گام های معلق دولت یازدهم

روزنامه هفت صبح - فرید عطارزاده: روحانی در مدت زمان باقی مانده چه استراتژی را در پیش خواهد گرفت تا طیف طرفداران خود را مجاب به انتخاب مجدد او کند؟

حسن روحانی در آخرین سال دوره اول ریاست جمهوری خود روزهای سختی را سپری می کند. دولت تکنوکرات یازدهم پس از یک شروع نسبتا موفق سه ساله در میان طرفداران خود حالا بخش بزرگی از دستاوردها و وعده های خود را در معرض خطر می بیند، کمتر از یک سال مانده به پایان کار دولت. دولتی که بیشترین تمرکز خود را بر خواسته های طبقه متوسط جامعه گذاشته بود...

اما از ابتدای سال ۹۵ مجموع اتفاقات بیرونی و همچنین برخی اشتباهات استراتژیک دولت، عملا توپ را در زمین اصولگرایان انداخت و اصولگرایانی که این بار بازی در زمین سیاست و رسانه را به خوبی یاد گرفته اند و از هر فرصتی برای افزایش فشار افکار عمومی بر دولت نهایت استفاده را می برند. دولت در مدت زمان باقی مانده چه استراژی را در پیش خواهدگرفت تا طیف طرفداران خود را مجاب به انتخاب مجدد حسن روحانی کند؟ آیا دولت می تواند گام معلق خود را ترمیم کند؟

گام های محکم

همان طور که در ابتدای گزارش گفته شد، دولت روحانی در سه سال اول روی کار آمدن خود توانست موفقیت نسبی در مورد برخی وعده های خود داشته باشد و طیف طرفداران خود را راضی نگاه دارد. اتفاقاتی که تقریبا تا دی ماه سال گذشته ادامه داشت و برآیند آن، کسب موفقیت در انتخابات مجلس و خبرگان بود. این موراد را مرور می کنیم:

۱- برجام

حل و فصل مسائل مربوط به انرژی هسته ای، مهم ترین وعده حسن روحانی بود که در همان زمان مبارزات انتخاباتی روی آن دست گذاشته بود. او عقیده ای تقریبا متفاوت خود با سایر نامزدهای اصولگرا داشت و بارها و بارها بر مذاکره میان ایران و کشورهای غربی تاکید کرد. روحانی جمله معروفی نیز در این زمینه داشت: «هم چرخ سانتریفیوژها باید بچرخد و هم چرخ کارخانه ها».

پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، او پرونده انرژی هسته ای را به وزارت امور خارجه بازگرداند و وزیر محبوب، یعنی جواد ظریف را به عنوان مسئول این پرونده انتخاب کرد. دولت روحانی در دو سال اول خود تمام تمرکزش را روی حل و فصل مسائل هسته ای گذاشت و در نهایت به توافق نامه برجام رسید. توافق نامه ای که با وجود مخالف برخی گروه ها در داخل کشور اما توانست رضایت طیف های طرفدار دولت را به دست بیاورد. پس از برجام نیز، رفت و آمدهای خارجی دولت با کشورهای اروپایی آغاز شد و طبقه متوسط جامعه از این اتفاق راضی به نظر می رسدند. از سوی دیگر زمینه سازی توافق اقتصادی با شرکت هایی دیگر مانند ایرباس، بویینگ، خودروسازان و... نیز بسیاری از طرفداران دولت را امیدوارتر ساخت.

۲- توقف تورم

در زمان روی کار آمدن دولت روحانی، مسائل اقتصادی و معیشتی یکی دیگر از دغدغه های مهم مردم به شمار می رفت. تورم حدودا ۳۰ درصدی بسیاری از فعالیت های اقتصادی کشور را تحت شعاع خود قرار داده و مردم جامعه نگران از دنباله دار شدن این روند بودند. همین دلایل سبب شد تا حسن روحانی تیم دولت خود را با افراد اقتصادی ببندد و تمرکز ویژه ای برای حل مسائل اقتصادی داشته باشد. نتیجه تلاش دولت رضایت بخش بود و توانست رکود ۳۰ درصدی را به حدود ۱۰ درصد برساند. اتفاقی که حمایت رهبر انقلاب را نیز در پی داشت و طیف های طرفدار دولت نیز راضی تر از گذشته بودند.

