بازگشت «شهرزاد» به اوج با جمشید

روزنامه هفت صبح - احمد رنجبر: حتی اگر کسی داستان سریال «شهرزاد» را نپسندد و میلی به دنبال کردنش نداشته باشد، نمی تواند بازیگران آن را نادیده بگیرد. در این میان بازی محمود پاک نیت نیز ستایش مخاطبان را به همراه داشته و خیلی زود تبدیل به یکی از نقش های خوب کارنامه اش شده.

او در نقش جمشید، تصویری متفاوت از کاراکترهای پیشین خود بروز داده که در عین برخورداری از قدرت ظاهری، مدیون قدرت دیگری است و در این «دست بوسی» دخترش را قربانی می کند. با محمود پاک نیت تماس گرفتیم و با او درباره «شهرزاد»، گفتگو کردیم.


شما از جمله بازیگرانی هستید که همیشه در اوج مانده اید. اگر هم نقدی باشد به کل مجموعه ای وارد است که موفق نبوده. راز به روز بودن تان و اینکه دچار اضمحلال نمی شوید چیست؟

- همانطور که گفتید ممکن است همه کارهایی که بازیگر قبول می کند بازی کند، نتیجه خوبی نداشته باشد. به هر حال کار ما فراز و نشیب دارد که بعضی ها خوب می شوند و برخی نه. گاهی متن خوب است ولی گروه خوب نیست که در کار اثر منفی می گذارد. من معتقدم یک متن خوب می تواند یک گروه را منسجم کند و نتیجه خوب شود.

فیلمنامه باید خوب باشد که وقتی تصویری شد، تماشاگر از قصه آن لذت ببرد. بعد از آن عوامل متعددی هستند که به متن قوام می دهند تا بتواند میان مردم جای خود را پیدا کند. معتقدم اکثرا کارهایی که کرده ام فیلمنامه های خوبی داشته اند؛ لابلای آن چند کار بد هم بوده.

شما به فیلمنامه و کارگردان محدود می شوید یا با توانایی بازیگری خودتان هم چالش دارید؟

- هر کسی برای کار خودش روشی دارد. نویسنده، بازیگر، طراح صحنه، گریم و ... برای خودشان راه و روشی دارند که در کارشان رو به جلو باشند. برای من در وهله اول «صداقت در کار» مهم است. یعنی اگر کسی در کاری که می کند صادق باشد و به خودش و تماشاگران دروغ نگوید، کم فروشی نکند و سعی کند با تمام قدرت کارش را انجام دهد حتما به روز باقی می ماند.


به علاوه اینکه بازیگر نگوید به جایگاهی که باید رسیده ام و نیاز به تلاش نیست.

- بله، دقیقا. من معتقدم هنر مثل اقیانوسی است که ساحل ندارد چون اگر بگویی به ساحل رسیده ای، روز مرگ هنری ات فرا رسیده.

خموقعی که فیلمنامه «شهرزاد» را خواندید چه برداشتی از آن داشتید؟

- من همیشه علاوه بر متن به۹ کارگردان هم توجه می کنم. «شهرزاد» چهارمین همکاری من با حسن فتحی است. قبل از اینها، موقعی که تئاتر کار می کردیم ایشان روی آنها نقد می نوشت. یادم هست روی دو تئاتر ما نقد نوشتند، یکی «قاب بی تصویر» (سال ۱۳۷۰) و دیگری «امشب باید بروم» (سال ۱۳۷۲). گذشت تا اینکه یک روز آقای فتحی به من گفتند می خواهم سریال بسازم و از من دعوت کردند. می دانستم که ایشان وارد حوزه نمایش شده اند و همزمان با نقد تئاتر، کار تئاتر هم می کنند. سریالی اپیزودی بود که برای او بازی کردم و بعد «روشن تر از خاموشی» را پیشنهاد داد.

گفتند فیملنامه ای به نام «ملاصدرا» می نویسم و نقش شاه عباس را برای شما در نظر گرفته ام. مدتی گذشت و زنگ زدند که اسم سریال شده «روشن تر از خاموشی» و همکاری دوباره ما شکل گرفت. بعد از آن سریال «شب دهم» پیش آمد که زودتر از «روشن تر از خاموشی» پخش شد. وقتی ر را پیشنهاد کردند، از آنجایی که شناخت کامل به حسن فتحی دارم، اگر متنی هم نمی بود قبول می کردم. یعنی می دانم آدمی که نویسنده است و خودش نقاد است و قبلا سه کار با او کرده ام، ریزبین و نکته سنج است و امکان ندارد از چیزی بگذرد که به کارش لطمه بزند.


بر اساس تجربه های پیشین تان، نقش آقابزرگ هم می توانست برای شما باشد؛ منتها این بار حسن فتحی نقش محکم را به شما نمی دهد و جمشید را برایتان در نظر می گیرد که در موضع ضعف قرار دارد.

