۱۳ آبان - ۴ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۳ آبان هجری شمسی برابر با ۴ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۷۹۱ - نبرد چهارم نوامبر ۱۷۹۱ سرخپوستان با ارتش آمريكا

چهارم نوامبر ۱۷۹۱ در ايندياناي امروز ميان يك تيپ سوار ارتش آمريكا به فرماندهي ژنرال «آرتر كلر» و نيروهاي يک اتحاديه از بوميان اين کشور مرکب از چند قبيله به رياست «ليتل تورتول» نبرد سختي درگرفت. در اين نبرد از افراد آن تيپ سوار آمريكا تنها ۴۸ تن زنده ماندند. اين يک پيروزي نظامي بوميان آمريكا (اصطلاحا سرخپوستان) بر مهاجران اروپايي تا آن زمان بشمار آورده شده است. بوميان آمريكا كه تبار سيبريايي دارند از آغاز ورود انگليسي ها به آمريكاي شمالي در سال ۱۶۰۷ با آنان جنگيده بودند تا از اموال و اراضي خود دفاع كنند ولي تا زمان دريافت اسلحه آتشين از مهاجران فرانسوي فاقد اين جنگ افزار بودند و كشتار مي شدند. برخلاف انگليسي ها، مهاجران فرانسوي، آلماني و هلندي با بوميان آمريكاي شمالي (ايالات متحده و كاناداي امروز) سازش كرده و رفتار دوستانه داشتند و اراضي مورد نياز را از آنان خريداري مي كردند.


در نبرد چهارم نوامبر 1791 در اينديانا، افراد قبايل شاوني، دليور و بوكونداهلا مركب از 1180 و به قول خودشان «دلاور» شركت داشتند. اينان قبلا در اكتبر 1790 يك هنگ سوار آمريكا به فرماندهي سرهنگ «هاردين» را شكست داده و اين هنگ با دادن 219 تن تلفات عقب نشيني كرده بود. به نوشته برخي از مورّخان، بوميان با اين جنگها مخالفت خودرا با عهدنامه سال 1783 پاريس مبني بر برسميت شناخته شدن 13 مهاجرنشين انگليسي از سوي لندن به عنوان يك كشور مستقل اعلام كرده بودند. طبق اين معاهده كه ميان دولت لندن و نمايندگان مهاجرنشينان و با ميانجيگري فرانسه امضاء شده بود، شرق آمريكاي شمالي (به استثناي فلوريدا) به عنوان كشوري مستقل (به نام ايالات متحده) شناخته شده بود ولي بوميان، اين سرزمين پدري را متعلق به خود مي دانستند. در پي شكست اينديانا، جورج واشنگتن ژنرال «آرتر كلر» را بركنار كرد.

1793 - گردن زده شدن يک بانوي انقلابي فرانسه به حکم دادگاه انقلاب!

چهارم نوامبر سال 1793 در جريان انقلاب فرانسه و در دوران اقتدار روبسپير، بانو اولمپ دو گوژ Olympe de Gouges نويسنده و نمايشنامه نگار و فعال سياسي فرانسه به حکم دادگاه انقلاب با گيوتين و در ملاء عام گردن زده شد. بانو اولمپ که هنگام اعدام 45 ساله بود اعتراض کرده بود که چرا انقلاب فرانسه براي زنان، حقوق سياسي برابر مردان و از جمله راي دادن تامين نکرده است. وي از ژيرونديست ها (ميانه روها) بود. نوشته هاي بانو اولمپ به پيروزي انقلاب فرانسه کمک کرده بود. وي در نخستين روزهاي انقلاب شعارهاي متعدد براي انقلابيون نوشته و به دست تظاهرکنندگان داده بود.


1921 - «تاكاشي هارا» نخست وزير ژاپن به دست يك كره اي با ضربه چاقو کشته شد. وي نخستين مقام ارشد ژاپن نبود كه پس از تصرف شبه جزيره كره از سوي ژاپني ها، به دست کره اي ها به هلاکت مي رسيد. قبلا هم چنين ترورهايي صورت گرفته بود. «تاكاهاشي» جاي نخست وزير مقتول ژاپن را گرفت.