۳- نظام سلامت

نظام درمانی ایران سال هاست با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند و مردم همواره نسبت به آن انتقاداتی را داشتند. مشکلاتی که مربوط به این دولت و آن دولت نبوده اما هیچ گاه راه حل اصولی برای آن پیدا نشد. حسن روحانی ناگهان با معرفی قاضی زاده هاشمی به عنوان وزیر بهداشت، ورق را برگرداند. وزیری که با توجه به سابقه طولانی حضور خود در نظام درمانی و همچنین شخصیت کاریزماتیک خود، بسیار زود توانست در کنار محمدجواد ظریف، لقب محبوب ترین وزیر کابینه را از آن خود کند.

او با سرعت هرچه تمام تر طرح تحول سلامت را اجرایی کرد و بیمارستان های کشور در مدت سه سال، تغییرات بزرگی را به خود دید. صدور دفترچه بیمه درمانی برای تمام اقشار جامعه که تحت عنوان همان طرح تحول سلامت اجرایی شد نیز توانست رضایت بخش دیگری از مردم را کسب کند.

این تمام ماجرا نبود. قاضی زاده هاشمی با طوفان عظیمی که علیه روغن پالم، مواد بهداشتی آلوده و... راه انداخت توانست بخش بزرگی از مردم را با خود هم سو کند. مورد وزیر بهداشت به اندازه ای ویژه بود که رسانه های اصولگرا را نیز با خود همسو کرد و از او حتی به عنوان چهره بالقوه ریاست جمهوری نام برده می شد.

۴- مقاومت در برابر فیلترینگ

طبقه متوسط جامعه یک خواسته مهم دیگر داشت که شاید برای قشرهای دیگر جامعه اهمیت چندانی نداشت. آن ها در شبکه های اجتماعی به شدت فعال بودند و حضور در این شبکه ها به بخشی از هویت شان تبدیل شد. فیلترینگ های پی در پی شبکه ها و برنامه های مختلف مجازی سبب شده بود که نرمش در برابر برنامه ها و شبکه های اجتماعی به یکی از خواسته های مهم آن ها تبدیل شد. دولت با وجود آن که برای پیروزی در انتخابات توانسته بود از این شبکه ها بهره زیادی ببرد اما تا چند ماه پس از روی کار آمدن دولت، نتوانسته بود اهمیت وافر آن را برای این قشر خاص درک کند.

از زمان فیلتر شدن برنامه «وی چت» و انتقاد شدید کاربران، دولت روحانی به اهمیت این شبکه ها برای حفظ محبوبیت خود پی برد. پس از آن با کش و قوس های فراوان میان دولت و کمیته فیلترینگ، سرانجام زمام امور به عهده دولت افتاد و فیلترینگ ها بسیار کمتر از گذشته شد.

۵- کارلوس کی روش

شاید اضافه کردن این گزینه به موارد فوق کمی عجیب باشد اما واقعیت این است که قشر بزرگی از جامعه که فوتبال برای آن ها به عنوان یکی از اولویت ها مطرح است، علاقه شدیدی به ماندن کی روش در ایران داشتند. هواداران فوتبال از بازی های تیم ملی در جام جهانی ابراز رضایت می کردند و امیدوار به تمدید قرارداد با کی روش بودند. در این میان وزیر ورزش اما ساز مخالف خود را کوک کرده بود و به نظر می رسید دوران سرمربیگری کی روش رو به اتمام است.

در این میان حسن روحانی با تیزهوشی خود متوجه تاثیر مثبت حضور کی روش بر محبوبیت خود شد و وزیر ورزش را مجاب به تمدید قرارداد با کی روش کرد.

گام معلق

همان طور که در ابتدای گزارش نیز اشاره کردیم، از ابتدای امسال آرام آرام ورق برگشت و دولت روحانی دست اندازهای مختلفی را جلوی روی خود دید. برخی از این چالش ها را مرور می کنیم.

۱- انتخابات مجلس

با وجود پیروزی لیست امید در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور اما نتیجه کار آن ها به مذاق طرفداران دولت خوش نیامد. به دلیل برخی محدودیت ها و رد صلاحیت ها، طیف حامی دولت با افراد مستقل ائتلاف کرده و بسیاری از آن ها از همین طریق توانستند به مجلس راه پیدا کنند. با این وجود پس از ورود این افراد به مجلس، بسیاری از آن ها نشان دادند علاقه ای به پایبندی به ائتلاف خود ندارند و به سمت اصولگرایان متمایل شدند.

