خط‌چشم‌تان را تا انتها نكشيد!

چقدر مراقب چشم‌هاي‌تان هستيد؟ براي بهداشت پلك‌ها و مراقبت از آن‌ها چقدر زمان مي‌گذاريد؟ به عينك آفتابي به‌عنوان يك وسيله زيبايي نگاه مي‌كنيد يا راهي براي مراقبت از آسيب‌هاي چشمي... اگر شما هم نگران سلامت چشم‌تان هستيد و دنبال راهي براي مراقبت از اين عضو‌هاي حياتي، پيشنهاد مي‌كنيم در اين گزارش همراه ما باشيد. دكتر سيد محمدمير آفتاب، فوق‌تخصص قرنيه و سگمان قدامي در اين گزارش همه ريزه‌كاري‌هاي مربوط به مراقبت از چشم‌ها را به شما گوشزد مي‌كند؛ از دقت در انتخاب لوازم آرايشي گرفته تا حتي ضرورت معاينه‌هاي چشمي و تغذيه مناسب.



«هوا گرم است، مراقب پوست و موي خود باشيد...» احتمالا اين جمله را بارها از پزشكان خود و حتي دوستان و اعضاي خانواده شنيده‌ايد، اما يادتان باشد كه شايد به همان اندازه پوست و مو بايد مراقب چشم‌هاي‌تان هم باشيد. همه ما مي‌دانيم چشمان‌مان چه اهميتي در زندگي روزمره ما دارند و بدون آن‌ها در بسياري از كارها و فعاليت‌هاي‌مان دچار مشكل مي‌شويم‌ اما قدر اين 2 چشم بسيار مهم را نمي‌دانيم و با خيلي از عادت‌ها و رفتارهاي‌مان به چشم‌هاي‌مان آسيب مي‌رسانيم.
مصاحبه اين شماره بخش زنان، به سلامت چشم در بانوان اختصاص دارد. دكتر سيدمحمود ميرآفتاب، فوق تخصص قرنيه در اين مورد تمام توضيحات لازم در مورد مراقبت از چشم‌ها را داده است؛ توصيه‌هايي در مورد ويژگي‌هاي يك عينك آفتابي مناسب، چگونگي برطرف كردن قرمزي چشم‌ها پس از شنا مراقبت از چشم‌ها در قبال لوازم آرايش و انجام معاينه‌هاي چشمي، اين مصاحبه را پر از نكات خواندني كرده است پس اين مطلب را از دست ندهيد و آن را با دقت بخوانيد. اما در ساير مطالب اين بخش هم مي‌توانيد مطالب جالبي را پيدا كنيد. يك مطلب پر از نكته در مورد چگونگي تاثير رژيم غذايي روي قدرت باروري زنان يكي از پيشنهادات ديگر من به شماست كه توصيه مي‌كنم آن را با دقت مطالعه كنيد اما پيشنهاد ويژه‌ام براي اين شماره مطلبي است در مورد ۳ بيماري در زنان كه ممكن است حتي پزشكان هم متوجه آن‌ها نشوند. درواقع در اين مطلب شما با ۳ بيماري روبه‌رو مي‌شويد كه علائم آن‌ها در زنان مبهم و دوپهلو هستند و براي همين تشخيص آن‌ها براي پزشكان مشكل است. شما بايد علامت‌هاي اين بيماري‌ها را بشناسيد و بدانيد هركدام از اين بيماري‌ها چه علامت‌ها ‌و نشانه‌هايي دارند تا با ديدن علائم مشكوك به آن‌ها، زنگ هشدار ذهني‌تان به صدا دربيايد. در آخر هم يك توصيه عمومي براي تمامي خانواده‌ها: فصل تابستان، فصل تعطيلي دانش‌آموزان، فصل تفريح و سفر است، در چنين اوقاتي استفاده از مواد غذايي آماده، تنقلات، ميان‌وعده‌هاي مختلف و خوراكي‌هاي خوشمزه بيرون‌پز رواج بيشتري مي‌گيرد و براي همين لازم است دقت خود را براي پرهيز از بيمار شدن بيشتر كنيد. سعي كنيد تا نسبت به سلامت مواد غذايي و بهداشت كارمندان مغازه‌ها مطمئن نشده‌ايد به خريد اين گونه مواد غذايي اقدام نكنيد.



