"خوابم میاد"؛ معرکه ای از نوستالژی های رنگارنگ کودکی

سینما پرس: «رضا عطاران» پس از غیبتی نسبتا طولانی در عرصه کارگردانی در تلویزیون، با «خوابم می آد»، اولین ساخته ۳۵ میلیمتری اش در جشنواره فجر سال گذشته شرکت کرد و نشان داد در زمینه سینما نیز حرفی برای گفتن دارد. اهدای سیمرغ بهترین کارگردانی نگاه نو به وی نیز گواهی است بر مدعا.

عطاران در سال گذشته به جز دو فیلم پر فروش و جنجالی یعنی «ورود آقایان ممنوع» و «اسب حیوان نجیبی است»، در چند فیلم دیگر هم نقش اصلی را به عهده داشت و علیرغم فاصله گرفتن از سریال های مناسبتی از اذهان عمومی دور نشده بود. به همین جهت شرایط فعلی اکران برای فیلم کمدی او کاملا مناسب به نظر می رسد.


خوابم می آد داستان رضا(رضا عطاران) معلمی ساده و درستکار را روایت می کند که به سن میانسالی رسیده و در برقراری ارتباط با زن‌ها دچار مشکل است، او با دختری پاستیل فروش(مریلا زارعی) آشنا می‌شود. دختر، برای پیوند کلیه خواهرش با مشکل روبروست و رضا را ترغیب به کارهایی می‌کند که باب میلش نیست و...

فیلم نامه اثر را احمد رفیع زاده به رشته تحریر در آورده که در وهله اول داستانی شیرین و جذاب و در وهله دوم اثری ساده و دم دستی به چشم می آید که حرف چندانی هم برای گفتن ندارد.سال هاست که دیگر قهرمان بازی و قدرت و جذابیت ظاهری نقش اول برای مخاطب کلیشه شده و نویسندگان بر آنند که از کاراکترهای معمولی با ویژگی های طبیعی استفاده کنند. کسی که استعداد و توانایی های اندکی دارد,بد شانسی می آورد، در جامعه پذیرفته نمی شود ,خانواده اش او را درک نمی کنند و از همه مهم تر در عشق ورزی ناتوان است. چنانچه ذهن خود را بکاوید نمونه های زیادی از این دست کاراکترها را به یاد خواهید آورد.


داستان فیلم بسیار ساده است با خط سیری غیرعادی و نه چندان باور پذیر اما مخاطب را نمی رنجاند و به او توهین نمی کند.همه چیز همانگونه است که باید از یک فیلم کمدی توقع داشت. شوخی ها مناسب و به جا هستند به جز برخی که حسابی قدیمی و نخ نما شده اند(خیس کردن شلوار) ولی به نسبت بسیاری از آثار که این روزها تعدادشان بر پرده سینما کم نیست به هر قیمتی از مخاطب خنده نمی گیرد. خنده مخاطب هوشمندانه و همراه با تعقل است؛ موقعیتی که بیننده در ان قرار می گیرد او را به همذات پنداری,ترحم و خنده وا می دارد و هم زمان احساسات گوناگونی در دلش بیدار می شود.به خصوص اینکه خوابم می آد ملغمه ای از نوستالژی ها ی رنگارنگ و ریز و درشت کودکی و نوجوانی بسیاری از ماست و یادآور خاطرات دور , به همین جهت مخاطب به راحتی با اثر همراه می شود.سر و وضع و مد لباس در دهه ۷۰، فیلم هندی بازی و به تصویر کشیدن عشق های گذرای کودکی و نوجوانی برای هر بیننده ای دلچسب و جالب است.همچنین اشاراتی گذرا به پدیده های اجتماعی این روزها نظیر «فارسی وان» و «بفرمایید شام» هم میزان اطلاع نویسنده از شرایط کنونی جامعه را نشان می دهد و بیننده را از علنی شدن این برنامه ها به وجد می آورد.