نتیجه کار آن شد که نمایندگان لیست امید نه توانستند ریاست مجلس را به عهده گیرند و نه توانستند بر مستند فراکسیون های مهم مجلس تکیه بزنند. در نتیجه فراکسیون امید تا این لحظه عملا خروجی مورد انتظار هواداران دولت را نداشته و همین موضوع می تواند زنگ خطری برای دولت در انتخابات سال آینده باشد.

۲- نتایج برجام

پس از پایان رفت و آمد هیات های خارجی و امضا شدن برخی تفاهم نامه ها، اما بعدعهدی آمریکا شروع شد و برخی نتایج مورد نظر مردم از برجام به دست نیامد. البته در این ماجرا رسانه های اصولگرا سنگ تمام گذاشتند و به پوشش گسترده این اتفاق پرداختند. محمدجواد ظریف نیز آرام آرام ارتباط خود با توده های مردم را کاهش داد...

۳- تداوم رکود

با وجود توقف شیب شدید تورم اما معضل رکود همچنان حل نشده باقی مانده است. طرفداران دولت انتظار داشتند پس از وعده ها و تلاش های بی وقفه دولت در زمینه اقتصاد، شاهد گشایش هایی در این زمینه باشند. دولت با وجود ایجاد راهکارهای مختلف مانند کاهش سود بانکی، پرداخت وام های مختلف و... نتوانست اوضاع بازار کشور را از حالت رکود خارج کند و همین موضوع سبب دلخوری هواداران دولت شده است.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی حل این مسئله را گره خورده با مسئله برجام می دانند و عقیده دارند با در صورت رفع مشکلات جانبی برجام، مسائل اقتصادی داخلی نیز برطرف خواهدشد. البته در این زمینه نیز مانور رسانه های اصولگرا بسیار قابل ملاحظه است.

۳- فریدون، صفدر و فیش های حقوقی

تیر خلاص! دولت روحانی در این زمینه ضربه سختی را به خود دید. برخی رسانه ها آرام روی فعالیت های حسین فریدون زوم کردند و مدعی ارتباطات او با برخی عزل و نصب ها از جمله رییس بانک رفاه، رییس صندوق توسعه ملی و... شدند. مدت زمان کوتاهی نگذشت که فیش های حقوقی نجومی این افراد نیز منتشر شد که بسیاری از هواداران دولت را شوکه کرد. پس از آن ماجراهای تاسیس صرافی توسط فرزند و داماد صفدر حسینی، رییس صندوق توسعه مطرح شد که باز هم نام حسین فریدون در آن ماجرا به گوش می رسید. مجموعه این اتفاقات طوفان شدیدی را بر ضد دولت رقم زد و باعث شد بسیاری از هواداران دولت به انتقاد از مجموعه تحت نظر حسن روحانی بپردازند.

۵- وزیر بهداشت

وزیر محبوب و تیزهوش دولت روحانی در یک اظهارنظر بی موقع در مورد فیش های حقوقی ناگهان خود را در تیررس انتقادها دید. اظهارنظری که می توانست از جانب مسئولان مرتبط در این حوزه مطرح شود اما او به انتقاد از دست به د ست شدن فیش های حقوقی پرداخت. پس از آن نیز فیش های حقوقی برخی پرسنل وزرات بهداشت منتشر شد که انتقادهایی را در میان توده های مردم ایجاد کرد. ضربه کاری بعد پس از درگذشت عباس کیارستمی رخ داد.

با وجود آن که شخص وزیر بهداشت همواره تلاش کرده بود تا با طیف های مختلف ورزشکار، هنرمند و... رابطه خوبی ایجاد کند اما ترکش های درگذشت کیارستمی به او نیز برخورد کرد. رسانه های اصولگرا که با استفاده از تجربه ماجراهای فیش حقوقی بازی در این زمین را به خوبی یاد گرفته بودند، ناگهان اشتباهات پزشکان را به صورت پررنگی پوشش دادند. اشتباهاتی که در دوره های مختلف نیز تکرار شده بودند اما به نظر این رسانه ها، این بار اشتباهات مهم تر از ادوار گذشته هستند.