اینستاگرام، محل تاخت و تاز زامبی های ایرانی!

هفته نامه تماشاگران امروز - علی هادی زاده: حمله وران و توهین کنندگان در فضای مجازی هر روز بیشتر می شوند و این مختص ایران نیست.

اول در مورد عمق فاجعه بگوییم تا کمی دست تان بیاید دقیقا در فضای مجازی چه خبر است. صفحه هایی در شبکه های اجتماعی وجود دارند که کارشان فقط تحریک مخاطب و اعلام حمله به صفحه یا فلان شخص است. به قول حافظ یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد ولی آیا این امر فقط مختص به ایران است؟

در جواب این سوال، هم می توان گفت بله و هم خیر. توهین در دنیای مجازی خارج از اعتقاد و کشور و... رو به افزایش است. ولی نوع آن با سیستمی که در ایران رواج دارد کاملا متفاوت است.

در بیشتر مواقع افرادی که از کسی یا چیزی متنفرند صفحه ای جدا ساخته و در آن مشغول به توهین می شوند. و البته این صفحات تنوع بسیار زیادی هم دارند و موضوعات آنها محدود به هیچ چیز نمی شود. فقط محض اطلاع صفحات زیادی وجود دارند که کارشان فحش دادن به افراد چاق است.

این مدل از توهین خیلی کم در ایران دیده می شود ولی حمله سازمان یافته و همه جانبه (مسخره کردن، تهمت، فحش، هک) به یک صفحه خاص تقریبا مختص خود ایرانی هاست. این هجمه های اینترنتی به حدی رو به افزایش هستند که به تازگی تبدیل به عکس جلد مجله تایم شده اند. در این پرونده با نگاهی به وضعیت جهانی اینترنت و اوضاع نت خودمان کمی این جریان را بررسی کرده ایم.

دو ایده اصلی «اینترنت برای همه» و «اینترنت آزاد» در ابتدا بسیار هیجان انگیز به نظر می رسیدند و کسی مخالف آنها نبود، ولی الان همه با احتیاط در مورد آنها نظر می دهند. فقط هم به خاطر اینکه شخصیت اینترنت تغییر کرده است. زمانی همه از دسترسی به اطلاعات و ملاقات با آدم های مختلف از سرتاسر دنیا سخن می گفتند ولی الان همه در مورد وقت تلف شده در اینترنت، حجم مطالب غیرمفید و در مورادی به معنای واقعی کلمه «حرف مفت» صحبت می کنند.

در کنار این موارد بحث روانی این مساله نیز بسیاری را از زندگی عادی دور کرده است. عاملی که به قول روان شناسان «اثر بازدارندگی اینترنتی» نامیده می شود و فرد را از ارتباطات روزمره و حضور در اجتماع دور می کند. اثری که در چند سال اخیر و با وجود تلفن همراه روی همه زوایای زندگی ما تاثیر گذاشته است.

ولی در نهایت همه اینها به نحوه استفاده فرد از اینترنت بر می گردد و در اصل نمی توان تقصیر آن را گردن اینترنت آزاد انداخت. اما چیزی که به راحتی می توان رد «اینترنت آزاد» را در آن مشاهده کرد بحث نفرت اینترنتی است. نفرتی که در آن ور آب به آن «ترول» می گویند.

ترول اولین بار به کسانی نسبت داده می شد که با استفاده از روش های سوءاستفاده اینترنتی جیب مردم را می زدند.

این واژه کم کم تبدیل به اصطلاحی برای افرادی شد که مانند هیولا در تاریکی مخفی بودند و مردم را تهدید می کردند. ترول های اینترنتی بعد از گسترش شبکه های مجازی و افزایش ارتباط افراد تبدیل به مدل های مختلف با روش های متفاوتی شدند ولی هدف همه آنها یک چیز بود. آنها هر کرای می کردند که «سرگرم» شوند.

حال با یک شوخی هوشمندانه نقادانه یا توهین و نفرت پراکنی. و کم کم آنها فضای اینترنتی را به محیط شخصی خود تبدیل کردند که در آن مسخره کردن و زیر سوال بردن هر چیزی سرگرم کننده بود و اگر کسی از این حرکت ها خوشش نمی آمد سریعا برچسب «فاقد حس شوخ طبعی» می خورد.

تابوشکنی یکی از اصول مهم این حرکت ها محسوب می شود. شاید بتوان نحوه پیشرفت ترول ها را نیاز با همین تابوشکنی ها دنبال کرد. یکی از مواردی که برای اولین بار اسم این جماعت را سر زبان ها انداخت هجوم به صفحات افراد مرده در فیس بوک بود. آنها به صفحه فرد تازه درگذشته می رفتند و با مسخره کردن مرگ او و عکس هایش «سرگرم» می شدند.