۱۹۲۴ - ورود نيرو به خوزستان و پایان فتنه شیخ خزعل

۱۳آبان سال ۱۳۰۳ خورشيدي (۴ نوامبر۱۹۲۴ ميلادي) واحدهاي هنگ نادري تهران، تيپ اصفهات و تيپ فارس با توپخانه و تداركات لازم رهسپار خوزستان شدند و به تيپ لرستان و واحدهاي لشكر آذربايجان نيز آماده باش داده شد تا به محض دريافت دستور به سوي اهواز به حركت در آيند. هدف، پایان دادن به گردنکشی شیخ خزعل بود.

همزمان، سردار سپه (ژنرال رضاخان پهلوي) نيز از طريق اصفهان و شيراز عازم اهواز شد. قبلا به شيخ خزعل اخطار شده بود كه ماليات معوقه خودرا به خزانه داري كل واريز كند. خزعل ۹ روز بعد تقاضاي عفو كرد و يك روز پس از آن تسليم شد.


پس از رسيدن واحدهاي اعزامي به مقصد، كار خلع سلاح اطرافيان خزعل آغاز شد و در خوزستان مقررات حكومت نظامي برقرار گرديد. خزعل به مجلس (پارلمان ايران) نامه نوشته بود كه فريب خورده و پوزش خواسته بود كه بعدا با دو پسرش تحت الحفظ به تهران منتقل شدند. رسيدن سواره نظام آذربايجان ظرف چهار روز از تبریز به خوزستان از نكات جالب اين عمليات بود كه در آن زمان طي اين مسافت با اسب، امري بي سابقه بود. مورخان اروپايي نوشته اند كه سرعت سواره نظام آذربايجان بيش از اتومبيل (اتومبيلهاي آن زمان) بود. به نوشته این مورخان، پیشرفتهای ایران نتیجه درآمد نفت خوزستان است.

در سال 1358 و در همین روز (13 آبان) دكتر احمد مدني كرماني (دريادار) استاندار وقت خوزستان چنين اخطار كرد: "اگر «خودی ها» که از گذشته کشور بی اطلاع هستند [تاریخ نخوانده اند] به خودسری در خوزستان ادامه دهند رونوشت فتنه شیخ خزعل در آسمان این استان آشگار خواهد شد و ایران بدون خوزستان بی شباهت به افغانستان نخواهد بود، افغانستان بخش خاوری و بدون نفت ایرانزمین بود که دست استعمار آن را از پیکر وطن ما جدا کرد. من و نیروی دریایی چنین اجازه ای را نخواهیم داد. باخون دل خوزستان را آرام كرده ایم و تا پای جان برایش ایستادگی خواهیم کرد.".


دریادار مدنی روز پیش از این هم اخطار مشابهی داده بود.

1948 - اختراع ترانزيستور توسط دانشمندان امريكايي

در چهارم نوامبر 1948م، سه دانشمند امريكايى به نام‏هاي جان باردين، والتر هاوسربرتِن و ويليام شاكْلي، خبر اختراع خود با نام ترانزيستور را به اطلاع جهان رساندند. ترانزيستور از دو كلمه ترانس به معني انتقال دادن و استور به معني مقاومت، تشكيل شده است. اين ترانزيستور چيزي جز دو تكه سيم بسيار كوچك كه در يك پولكِ ساخته شده از عناصر فلزي نيمه هادي است، نبود. ترانزيستور، يك وسيله يك سوكننده، تقويت كننده و نوسان سازِ بسيار عالي است و به محض برقراري اتصال و ولتاژ، شروع به كار مي‏كند. دوام و مقاومت ترانزيستور در مقابل ضربه و ارتعاش زياد است و به دليل همين مزايا، از آن در راديو، تلويزيون و تلفن و... استفاده مي‏كنند. كار ترانزيستور بر پايه اين حقيقت استوار است كه الكترون‏هاي موجود در نيمه رساناها مي‏توانند به دو صورت متفاوت، جريان برق را برقرار كنند. امروزه و با گسترش صنايع، از ترانزيستور استفاده‏هاي فراواني مي‏شود و كاربرد آن گسترده‏تر گرديده است.


