دختر دانشجو قربانی سوءظن پدر سنگدل

روزنامه ایران -سمانه شهباز: قتل هولناک دختر جوان با شلیک‌های پدر خشمگین ‌اش در شهرستان خوی بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها، فضای مجازی و افکار عمومی داشت.

دختر دانشجو در حالی با اسلحه پدرش مقابل دانشکده پرستاری به قتل رسید که مرد خشمگینی به شاهدان و افراد حاضر در صحنه اجازه نزدیک شدن و امدادرسانی هم نمی‌داد اما سرانجام با ورود پلیس مرد مسلح دستگیر شد و در نخستین بازجویی‌ها انگیزه جنایت را سوءظن به دخترش عنوان کرد. این مرد مدعی شد از مدتی قبل به دخترش مشکوک شده و تصور می‌کرده وی با پسرجوانی در ارتباط است.

به دنبال انعکاس این خبر و در تحلیل جنایت هولناک با چند تن از کارشناس‌ها به گفت‌وگو پرداختیم.

ضرورت تشکیل تیم روان شناختی

دکتر اکبر وروایی - جرم شناس گفت: تبیین عوامل مؤثر در وقوع ناهنجاری‌های اجتماعی ، جرایم و جنایت‌ها در قلمرو جرم شناسی نظری قـــرار می گیرد که شاخه ای از دانش جرم شناسی است. فقط پس از شناخت عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی که در وقوع جرایم و ناهنجاری‌های اجتماعی تأثیرگذار هستند می‌توان از ارائه تدابیر و راهکارهای پیشگیرانه به منظور مهارت کنترل جرایم سخن به میان آورد. موضوع اخیر نیز در قلمرو شاخه ای دیگر از دانش جرم شناسی تحت عنوان جرم شناسی کاربردی قرار می گیرد.

نتیجه آنکه شناخت عوامل مؤثر در وقوع جرم مقدم بر ارائه تدابیر و راهکارهای کنترلی و پیشگیرانه است. شناخت عوامل جرم در دو سطح مختلف شامل سطح خرد و کلان انجام می‌گیرد. در سطح کلان هدف تبیین عواملی است که در مجموع موجبات وقوع جرایم و ناهنجاری‌های اجتماعی در جامعه را فراهم می آورد اما در سطح خرد هدف تبیین عوامل یک جنایت خاص است. درخصوص مسأله مورد بحث نیــــــز می توان در دوسطح مختلف به قضیه نگریست.

ابتدا در سطح کلان چنین قتل‌هایی در قلمرو جنایات خانوادگی قرار می گیرد که از نظر جرم شناسی عوامل مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در وقوع جنایات خانوادگی تأثیرگذار هستند که تعیین میزان درصد تأثیرگذاری هر یک از این عوامل منوط به انجام تحقیقات علمی و جامع است که در جوامع مختلف و قلمروهای زمانی مختلف نتایج تحقیق می تواند متفاوت باشد. بطور مثال در برخی مناطق، عامل فرهنگی و تعصبات قومی و اجتماعی در بروز قتل‌های درون خانوادگی و بویژه قتل‌های ناموسی تأثیرگذار هستند.

اما در سطح خرد یعنی اینکه چه عاملی سبب شده تا یک پدر فرزندش را این چنین به قتل برساند نیاز به انجام بررسی و تحقیقات روانشناختی، جامعه شناختی و پزشکی در قالب تشکیل پرونده شخصیتی دارد. در قانون آیین دادرسی کیفری جدید نیز مقرر شده که در جرایم مهم از جمله جنایت‌ها در کنار پرونده کیفری، پرونده ای تحت عنوان پرونده شخصیت مجرمان در مراجع قضایی از سوی متخصصان امر تشکیل شود. بنابراین امید است در این خصوص نیز پرونده شخصیت تشکیل شود تا بتوان زوایای پنهان این فاجعه هولناک را کشف کرد.

صحبت کردن منطقی راهکار پیشگیری از تصمیم های عجولانه

دکتر علی اصغر نژاد- روانشناس، نیز در تحلیل این واقعه هولناک به «ایران» گفت: اقدام به قتل یک رفتار غیر انسانی است. بخصوص که اگر فردی این جنایت را در مورد عزیزترین فرد زندگی اش انجام دهد که در این پرونده پدری دخترش را به طرز وحشیانه به قتل رسانده است. در چنین پرونده‌هایی نخستین موردی که باید بررسی شود استفاده از مواد مخدر شیشه، اعتیاد و بیماری‌های شدید روانی همراه با شک و سوءظن است.

در این پرونده پدر خانواده بنا بر ادعاهایش شک به دخترش را انگیزه این جنایت اعلام کرده است. در صورتی که باید به این نکته توجه کرد که شک کردن ممکن است برای هر فردی به وجود بیاید ولی ما حق نداریم تنها با شک و سوءظن دست به رفتاری پرخطر بزنیم. در این شرایط حتی اگر خطای نابخشودنی هم صورت گرفته باشد باید با کمک مراجع قانونی و رفتاری معقولانه به فکر راه‌حل بود. به هر حال باید توجه داشت که در این پرونده تفاوت دو نسل -بین پدر و دختر - وجود داشته است که در این شرایط ممکن است مواردی که برای پدر ارزش محسوب می‌شد از سوی دختر مورد بی‌توجهی قرار گرفته باشد که البته این تفاوت دیدگاه‌ها امری طبیعی است.