بعد از آن و با شروع انواع و اقسام کمپین های اینترنتی آنها سرگرمی را در خلاف آب شنا کردن پیدا کردند. تقریبا هر کمپینی با هجوم این افراد تبدیل به پاتوقی برای خنده می شود. در این میان نقش کمپین های فمینیستی از همه پررنگ تر بود.

در ابتدا بسیاری از ترول ها کاری به این کمپین نداشتند ولی از سال ۲۰۱۲ به بعد مساله در جوامع مثبت ترول ها مورد شوخی و نقد قرار گرفت. این نقدها متوجه این امر بود که فمینیست ها از این مساله نه تنها در راستای برابری حقوق بلکه افزایش قدرت زنان استفاده می کنند. و این سرنخی بود برای هیولاهای تاریکی تا حتی بازی بسازند و یکی از فعالان فمینیستی را در بازی مورد ضرب و شتم قرار دهند. بعدا این نفرت به مسلمانان، یهودی ها و شخصیت های معروف رسید.

دو سال پیش تحقیقی منتشر شد که نشان می داد حدود 70 درصد جوانان 18 تا 24 ساله مورد توهین اینترنتی قرار گرفته اند و 28 درصد از زنان در همین رده سنی نیز گفتند به صورت آنلاین تعقیب می شوند و زیر نظر هستند. این دقیقا یکی از روش های ترول کردن است.

طبق تحقیقات روان شناسی در مورد این موضوع پنج درصد از کسانی که خود را به عنوان «ترول» معرفی می کردند دچار مشکلات روانی خاص و شدیدی مانند خودشیفتگی و به خصوص سادیسم بودند.

ولی این تنها درصد کمی از جمعیت آماری است. پس این همه ترول ها از کجا می آیند؟ نکته اصلی اینجاست که ما این افراد را براساس نوع رفتارشان در فضای مجازی و با توجه به فرهنگ و قانون طبقه بندی می کنیم. ولی در بطن ماجرا بسیاری از آنها افرادی عادی هستند که محض سرگرمی کاری انجام می دهند و از عواقب آن خبر ندارند.

در این جنگ فرهنگی اظهارنظرهایی که اصولا از نظر جامعه مورد قبول نیست هر روز بیشتر مورد پذیرش قرار می گیرد. آن هم در مورد همه چیز و هر کسی که تصور کنید. از نحوه لباس پوشیدن و حرف زدن مردم گرفته تا سریالی که ۲۰ سال پیش از فلان شبکه پخش می شده است. شاید این موارد بسیار کوچک به نظر برسند ولی با وجود شبکه های مجازی بازه مخاطب زیادی را دربر می گیرند؛ به حدی که بسیاری از اسیات های بزرگ دنیا که پرچم دار آزادی بیان هستند را نیز دچار مشکل کرده است.

یکی از این سایت ها که رتبه 9 پربازدیدترین سایت را در آمریکا دارد Reddit است. شبکه ای که به مخاطب اجازه می دهد هر لینکی از هر جای اینترنت را کپی کرده و در مورد آن بحث کند. بیشتر کاربران این شبکه هم از اسم ها و پروفایل های جعلی استفاده می کنند.

روشی که تقریبا در همه سایت های ترولینگ مرسوم است. این سایت تنها با سه مساله به صورت جدی مقابله می کرد. اول این که کسانی که زیر سن قانونی هستند وارد سایت نشوند. دوم عکس هایی که به صورت مخفیانه از زنان گرفته شده است و سوم خشونت علیه زنان. تقریبا هر موضوع و عکسی خارج از این سه حوزه مجاز بود. ولی به تازگی این سایت صفحه ای با 150 هزار مخاطب را بست.

صفحه ای که کاربران آن، عکس مردم چاق را از سرتاسر اینترنت پیدا کرده و دور هم آن را مسخره می کردند. یکی از اعضای سابق این سایت بعد از این مساله گفت چیزی که شما در این سایت می بینید پشت صحنه ای ده برابر بدتر دارد که ما اجازه نشر آن را نمی دادیم. حتی یکی از هنرپیشه های محبوب هالیوودی نیز که عکس او در این صفحه به طرز شدیدی مورد تمسخر قرار گرفته بود برای همیشه قید صفحات اجتماعی را زد.