۱۹۴۹ - ترور هژير در مسجد سپهسالار

۱۳ آبان ۱۳۲۸ (۴ نوامبر ۱۹۴۹) عبدالحسين هژير وزير دربار وقت و نخست وزیر پیشین در مسجد سپهسالار هدف گلوله قرارگرفت و روز بعد جان سپرد. وي براي شركت در روضه خواني دربار سلطنتي به اين مسجد رفته بود. اندکي پس از تيراندازي به هژير و در همان روز وقوع اين رويداد، در تهران حكومت نظامي اعلام، دكتر محمد مصدق به احمدآباد تبعيد، شماري بازداشت و انجام انتخابات پارلماني نيز متوقف شد.


حسين امامي ضارب هژير، از جمعيت فدائيان اسلام، به عمل خود اعتراف كرده و در بازجويي، ادامه حيات هژير را براي وطن زيان آور خوانده بود كه محاكمه و پنج روز پس از وقوع رويداد اعدام شد. حسين امامي پس از محكوم شدن در دادگاه بَدوي، درخواست تجديد نظر نداده بود.

ترور مقامات به دست جمعيت فدائیان اسلام عمدتا در مساجد صورت گرفته بود.

1964 - سالروز تبعيد امام خميني (ره) از وطن

13 آبان 1343 (4 نوامبر 1964) آيت الله سيد روح الله خميني در منزل خود در قم دستگير و از آنجا به فرودگاه مهر آباد انتقال و به تركيه تبعيد شد كه بعدا در عراق اقامت كرد. اين تبعيد تا نيمه سال 1357 (سال انقلاب) ادامه داشت. سيد مصطفي خميني (فرزند امام) نيز همان روز (13 آبان 1343) زنداني گرديده بود. طبق موازين بين المللي، تبعيد اتباع يک کشور به خارج از وطن منع شده است. اعلاميه حقوق بشر بازگشت يک فرد به کشور زادگاه را حتي بدون گذرنامه، حق تبعه دانسته که نمي توان اين حق را سلب کرد.

امام خميني (ره) چند روز پيش از تبعيد شدن، بار ديگر از تصميم دولت وقت به برخوردار کردن نظاميان آمريكايي از پاره اي مصونيت هاي قضايي شديدا انتقاد کرده بود. پنج روز پيش از تبعيد آيت الله خميني، حسنعلي منصور نخست وزير وقت در مجلس حاضر شده بود و از برخی مصونيت های قضايي نظاميان آمريكايي در ايران دفاع كرده بود.


امام خمینی (ره) دادن مصونیت قضایی به مستشاران آمریکایی را بازگشت به دوران کاپیتولاسیون خوانده بود. دو ماه و ۱۷ روز پس از تبعید امام ـ يكم بهمن ۱۳۴۳ (۲۱ ژانويه ۱۹۶۵) حسنعلي منصور پس از پياده شدن از خودرو نخست وزيري در ميدان تاريخي بهارستان براي ورود به ساختمان مجلس، هدف سه گوله قرار گرفت و چهار روز بعد در بيمارستان پارس درگذشت و هویدا نخست وزیر شد.

پس از انقلاب، برخی از متهمان پرونده قضايي ترور حسنعلي منصور دارای مقام اداری و پارلمانی شدند. منصور از مؤسسان حزب ایران نوین، قبلا دبیر شورای عالی اقتصاد بود.

۱۹۸۶ - قضيه سفر مك فارلين به تهران و فروش اسلحه

چهارم نوامبرسال ۱۹۸۶ ميلادي و در جريان جنگ عراق با ايران فاش شد كه رابرت مك فارلين Robert McFarlane مشاور ويژه امنيت ملي رونالد ريگن رئيس جمهور وقت امريكا با چهار آمريكايي ديگر به طور محرمانه وارد تهران شده و مذاكراتي انجام داده بودند. اين موضوع براي نخستين بار در يک نشريه لبناني افشاء شده بود. ريگن رئيس جمهور وقت آمريكا حاضر نشد جزئيات قضيه را فاش سازد. وي بعدا از اين اقدام خود (و فروش اسلحه به ايران، به ميزان محدود و ارسال پول حاصل از آن به مخالفان دولت چپگراي نيكارا گوئه معروف به كُنتراها) دفاع كرد. ريگن در عين حال گفت که در اين زمينه اشتباهات اداري روي داده است.