در چنین شرایطی هیچ کدام از طرفین حق ندارند به دلیل تفکر خودشان دست به جنایت و رفتار پرخطر بزنند. ضمن اینکه حضور یک متخصص و مشاور نیز بسیار تأثیرگذار خواهد بود. چرا که همیشه با صحبت کردن منطقی و حرف زدن می توان مسائل حتی جدی را حل و فصل کرد. افرادی که رفتارهایشان را به صورت تکانشی از خود بروز می‌دهند و دارای ویژگی‌های اختلال شخصیت هستند باید بسرعت تحت نظر تیم درمانی قرار گیرند.

برخی از افراد نیز تحت تأثیر مصرف مواد مخدر مستعد رفتارهای آسیب‌زا هستند که در چنین شرایطی خانواده‌ها برای پیشگیری از خطرات احتمالی باید به مراکز بهداشت محل زندگی‌شان مراجعه کنند و اگر موضوع جدی و حتی تهدیدی از سوی فرد پرخطر صورت گرفت با دستور قضایی و حکم قانونی او را برای درمان راهی مراکز مورد نظر کنند.

در عین حال نباید وقتی تنش‌ها و بحث‌ها بین دو یا چند نفر را بی‌اهمیت جلوه داد بلکه برای پیشگیری از جنایات احتمالی باید اقدام‌های لازم صورت گیرد. بهره‌مندی از کمک مشاور، کارشناس بهداشت روانی و افراد متخصص در این زمینه نظیر نهادهای اجتماعی، امکان دسترسی آسان افراد با هزینه معقول به مشاور و آموزش خانواده‌ها برای رفتاری صحیح در شرایط بحران می تواند از بروز جنایت‌های وحشتناک جلوگیری کند.

ضرورت مراجعه روانپزشک و روانشناس برای جلوگیری از حوادث هولناک

دکتر وحید ایروانی- روانپزشک نیز می‌گوید: متأسفانه هر ازگاهی در کشور شاهد جرایم دلخراشی هستیم که از سوی افراد بیمار و یا ناآگاه و بدبین رخ می‌دهد.در چنین شرایطی که بخصوص در فرهنگ عشایری و قبایل بیشتر به چشم می‌خورد براساس باورها گفته می‌شود اگر فردی کار اشتباهی انجام داد سزایش مرگ است و باید خودشان به صورت غیر قانونی و غیر شرعی دست به‌کار شوند. اما باید به این نکته توجه کرد که به هیچ‌عنوان هیچ‌کس در هیچ شرایطی حق گرفتن جان کسی را ندارد حتی پدر و نزدیک‌ترین افراد.

این افراد به‌خاطر باورهای مسموم و بیمارگونه‌شان با بروز کوچک‌ترین رفتاری از سوی نزدیکان و اعضای خانواده -‌که از دید خودشان اشتباه است- دست به رفتارهای جون‌آمیز می‌زنند. در بیشتر مواقع افرادی که عزیزترین فرد زندگی‌شان را شکنجه و آزار می‌دهند و در نهایت به قتل می‌رسانند یا تحت تأثیر مصرف مواد مخدر شیشه هستند یا اینکه به‌دلیل گرفتار شدن به‌حالت‌های هذیانی به افکار پوچشان بال و پر می‌دهند و با رفتاری تکانه‌ای سعی در حذف آن فرد دارند. حتی اگر جنبه ناموسی و غیرتی را در این پرونده‌ها مد نظر قرار دهیم باز هم کشتن فرد؛ تحت هیچ شرایطی انسانی و قانونی نیست بلکه باید از طریق مراجع قضایی به آن رسیدگی شود. متأسفانه در جامعه ما هم بسیاری از این افراد بیمار وجود دارند که به بهانه‌های مختلف دیگران را آزار می‌دهند و آنها نیز که برخی به دلیل ترس سکوت می‌کنند در نهایت پایان تلخی برایشان رقم می‌خورد.

چه بسیار دختران و زنان بیگناه و بدسرپرستی که از سوی نزدیک‌ترین اعضای خانواده دچار شکنجه می‌شوند ولی مهر سکوت بر لب‌هایشان می‌زنند و چون که پناه و حمایتگری ندارند خود را بی‌دفاع می‌بینند و به ناچار حرف نمی‌زنند. یکی از دلایل آمار بالای خودکشی نیز همین است، چرا که این افراد آسیب دیده یا سرانجام زیر شکنجه‌های افراد بیمار کشته می‌شوند یا خود به زندگی‌شان پایان می‌دهند. پس مردم باید بدانند که ابتدا خودشان باید به فکر خودشان باشند. در جامعه نیز باید هر روز آگاهی افراد بیشتر شود و بهداشت روانی نیز بیش از قبل مورد توجه قرار گیرد.

متأسفانه همچنان قبح رفتن نزد روانپزشک و روانشناس از سوی مردم وجود دارد و خیلی از مردم مراجعه به متخصص روانپزشک یا روانشناس را بد می‌دانند. ولی اگر بدانند که با کمک مشاور و متخصص می‌توانند به مشکلاتشان پایان دهند و زندگی سالمی داشته باشند به‌طور قطع آمار این قبیل حوادث هولناک و تکان‌دهنده در جامعه کاهش می‌یابد. پس‌ای کاش همه ساکت نباشند و زندگی نشود مانند فیلم «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند.» چرا که اگر هر فردی از حقوقش دفاع کند و از مشاور کمک بخواهد با فراگیری آموزش می‌تواند زندگی به دور از تنش و حادثه داشته باشد.