معروف‌ترین دایناسورهای جهان: ایلازموساروس

مجله دیجی کالا - فرهنگ حشمتی: «ایلازموساروس» (Elasmosaurus) یکی از بزرگ‌ترین دایناسورهای گردن‌دراز و گوشت‌خوار دریایی بوده که ۸۰ میلیون سال پیش و اواخر دوره‌ی «کرتاسه» می‌زیسته است.

ایلازموساروس نزدیک به ۱۴ متر طول و ۲ تن وزن داشت. گردنی دراز با ۷۵ مهره به‌علاوه‌ی یک جمجمه‌ای تخت با تعداد زیادی دندان بزرگ و تیز، کلیه‌ی پیش‌نیازهای لازم برای یک کابوس دریایی را رقم می‌زند. در جلوی آرواره‌ی این دایناسور، ۶ دندان بزرگ به سمت بیرون وجود داشت، بنابراین تشخیص اسکلت ایلازموساروس از دیگر موجودات هم‌رده، کار دشواری نیست. وزن زیاد سر و همچنین محدودیت حرکت عضله‌ها و مهره‌ها، باعث می‌شد تا ایلازموساروس نتواند گردن‌اش را خیلی بالا بیاورد و تنها برای تنفس، سرش را به بیرون از آب می‌آورد. در حقیقت، برخلاف طول زیادش، گردن ایلازموساروس خیلی انعطاف‌پذیر نبود. استخوان‌های کتف این دایناسور همانند فرمان عمل می‌کردند و با حرکت کتف به هر جهت، تمام بدن‌اش هم به همان جهت می‌رفت. درمجموع، ایلازموساروس شناگر سریعی نبود و به همین دلیل، بیش‌تر به سراغ گروه‌های ماهی‌های کوچک می‌رفت.

چشمان ایلازموساروس طوری بر روی جمجمه قرار داشتند که اختلاف دو تصویر مشاهده شده بیش‌تر از چشمان انسان بود. به همین دلیل عمق میدان تصویر منطبق شده، زیاد بود. این نوع دید به دایناسور کمک می‌کرد تا بتواند از عمق زیاد، ماهی‌های نزدیک سطح دریا را ببیند. بنابراین ایلازموساروس در تاریکی آب‌های عمیق شنا می‌کرد و به‌راحتی می‌توانست با گردن بلندش، ماهی‌های عمق کم را شکار کند. زنجیره‌ی غذایی ایلازموساروس را بیش‌تر ماهی‌های کوچک و جانوران نرم‌تن تشکیل می‌داد. به‌علاوه، این دایناسور برای کمک به هضم غذا، سنگ‌های کوچک دریا را می‌بلعید.

باله‌های ایلازموساروس بسیار بزرگ و مقاوم بودند. برخی از محققان معتقدند که به دلیل قدرت زیاد این باله‌ها، ایلازموساروس همانند مارهای دریایی، برای تخم‌گذاری به خشکی می‌آمد.

اولین بار، فسیل ایلازموساروس در سال ۱۸۶۸ میلادی توسط یک دکتر ارتش در آمریکا کشف شد. در دهه‌های بعدی، استخوان‌های بیش‌تری در آلاسکا و مونتانا هم پیدا شد. هنگامی‌که فسیل ایلازموساروس برای اولین بار کشف شد، تصور می‌شد که این دایناسور گردنی کوتاه و دمی بلند دارد و به همین دلیل، جمجمه‌اش را در انتهای دم‌اش قرار داده بودند ولی با کشف فسیل‌های بیش‌تر، اسکلت‌بندی صحیح این دایناسور مشخص شد.

«ایلازموساروس» به معنی «سوسمار صفحه باریک» است که اشاره به استخوان‌های صفحه شکل اطراف لگن‌اش دارد.