نکته جالب بعد از این حرکت آن بود که بسیاری از ترول ها آدرس او را پیدا کرده و برا یاو نامه عذرخواهی فرستاده بودند. این ترول ها افرادی با شغل های متفاوت مثل پزشک، کتابدار، مربی مهد کودک، وکیل و... بوده اند که خود را قربانی جریان و جو ترول کردن این افراد دانسته اند.

جریان فحاشی و توهین به نوعی حاکمیت خود را تثبیت کرده است. طبق نظرسنجی که بین روزنامه نگاران و خبرنگاران انجام گرفت، حدود ۸۰درصد از آنها وارد هیچ گونه بحث اینترنتی نمی شوند. آن هم به خاطر ترس از این هجمه ها. با این حال همین تعداد از افراد توهین و ترول شدن را به عنوان بخشی از سختی کارشان پذیرفته بودند. بیش از ۵۰ درصد زنان نیز به طور مداوم از لحاظ جنسی فحش و توهین دریافت کرده بودند و در فکر کنار گذاشتن کارشان بودند.

مشکل بزرگی که هنوز حل نشده باقی مانده این است که مرز آزادی بیان کجاست؟ یکی از رهبران ترول جهان (بله درست شنیدید؛ رهبر دارند) به اسم alt- right گفته است: «اگر تحمل شنیدن نظرات دیگران را ندارید از اینترنت بروید بیرون».

از طرفی سرمایه گذار اصلی سایت Reddit نیز گفته بود که اولین مساله ای که ما با آن رو به رو بودیم این سوال بود که «چگونه بدون توهین به مردم بگویم که اینقدر مزخرف نگویند؟» او همیچنین گفته: «در قدیم تعداد شخصیت معروف اجتماعی وجود داشتند که همیشه مورد هجمه مردم بودند ولی اکنون هر کسی در اینترنت یک شخصیت اجتماعی است که دسترسی به آن راحت و فحش دادن به او بی هزینه است و مشکل اینجاست که هر کسی تحمل این فضا را ندارد».

بسیاری از روان شناسان اعتقاد دارند که بسیاری از این فحاشی ها و نفرت پراکنی های اینترنتی صداهایی بدون خشم هستند. گفتاری که هیچ چیزی پشت آن نیست مگر ابراز وجود و همان «سرگرمی» که قبلا در مورد آن صحبت کرده ایم. ولی با این استقبال مردم از این روش سرگرمی شاید واقعا اینگونه نباشد. شاید این «صدها» واقعا «خشم» مردم است.

مکان زندگی هیولاها

در اینجا متوجه می شوید سایت هایی که بیشتر ترول خیز هستند کدامند. موضوعی که در مرود هموطنان ما صدق نمی کند و اینستاگرام محل تاخت و تاز زامبی های ایرانی است.

از کمترین به بیشتری

Snapchat

عکس هایی که در این شبکه اجتماعی منتشر می شود بیشتر مورد علاقه نوجوانان است و زودتر از آن که ایجاد نفرت کند از یادها می رود.

Instagram

اصولا محیط امنی است ولی در مورد افراد مشهور فرق می کند. به عنوان مثال جاستین بیبر به خاطر هجم کامنت های توهین آمیز، ماه پیش از این شبکه رفت.

Facebook

ناشناس نبودن و تمرکز روی امنیت باعث شده است تا انواع خاصی از ترول ها اصلا در این محیط دوام نیاورند.

YouTube

در بعضی مواقع مسابقه ای برای دریافت لایک بیشتر برای نفرت آمیزترین کامنت در جریان است؛ وگرنه مورد دیگری ندارد.

Twitter

این سرویس اجازه می دهد کاربران ناشناس افرادی را که نمی شناسند تگ کنند که معمولا منجر به خشونت کلامی می شود.

YikYak

این شبکه به کاربران اجازه می دهد بدون شناسایی شدن صفحه خود را داشته باشند. معمولا برای تهدید استادان و دانش آموزان استفاده می شود.

Reddit

بیشترین گروه های نفتر پراکنی اینجا سازماندهی می شوند. عضویت خیلی ساده صورت می پذیرد و از اینجا به بقیه سایت ها حمله می کنند.

Voat

در سال 2014 راه اندازی شد. این سایت با افزایش ناگهانی کاربر بعد از اعمال محدودیت های Reddit مواجه شد.

4chan

این سایت تصویری به قدری بین جامعه ترول ها محبوب است که تنها تعدادی آدم نرمال برای مسخره کردن در آن پیدا می شود.

۸chan

اگر ترول ها از هر کجا رانده شوند، می توانند به راحتی در این سایت پناهنده شوند و آزادانه در مورد سوءاستفاده از کودکان صحبت کنند.