با شروع فصل تابستان، بحث عينك‌هاي آفتابي هم داغ‌تر مي‌شود و درميان بازار گسترده اين عينك‌ها، هميشه يك سوال مهم مطرح است و آن اين‌كه چطور بايد عينك مناسب را انتخاب كنيم. نكته مهم اينجاست كه عينك‌هاي آفتابي غير از راحتي بيشتر در مقابل نور شديد تامين‌كننده سلامت چشم‌هاي ما در برابر تشعشعات نور آفتاب هم هستند، چون تماس مستقيم با نور آفتاب در ساعات طولاني و بدون محافظت كافي احتمال ابتلا به بيماري‌هاي چشمي را افزايش مي‌دهد. بنابراين توصيه تاكيد ما چشم‌پزشكان اين است كه اگر قرار است مدت طولاني در معرض آفتاب قرار بگيريد حتما از عينك‌هاي جاذب اشعه ماوراي بنفش استفاده كنيد. اما سوال اصلي اينجاست، يك عينك مناسب را چطور انتخاب كنيم. بهترين عينك‌هاي آفتابي آنهايي هستند كه 100درصد شعاع UV را جذب مي‌كنند، بهترين كيفيت اپتيكي و کمترين احتمال شکسته‌شدن را دارند.



يكي از انواع عينك‌هايي كه شما هم راجع‌به آن شنيديد عينك‌هاي پلاريزه هستند. ويژگي اين عينك‌ها اين است كه خيرگي نور خورشيد را از سطوح صافي مثل سطح خيابان‌ها از بين مي‌برند، بنابراين اين عينك‌ها در رانندگي انتخاب‌هاي مناسبي هستند. ولي بايد دقت كرد پلاريزاسيون بودن عدسي عينك هيچ تاثيري در جذب اشعه UV ندارد. بنابراين در خريد عينك بايد حواس‌تان باشد، عدسي عينك انتخابي شما اين ۲ ويژگي را همزمان داشته باشد. بد نيست براي محافظت بيشتر از چشم در برابر اشعه UV از عينك‌هايي با قاب بزرگ استفاده كنيد. چون مطالعات نشان داده‌اند، آنقدر شعاع UV از اطراف قاب عينك‌هاي معمولي وارد چشم مي‌شوند كه مي‌توانند اثر سودبخش عدسي‌هاي حفاظت‌كننده را هم كاهش بدهند.
از اين نظر عينك‌هاي آفتابي كه قاب بزرگي دارند و چشم را از تمامي زاويه‌ها حفاظت مي‌كنند انتخاب‌هاي مناسب‌تري هستند.



براي درمان اين عارضه نكته مهم استفاده از اشك‌هاي مصنوعي است و برخلاف تصوري كه بين همه جا افتاده، استفاده از قطره‌هايي كه قرمزي چشم را كم‌ مي‌كنند راه مناسبي براي درمان نيست. اين درحالي است كه اشك مصنوعي لايه‌اي روي قرنيه ايجاد مي‌كند و به قرنيه فرصت مي‌دهد كه التيام پيدا كند. در حقيقت مكانيسم اثر تركيباتي كه قرمزي چشم را كم مي‌كنند، منقبض كردن عروق خوني است و ايراد وارد بر اين داروها اين است كه با قطع‌شان اين مشكل شديدتر مي‌شود. به‌طور كلي، رعايت يك‌سري نكات تا حدود زيادي مانع از مشكلات چشمي كه به‌دنبال شنا در استخر براي شما به‌وجود مي‌آيد، مي‌شود. اول اين‌كه بلافاصله بعد از بيرون آمدن از آب دوش بگيرد. دوش گرفتن باعث مي‌شود كلرامين از پوست، مو و چشم شما شسته شود. بعد از شنا از قطره‌هاي اشك مصنوعي استفاده كنيد و بالاخره اين‌كه عينك شنا را فراموش نكنيد.