گزارشهاي رسانه ها حكايت از آن داشت كه هواپيماي حامل مك فارلين [متولد جولاي ۱۹۳۷ سرهنگ بازنشسته سپاه تفنگداران دريايي آمريکا و دستيار پيشين کيسينجر در کاخ سفيد] در سفر تهران حامل مقداري اسلحه بود. در پي افشاي اين قضيه، پرونده اي كه به «ايران ــ كنترا Iran - Contra Affair» معروف شده بود در دستگاه قضايي آمريکا تشكيل شد و مدتها بحث روز بود و حتي از ريگن تحقيق قضايي شده و سرانجام چند نفر ازجمله يك سرهنگ آمريكايي به نام «اليور نورث» مامور خدمت دركاخ سفيد محكوميت قضايي يافته بودند.

۱۹۷۹ - تسخير لانه جاسوسي آمريكا و روز مبارزه با استكبار جهاني

با پيروزي انقلاب اسلامي، باران توطئه‏ ها باريدن گرفت و شيطان بزرگ، آمريكا، با دخالت‏هاي آشكار و پنهان، سعي در ايجاد جريان‏هاي انحرافي در نهضت مردمي داشت. همچنين در سراسر كشور به ويژه در دانشگاه‏ها حركت‏هايي صورت مي‏گرفت تا جوّ سياسي جامعه را پيچيده كرده و به نفع آمريكا به پيش ببرند. در چنين شرايطي دانشجويان مسلمان پيرو خط امام، با درك فرمايش امام مبني بر اين كه همه گرفتاري‏هاي ما از آمريكاست، به عنوان لبيك به بيانات امام و وادار كردن آمريكا به استرداد شاه و اموال ملت ايران، سفارت آمريكا در تهران را به تصرف خود درآورند. فرداي آن روز، امام، حركت دانشجويان را تاييد كردند و آن را انقلابي بزرگ‏تر از انقلاب اول خواندند. با فتح لانه جاسوسي، علاوه بر افشاي ماهيت چهره‏هاي سازشكار داخلي ودميده شدن روحيه بيداري، هوشياري، وحدت و همبستگي در امت مسلمان، ابهت پوشالي آمريكا در جهان شكسته شد و هيئت حاكمه آمريكا را به خفت كشاند.


۱۹۹۵ - اسحق رابين ۷۲ ساله ژنرال بازنشسته و نخست وزير وقت اسرائيل به دست يك جوان يهودي افراطي ترور شد.


۲۰۰۸ - انتخابات عمومی نوامبر ۲۰۰۸ ایالات متحده و پیروزی باراک اوباما

يک انتخابات عمومی آمریکا (راي گيري براي انتخاب رئیس جمهور، یک سوم سناتورها، همه نمایندگان مجلس و برخی از فرمانداران ایالت ها) چهارم نوامبر ۲۰۰۸ آمريكا انجام شد. انتخابات براي تعيين رئيس جمهور ايالات متحده سه شنبه بعد از نخستين دوشنبه ماه نوامبر هر چهار سال يکبار انجام مي شود. در اين انتخابات در فهرست کمیسیون انتخابات نام شش نامزد برای احراز مقام رياست جمهوري دیده می شد: باراك اوباما از حزب دمكرات، جان مكين از حزب جمهوريخواه، باب بار از حزب ليبرتاريان، بالدوين از حزب قانون اساسي، شينتيا مكيني از حزب سبز و رالف نيدر (نادر) منفرد. برای اوباما تبلیغ بیشتری شده بود و برنده انتخابات شد.

در آمريكا، طبق يك قاعده قديمي كه مورد ايراد است، انتخاب رئيس جمهور دو مرحله اي است و طبق محاسبات خاص، الكتورها برپايه جمع كل آراء راي دهندگان هر ايالت انتخاب مي شوند كه بعدا رئيس جمهور را برمي گزنند. ايراد در اينجاست كه در هر ايالت، كل الكتورها متعلق به نامزدي خواهند كه آراء بيشتري داشته باشد، نه تقسيم آنان مطابق ميزان آراء هرنامزد. براي مثال: اگر تفاوت آراء دو نامزد تنها يك راي باشد، الكتورها متعلق به نامزدي خواهند بود كه اين يك راي اضافي را دارد!. به اين ترتيب جمع كل آراء يك نامزد در سراسر كشور، ملاك انتخاب او نخواهد بود. جمع كل آراء نشانه محبوبيت نامزد است. با اين فرمول مورد ايراد، در طول قرن گذشته بارها ديده شده است كه برنده انتخابات در جمع كل، آراء كمتري داشته و اين وضعيت آخرين بار در انتخابات نوامبر ۲۰۰۰ مشاهده شد كه جمع كل آراء «ال گور» بيش از جورج دبليو بوش بود، ولي انتخاب نشد.