- چند روز پیش یکی می گفت من اصلا نمی توانم قبول کنم که شما که ارباب بازی کرده ای دست دیگری را ببوسی! گفتم من بازیگرم؛ یک وقتی ممکن است شاه بازی کنم گاهی گدا، گاهی آدم خوب و گاهی آدم بد. همانطور که در سریال «یوسف پیامبر» نقش پیامبر بازی کردم و در «شب دهم» یک سرهنگ خائن را. جمشید آدمی است که خود را مدیون بزرگ آقا می داند و باید دست بوسی کند. اتفاقا برای من تجربه جالبی بود که نقش متضاد با ارباب «پس از باران» را بازی کنم. اگر من توانستم روی شخصیت های مختلف مانور بدهم خوب است نه اینکه روی کلیشه ها باقی بمانم.

در عین حال جمشید در غیاب بزرگ آقا پرستیژ دارد که نمودش را در مواجهه با دیگران می بینیم.

- بازی در این شخصیت برای من واقعا لذتبخش بود چون اگر نقش در وهله اول به بازیگر لذت داد، به تماشاگر انتقال داده می شود ولی اگر برای خود آدم لذت نداشت و صرفا ماشینی کار کنی، مطمئن باشد به دل تماشاگر هم نخواهد نشست. من زمانی می توانم از موفقیت خودم مطمئن باشم که از بازی در نقش لذت ببرم. شخصیت جمشید سریال «شهرزاد» را وقتی خواندم، آدم نویی بود که منش خاصی داشت؛ یعنی در عین حال که قبلا جنایتکار بوده، حالا که رو به زندگی آورده، محکم پای زندگی اش ایستاده.


پیرو همین اندیشه است که دخترش را به راحتی قربانی می کند؟

- به نظر خودش دارد کار خوبی انجام می دهد. البته از یک جایی پی می برد اشتباه کرده و وقتی متوجه آن می شود، پایان کار اوست. من وقتی فیلمنامه را می خواندم از این شخصیت لذت می بردم.

ویژگی بارز جمشید چند وجهی بودن آن است. این مشخصه لذتی که اشاره کردید را برای بازیگر مضاعف می کند.

- بله، جمشید در عین عصبی بودن، خانواده اش را به شدت دوست دارد. نمی خواهد آنها در فضای آلوده آن جامعه لطمه ای ببینند. برای همین چهار چشمی مواظب شان است و اجازه نمی دهد دخترش حتی کلاس ورزش برود. خودش هم در جوی بوده که آدم کشی و جنایت کرده و از اطراف از وضع جامعه با اطلاع است، ضمن اینکه مسائل سیاسی روز را خیلی خوب می شناسد و مدام پای رادیو نشسته و اخبار گوش می دهد؛ برای همین سختگیر است و برای آنها کمربند می کشد.

شخصیت جمشید ذره ذره برای مخاطب باز شد و بعد از چند قسمت متوجه شدیم عقبه او چه بوده؛ شما و حسن فتحی کی به این شخصیت رسیدید؟

- قبل از شروع کار روخوانی داشتیم؛ عین تئاتر. از آن طرف بیشتر بازیگران سریال «شهرزاد» ریشه تئاتری دارند. در تئاتر هم رسم بر این نیست که بازیگران فقط دورخوانی کنند بلکه شخصیت ها را تحلیل و آنالیز می کنند. روی تک تک دیالوگ ها بحث می شود که هدف از بیان آن چیست؛ بنابراین قبل از کلید خوردن سریال در جلسات روخوانی می دانستیم با چه شخصیت هایی روبرو هستیم. پس آگاهانه جلو دوربین رفتیم.


متاسفانه در سینما گاهی برخی بازیگرها قبل از فیلمبرداری تازه می گویند چه باید بگویم! در «شهرزاد» همه چیز حساب شده بود. از روز اول که کار را شروع کردیم، شخصیت ها را می شناختیم و می دانستیم پشت هر جمله که می گویند چیست، در آینده چه خواهد شد، قبلش چه بوده، چرا این جمله را بگوییم و ...

صحبت از تئاتر شد؛ با توجه به پیشینه تئاتری تان دوست ندارید روی صحنه بیایید؟

- چرا خیلی دوست دارم. هر وقت خواستم تئاتر کار کنم مشغول بازی در سریالی بوده ام و نشده که قبول کنم. من وقتی سریال بازی می کنم حتی فیلم سینمایی قبول نمی کنم؛ معتقدم یک کار انجام دهم، درست انجام دهم.

الان که سریال «شهرزاد» را می بینید، همانی است که انتظارش را داشتید یا از فیلمنامه عقب است؟

- در مجموع سریال «شهرزاد» از چیزی که روز اول خواندم خیلی جلوتر است.