يكي از بهترين سرگرمي‌هاي روزهاي گرم تابستان استخر و شنا كردن است. لذت شنا كردن و مفرح بودن اين ورزش به جاي خود اما قرمزي و سوزش چشم بعد از شنا كردن به‌خصوص در استخر يكي از مسائلي است كه به هر حال همه آن را به نوعي تجربه كردند، ولي سوال اينجاست كه اين حالت در درازمدت آسيب به چشم وارد مي‌كند يا نه و به عبارت ديگر چقدر نگران‌كننده است. جريان از اين قرار است، كلري كه براي ضد‌عفوني كردن و از بين بردن باكتري‌ها به آب استخر اضافه مي‌شود به تنهايي مشكل‌ساز نيست. مشكل اصلي زماني ايجاد مي‌شود كه كلر در مجاورت نيتروژن يا آمونياكي كه در آب وجود دارد قرار مي‌‌گيرد و تركيب اين ۲ منجر به تشكيل كلرآمين مي‌شود و در حقيقت علت اصلي قرمزي چشم هم همين كلرآمين است. عروق سطحي روي سفيدي چشم در اثر تماس با كلرآمين ملتهب شده و در نتيجه چشم قرمز مي‌شود. كلرآمين علاوه بر اين، لايه موقتي روي قرنيه ايجاد مي‌كند كه منجربه التهاب، حساسيت، خشكي و قرمزي چشم يا وضعيتي كه در چشم پزشكي به آن وضعيت كراتيت مي‌گويند مي‌شود.


اهميت تغذيه در سلامت چشم بسيار زياد است شايد عجيب به‌نظر بيايد اما تغذيه مناسب مي‌تواند چشم‌هاي شما را از بسياري مشكلات و بيماري‌هاي شايع چشمي دور نگه دارد. ويتامين A يكي از آنتي‌اكسيدان‌هايي است كه در سلامت چشم‌ نقش بسياري دارد، اما قرار نيست تمام ويتامين A مورد نيازتان را با خوردن هويج تامين كنيد. به‌طور كلي آنتي‌اكسيدان‌ها مولكول‌هايي هستند كه با خنثي كردن «راديكال‌هاي آزاد» مانع اثر مخرب آن‌ها بر سلول‌هاي بدن مي‌شوند. راديكال‌هاي آزاد تركيباتي هستند كه بر اثر واكنش‌هاي شيميايي در داخل بدن توليد مي‌شوند. تحقيقات نشان داده است، بعضي از اين آنتي‌اكسيدان‌ها خطر ابتلا به بسياري از بيماري‌هاي چشم را نيز كاهش مي‌دهند. ويتامين A يكي از همين آنتي‌اكسيدان‌هاست كه در مواد‌غذايي حيواني مثل جگر يا كره و مواد‌غذايي گياهي داراي كاروتنوئيدها وجود دارد. كاروتنوئيدها رنگدانه‌هاي قرمز و زردي هستند كه در گياهان و حيوانات وجود دارند. اين مواد به‌عنوان آنتي‌اكسيدان عمل مي‌كنند و همچنين انواع خاصي از آن‌ها (كه شايع‌ترين‌شان بتاكاروتن است) به ويتامين A تبديل مي‌شود. ويتامين A در حقيقت مانع شب‌كوري مي‌شود. كمبود اين ويتامين در شرايط حاد، غيراز شب كوري، خشكي چشم، زخم‌هاي قرنيه و تورم پلك‌ها را هم به‌دنبال دارد. حتي خود خشكي چشم هم درصورت ‌درمان نشدن مي‌تواند به نابينايي منجر شود. طبق تحقيقات اخير، متاسفانه كمبود ويتامين A يكي از علل اصلي نا‌بينايي در كشورهاي در حال توسعه است. بالاخره اين‌كه يادتان باشد، اگر شما سيگاري هستيد بايد ويتامين A بيشتري دريافت كنيد چون توتون مانع جذب اين ويتامين مي‌شود.


نکته : اگر پلك شما پوسته پوسته مي‌شود هرازگاهي يك دستمال استريل را در آب گرم فرو ببريد، آب اضافي آن‌ را بگيريد و براي 5 تا 10 دقيقه روي پلك‌ها قرار دهيد و تا پوست پلك‌تان نرم شده و پوسته پوسته‌هاي چسبيده به پلك آزاد شوند


۲ تصور غلط در مورد معاينه چشم وجود دارد؛ يكي اينكه اگر خوب مي‌بينيد نيازي به معاينه چشم نداريد و ديگري اين‌كه «تست بينايي» كه شدت بينايي را با استفاده از تابلو‌هاي مخصوص اندازه‌گيري مي‌كند، همان معاينه چشمي است. اما بايد توجه داشت، مشكلات چشمي تنها به دامنه ديد و قدرت بينايي مختص نمي‌شوند. در معاينه‌هاي چشم، پزشك در واقع علاوه‌بر تست بينايي، چشم شما را از نظر بيماري‌هاي ديگري كه ممكن است علائم زودرس نداشته باشند ولي نياز به درمان زودرس دارند، معاينه كند. بنابراين اهميت معاينه كامل چشمي بسيار بيشتر از يك تست بينايي است. به دليل همين، صرف‌نظر از سن و سلامت جسماني، هر شخصي بايد به‌صورت دوره‌اي و منظم مورد معاينه چشمي قرار بگيرد. در بزرگسالان معاينه چشمي از نظر درست بودن شماره عينك و تشخيص زوردس بيماري‌ها اهميت دارد. اما در كودكان، معاينه چشمي نقش بسيار مهمي در تكامل بينايي كودك دارد. از آنجا كه بينايي نقش مهمي در فرآيند يادگيري كودكان دارد، اهميت معاينات دوره‌اي در كودكان بسيار زياد است، چون در بسياري از موارد مشكل بينايي كودك خود را به‌صورت افت تحصيلي و مشكل در انجام تكاليف مدرسه نشان مي‌دهد. در بسياري موارد، كودكان به اين دليل كه نمي‌دانند «ديد طبيعي» بايد چگونه باشد شكايتي از بينايي خود ندارند. بنابراين اگر كودك شما از نظر درسي در مدرسه مشكل دارد يا در خواندن و يادگيري دچار مشكل است حتما بايد براي اطمينان از نبود ‌مشكلات چشمي مورد معاينه قرار بگيرد.


