رستوران‌ها بیشتر از 24ساعت در یخچال نگهداری می شوند، بی‌خطر محسوب می‌شوند. تنها نگرانی موجود در‌باره مصرف گوشت، حیوانی است كه تازه ذبح شده است. برای مثال پاك كردن و مصرف جگر تازه می‌تواند باعث آلودگی فرد به این ویروس شود. ممكن است كه ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زای دیگر در كباب و گوشت نپخته مشكل‌زا باشند اما ویروس تب كنگو معمولا از طریق مصرف كباب منتقل نمی‌شود.



تا به حال هیچ گزارشی مبنی بر انتقال بیماری از طریق لبنیات پاستوریزه دیده نشده است. برخلاف تصور عمومی این بیماری از طریق پشه انتقال پیدا نمی‌كند. استفاده از اماكن عمومی مانند سرویس‌های بهداشتی، اتوبوس‌ها و مترو نیز خطری برای شهروندان ایجاد نمی‌كند، زیرا دوره كمون این بیماری طولانی است و تا زمانی كه فرد شروع به خونریزی نكند، بیماری او قابل انتقال نیست. اما تماس با پوست یا لباس فرد بیمار در صورتی كه به خون یا ترشحات او آغشته شده باشد، می‌تواند باعث انتقال بیماری به دیگران شود. علاوه بر این، بدن فرد پس از درمان تا حدود ۱۰درصد در مقابل این بیماری مقاومت پیدا می‌كند و تا به حال دیده نشده است كه فردی دو بار به این بیماری مبتلا شود. شايان ذكر است كه این بیماری واكسن ندارد.



گاو، گوسفند، شتر، بز، خرگوش و شترمرغ از جمله حیواناتی هستند كه می توانند ناقل این بیماری باشند. ولي در‌باره حیوانات گوشتخوار و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه تا‌كنون گزارشی مبنی بر آلوده بودن و ناقل بودن آنها دیده نشده است. زیرا این ویروس از طریق كنه سخت منتقل می‌شود كه معمولا در مرتع وجود دارد و در مناطق بسته وجود ندارد. علاوه براین، پرندگان نسبت به این بیماری مقاوم هستند اما می‌توانند با سفر از یك منطقه به منطقه دیگر باعث انتقال كنه آلوده شوند. از بین پرندگان فقط شترمرغ در برابر این بیماری حساس است و خوردن گوشت آن پس از ذبح می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. این بیماری در حیوانات هیچ‌گونه علائمی ندارد و هیچ مشكلی برای حیوان به‌وجود نمی‌آورد. بنابراین از بعد دامپزشكی نمی‌توان تشخیص داد كه كدام حیوان به این بیماری مبتلاست.



رفتن به باغ وحش تا حدودی می‌تواند خطرناك باشد. زیرا ممكن است كنه ناقلی كه روی پوست حیوان قرار دارد، به قسمت‌های پوشیده نشده بدن فرد منتقل شود و از این طریق او را آلوده كند. در واقع هر مكانی كه با دام مرتبط است مانند مناطق روستایی، احتمال آلودگی فرد ازطریق گزش كنه وجود دارد.