اما به جز فیلم نامه آنچه باعث موفقیت «خوابم می آد» شده است، استفاده صحیح عطاران از بازیگران و همچینی بده بستان های درخشانی است که در فیلم نمود یافته. انتخاب مریلا زارعی که پیش از این با عطاران در «خروس جنگی»(مسعود اطیابی) همبازی بودند آن اندازه درست بوده که به کارگیری اکبر عبدی با آنهمه توانایی برای فرورفتن در جلد یک زن سالخورده. بازی دادن به هنرپیشگان قدیمی چون اصغر سمسار زاده، ناصر گیتی جاه و حسین محب اهری هم سبب شده آنهایی به یاد بیایند که مدت هاست که به هیچ کاری دعوت نمی شوند در حالی که هنوز توانایی اش را دارند! ویشکا آسایش که او نیز در ورود آقایان ممنوع همبازی عطاران بود حضوری کوتاه و نه چندان موثر در فیلم دارد اما استفاده از سروش صحت که همیشه نقش های مثبت در تلویزیون و سینما ایفا کرده و کلا چهره ای آرام و خندان دارد، در نقش یک آدم خشن و خلافکار شرایط خاصی برای قضاوت در مورد این فرد به وجود می آورد و گرچه این کاراکتر از حد یک تیپ ناقص فراتر نمی رود اما در کل سکانس های صحت و دار و دسته اش جالب و متفاوت در آمده. به خصوص که این سکانس ها با لنز خاص فیلم برداری شده و به درآمدن ابهت و خشونت کاراکتر کمک بصری می شود.

فیلم برداری اثر با هنرمندی رضا بهمنش یکی از بهترین کارهایی است که در سال های اخیر مشاهده کرده ام.قاب بندی های زیبا، استفاده از لنز های مختلف، کلوزآپ های چشم نواز و تاثیرگذار از رضا و ترسیم فضای قدیم با فیلترهای رنگی همه و همه از ذوق او همچنین همکاری پر ثمرش با عطاران حکایت دارند. عطاران خود در این فیلم نشان داده که از میزانس سر در می آورد و می تواند حتی بدون صوت و کلام صحنه هایی فوق العاده مبتنی بر تصویر تنها خلق کند. موسیقی حمیدرضا صدری نیز در خدمت اثر است و چنان خوب به کار نشسته که حس را دو چندان می کند و مخصوصا بازی خود عطاران را در سکانس های تکی کاملا صیقل می دهد به خصوص در سکانس آخر موسیقی بسیار حزن انگیز و تاثیر گذار است.


یکی از اقدامات هوشمندانه ای که عطاران در «خوابم می آد» لحاظ کرده استفاده از نریشن است.این کار که نمونه ها ی موفقش را در آثار «وودی آلن» و با صدای خودش دیده و شنیده ایم, سبب همراهی مخاطب با فیلم می شود و کارگردان می تواند بار حسی بیشتری را منتقل کند.از آنجایی که گویا این فیلم اقتباسی از اثر مشهور آلن «پول رو بردار و فرار کن» بوده و گریم رضا هم به این کارگردان - بازیگر خوش قریحه بی شباهت نیست, می توان عطاران را دنباله روی ایرانی وودی آلن دانست.

به جز اشاره ای که در ابتدای مطلب به هنرنمایی فوق العاده ی عبدی در نقش مادر شد,باید گفت او بازیگری است که تمام نمی شود.تنها خودش جرات و جسارت فرورفتن در قالب یک زن را دارد (چه پیر و چه جوان) و اوست که به فیلم فروغی کم نظیر بخشیده چنانکه در سینما همه ی تماشاگران یک صدا او را تمجید می کردند.


عطاران هم بازیگر خوبی است هم یک کارگردان زیرک و موقعیت شناس. با اولین ساخته ی سینمایی اش نشان داد که کار را بسیار جدی و حرفه ای می گیرد و از این پس باید منتظر سبک تازه ای از طنز در سینمای ایران باشیم. او هنرمندی است که در هر زمینه ای فعالیت کند مردم فروش میلیاردی اثرش را تضمین خواهند کرد و این یعنی محبوبیت.