به‌طور كلي هر فردي بسته به داشتن ريسك فاكتور و سلامت جسماني هر يك تا ۳ سال يك‌بار بايد مورد معاينه كامل چشمي قرار بگيرد، البته به‌طور طبيعي اين زمان در كودكان متفاوت است. كودكاني كه علائم چشمي حادي ندارند و ريسك پاييني دارند بايد در ۶ ماهگي، ۳ سالگي و قبل از ورود به مدرسه معاينه كامل چشمي شوند و بعد از آن بايد هر ۲ سال يك‌بار مورد معاينه قرار بگيرند.‌ اما كودكاني كه مشكلات بينايي داشته، نياز به معاينات بيشتري دارند. بعضي از اين ريسك فاكتورها عبارتند از، تولد زوردرس قبل از ۴۰ هفتگي، انحراف چشم و سابقه خانوادگي بيماري‌هاي چشمي. كودكاني هم كه از عينك يا لنز استفاده مي‌كنند اغلب نياز به معاينات سالانه دارند تا درصورت تغيير در شماره چشم، عينك آن‌ها اصلاح شود. اما اين شرايط در مورد بزرگسالان متفاوت است. به‌طور كلي، بسته به ميزان تغييرات بينايي و سلامت جسماني، بزرگسالان بايد تا ۴۰ سالگي هر ۲ تا ۳ سال يك‌بار تحت معاينه كامل چشمي قرار بگيرند. در بيماراني كه به بيماري‌هايي مانند ديابت و فشار خون مبتلا هستند، معاينات بيشتري توصيه مي‌شود چون اين بيماري‌ها معمولا تاثير سويي بر بينايي دارند. در افراد بالاي ۴۰ سال بهتر است معاينه چشمي هر يك تا ۲ سال انجام بگيرد زيرا بيماري‌هايي مثل پير چشمي، معمولا با افزايش سن اتفاق مي‌افتند.


نکته : اهميت معاينات دوره‌اي چشم در كودكان زياد است، چون در بسياري از موارد مشكل بينايي كودك خود را به‌صورت افت تحصيلي و مشكل در انجام تكاليف مدرسه نشان مي‌دهد



آب مرواريد عبارت است از، كدر شدن عدسي چشم كه به‌صورت طبيعي شفاف است. مانند پنجره‌اي كه بخار آب آن‌ را تار كرده باشد، آب مرواريد نيز باعث تاري ديد مي‌شود. عقايد غلطي درباره آب مرواريد وجود دارد اما بايد گفت كه آب‌مرواريد، پرده‌اي به روي چشم نيست، بر اثر استفاده بيش‌ازحد از چشم به‌وجود نمي‌آيد، از يك چشم به چشم ديگر سرايت نمي‌كند و سبب كوري قابل برگشت نمي‌شود. ولي اگر بدون هيچ احساس دردي ديد چشم شما تار شد، به نور حساسيت پيدا كرديد يا نمره عينك‌تان به‌صورت مكرر تغيير كرد ۲بيني در يك چشم پيدا كرديد، ديدتان در شب كاهش پيدا كرد، براي مطالعه به نور بيشتري احتياج داشتيد و بالاخره اينكه رنگ‌ها را محو يا زرد ديديد حتما بايد به چشم پزشك مراجعه كنيد چون اين نشانه‌ها همه از علائم ابتلا به آب مرواريد هستند.
آب مرواريد ممكن است موجب تاري يا وضوح ديد نداشتن در شما شود اما به‌طور كلي مقدار و شكل كدر شدن عدسي متفاوت است. اگر كدر شدن عدسي نزديك مركز عدسي نباشد ممكن است شما از وجود آب مرواريد آگاه نباشيد. به‌طور كلي شايع‌ترين دليل ابتلا به اين بيماري چشمي، افزايش سن است اما علت‌هاي ديگري مثل سابقه خانوادگي، بيماري قند، ضربه به چشم و قرار گرفتن طولاني‌مدت و بدون محافظت در برابر نور آفتاب هم مي‌تواند دليلي اين عارضه باشد.


سطح چشم مهم‌ترين قسمت بدن در تماس با جهان خارج است آن‌هم از اين‌رو كه عملكرد و ساختار طبيعي چشم باعث تنظيم كل بدن در محافظت از محيط خارج مي‌شود. پلك و مژه‌ها جلوي ذرات خارجي كوچك را مي‌گيرند و مانع ورود آن‌ها به چشم مي‌شوند. در حقيقت مژه‌ها مانند يك صافي يا يك توري عمل مي‌كنند و تا حدي جلوي ذرات خارجي را مي‌گيرند و باعث پلك‌زدن رفلكسي مي‌شوند. از طرف ديگر خود پلك زدن باعث تقويت پمپ‌اشكي مي‌شود تا اشك با شست‌وشوي اجسام خارجي آن‌ها را از چشم خارج كند. لبه پلك در قسمت جلو شامل مژه‌ها و در قسمت عقب شامل غدد روغني خاصي است كه ترشحات اين غدد در ساختار اشك بسيار مهم است. عملكرد نكردن درست اين غدد و غدد ديگر عرق و چربي كنار مژه‌ها باعث علائمي مثل خشكي چشم، خارش، سوزش و احساس جسم خارجي مي‌شود. در واقع آنچه تحت عنوان بهداشت پلك مطرح است و ما بايد نسبت به آن حساس باشيم در واقع كمك به عملكرد صحيح همين غدد پلكي است.



براي حفظ چشم و رعايت بهداشت آن بايد يك‌سري مراقبت‌هاي ويژه را در برنامه خود قرار بدهيد. به‌عنوان مثال، اگر پلك شما پوسته پوسته مي‌شود بايد به اين شكل از آن مراقبت كنيد: هرازگاهي يك دستمال استريل را در آب گرم فرو ببريد، آب اضافي آن‌ را بگيريد و براي 5 تا 10 دقيقه روي پلك‌ها قرار دهيد و به آهستگي فشار دهيد تا پوست پلك‌تان نرم شده و پوسته پوسته‌هاي چسبيده به پلك آزاد شوند.

• هرازگاهي پلك‌هاي‌تان را ماساژ بدهيد. براي ماساژ پلك‌ها كافي است به آرامي و با حركت چرخشي، انگشت كوچك دست‌تان را روي پلك‌ها حركت دهيد تا ترشحات اضافي از غدد پلكي‌تان خارج شود‌.

• پلك‌هاي‌تان را با گوش پاك‌كن، پاك كنيد. بهتر است گوش پاك‌كن را با شامپو بچه رقيق شده، حدود ۳ تا ۴ قطره شامپو بچه در نصف فنجان آب گرم خيس كرده، آب اضافي آن‌ را گرفته و بعد پلك‌هاي‌تان را بشوييد. اگر روي لبه پلك‌تان شوره و پوسته دارد يا مرتبا احساس سوزش و خارش چشم داريد بايد اين كار را روزي ۴ بار به‌مدت ۵ دقيقه انجام بدهيد تا اين مشكلات از بين برود.

يكي از نكات ضروري براي مراقبت از چشم، دقت در شيوه استفاده از لوازم آرايش است. يادتان باشد، امانت گرفتن لوازم آرايش از ديگران يا حتي امانت دادن آن‌ها به ديگران اصلا قابل توصيه نيست، چون ممكن است موجب عفونت‌هاي چشمي در شما شود. به‌طور كلي ردوبدل كردن لوازم آرايش چشمي احتمال عفونت‌هاي پلك و چشم را بالا مي‌برد، بنابراين بهتر است براي جلوگيري از اين عوارض، لوازم آرايشي را كاملا شخصي استفاده كنيد به عبارت ديگر آن‌ها را نه قرض بدهيد نه قرض بگيريد. نكته ديگر در مورد لوازم آرايش چشمي، دور ماندن آن‌ها از گرماست. يادتان باشد لوازم آرايش چشمي نبايد در معرض گرما يا حتي داخل محفظه‌هاي بسته قرار بگيرند. نكته مهم ديگر اين‌كه خط چشم نبايد تا گوشه‌هاي چشم يعني نواحي كه پلك بالا و پايين به هم بر مي‌خورد ادامه پيدا كند، چون به اين شكل به راحتي مي‌تواند با رطوبت اين ناحيه وارد چشم شوند. به همين دليل بهتر است كه خط چشم در پلك، بين مژه‌ها و كره چشم به كار نرود و بالاخره اين‌كه حتما بعد از استفاده از وسايل آرايش چشمي در آن را ببنديد تا در معرض آلودگي‌هاي محيط قرار نگيرد.