با هدف صرفه جويي در هزينه، رفراندم هاي برخي از ايالات نيز با انتخابات عمومی انجام می شود. دو نمونه از رفراندم هاي چهارم نوامبر 2008 از این قراربود كه پاسخ به آنها «بله و يا نه» است: در ايالت اوراگون سئوال شده بود آيا موافق هستيد كه دستمزد معلمان برحسب وضعيت تدريس آنان و نتيجه امتحانات (نه سنوات خدمت و تحصيلات) داده شود تا تشويق به كار بيشتر شوند. در ايالت ميشيگان سئوال شده بود كه آيا موافق هستيد كه ماري جوانا (مري وانا) با تجويز پزشك آزاد شود.

اصحاب نظر در آمريكا پس از اطلاع از پیروزی حزب دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری و دو مجلس کنگره اين نگراني را ابراز کرده بودند كه با افتادن قوه مجريه و قوه مقننه به دست يک حزب، در طول دوره در برابر تصميمات دولت، مخالفت قاطع (جز حرف مخالف زدن) وجود نداشته باشد. انعکاس اين اظهار نظرها سبب شد که راي دهندگان آمريکا دو سال بعد، اکثريت مجلس نمايندگان را به حزب جمهوريخواه بسپارند. دوره عضويت در مجلس نمايندگان دو سال و در سنا شش سال است که به جمع دو مجلس، کنگره گفته مي شود که قوه قانونگزاري آمريکاست.

با پیروزی باراک اوباما در انتخابات چهارم نوامبر 2008 براي نخستين بار، يك سياهپوست رئيس جمهور و يك كاتوليك ايرلندي تبار معاون رئيس جمهور شدند.

2008 - علی کردان وزیر کشور وقت کابینه محمود احمدی‌نژاد، به دلیل دروغگویی در ارائه مدرک‌های تحصیلی خود در مجلس شورای اسلامی استیضاح و از کار برکنار شد. علی کردان در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۸ (دقیقاً یک سال بعد از استیضاح) در بیمارستان مسیح دانشوری تهران بستری شد و پس از ۱۹ روز در اول آذرماه درگذشت.


زادروزها

۱۴۷۰ - زادروز ادوارد پنجم پادشاه انگلستان از ۹ آوریل ۱۴۸۳ تا ۲۶ ژوئن ۱۴۸۳
۱۶۱۸ - زادروز اورنگ‌زیب ششمین امپراتور گورکانی هند


۱۹۴۶ - زادروز لورا ولش بوش همسر جورج دبلیو بوش چهل و سومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا ، بانوی اول ایالات متحده از سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸
۱۹۵۱ - زادروز ترایان باسسکو چهارمین رئیس جمهور رومانی


۱۹۵۷ - زادروز تونی ابوت بیست و هشتمین نخست وزیر استرالیا
۱۳۳۰ - زادروز بهرام افشار، گوینده‌ی اهل ایران


۱۹۷۲ - زادروز لوئیس فیگو بازیکن سابق تیم ملی فوتبال پرتغال


درگذشت‌ها

۱۸۴۷ - درگذشت فلیکس مندلسون آهنگساز، پیانیست ، ارگ‌نواز و رهبر ارکستر آلمان
۱۹۲۴ - درگذشت گابریل فوره آهنگساز فرانسوی


۱۹۹۵ - درگذشت ژیل دلوز فیلسوف فرانسوی
۲۰۰۸ - درگذشت مایکل کرایتون نویسنده، کارگردان، فیلم نامه نویس، پزشک و تهیه کننده تلویزیونی


۲۰۱۱ - درگذشت نورمن فاستر رمزی فیزیکدان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۸۹ به همراه هانس جرج دهملت و ولفگانگ پل


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون