موج بلند بیکاری و تقلای دولتی ها برای رونق
روزنامه وقایع اتفاقیه درباره وضعیت اشتغال در کشور نوشت: موج تازه بیکاران، بار دیگر به تهدیدی برای بازار همیشه در رکود کار تبدیل شد؛ تهدیدی که در سال‌های گذشته همواره نگرانی بازار کار کشور بوده و حل بحرانی که زیر سایه رکود اقتصادی، تولید نیمه‌جان و تعطیلی، یکی پس از دیگری واحدهای تولیدی، پیوسته در حال بزرگ‌تر‌شدن است را به کلافی سردرگم در اقتصاد ایران تبدیل کرده است.
روزنامه وقایع اتفاقیه درباره وضعیت اشتغال در کشور نوشت: موج تازه بیکاران، بار دیگر به تهدیدی برای بازار همیشه در رکود کار تبدیل شد؛ تهدیدی که در سال‌های گذشته همواره نگرانی بازار کار کشور بوده و حل بحرانی که زیر سایه رکود اقتصادی، تولید نیمه‌جان و تعطیلی، یکی پس از دیگری واحدهای تولیدی، پیوسته در حال بزرگ‌تر‌شدن است را به کلافی سردرگم در اقتصاد ایران تبدیل کرده است.
بیکارانی که صفت تحصیلکرده را هم با خود یدک می‌کشند و پس از حداقل ۱۶ سال تحصیل و نشستن پشت میزهای دانشگاهی، حالا نه‌تنها حرفه‌ای در راستای رشته تحصیلی برای آنها وجود ندارد بلکه هیچ شغلی پیدا نمی‌کنند.
این بحران در حالی سال‌هاست، تعداد بیکاران را میلیونی به نمایش می‌گذارد که بر‌اساس گزارش‌های رسمی، هر سال حدود یک میلیون نفر فارغ‌التحصیل دانشگاهی وارد بازار کار می‌شوند و به گفته امیر باقری، رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه، «از این تعداد، ۶۵۰ هزار نفر متقاضی شغل هستند.» ۶۵۰ هزار نفری که در کنار حدود ۲۰۰ هزار نفری که تحصیلات دانشگاهی ندارند، به جمع میلیونی بیکاران و جویندگان کار که این روزها طلای نابی شده است، اضافه می‌شوند.
در چنین شرایطی، طبق سند پشتیبان برنامه ششم توسعه، دولت، اشتغالزایی برای سالانه ۹۵۶ هزار نفر را پیش‌بینی و هدف‌گذاری کرده و این در شرایطی است که کارشناسان اقتصادی و فعالان این حوزه، تحقق این هدف را مستلزم فراهم‌بودن شرایط بسیاری می‌دانند. آمارها نشان می‌دهد، حدود ۷۰ درصد متقاضیان جویای کار، از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و حدود ۳۰ درصد، فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند؛ بنابراین سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از تقاضای شغل، ۲,۵ برابر سایر افراد است. برای پاسخ به نیاز اشتغال جامعه، رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه معتقد است: «با احتساب اینکه در برنامه ششم توسعه (از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰) نرخ بیکاری فعلی ثابت بماند، در سال، به اشتغالزایی برای ۷۵۰ هزار نفر نیاز است اما در صورتی‌که دولت در نظر داشته باشد، نرخ بیکاری را به هفت درصد (هدف محقق‌نشده در برنامه پنجم توسعه) برساند، نیازمند ایجاد اشتغال برای ۹۵۰ هزار نفر در سال است.»
این نیاز، خود به برنامه‌ریزی جامع کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، خروج اقتصاد کشور از رکود، سرمایه‌گذاری‌های جدید، رونق تولید، راه‌اندازی واحدهای جدید و به‌چرخه‌بازگشتن واحدهای تولیدی تعطیل و... نیازمند است که دراین‌میان منتقدان معتقدند، دولت، قدم مؤثری در این راه یعنی حل بحران بیکاری برنداشته است. این در حالی است که در ماه‌های گذشته، تیم اقتصادی دولت، خبرهای بسیاری درباره قدم‌هایی که برداشته‌اند تا رکود اقتصادی به رونق برسد و درنهایت، بحران بیکاری حل شود، داده‌اند؛ از تسهیلات به چند هزار واحد تولیدی تا بازگرداندن واحدهای تعطیل‌شده به چرخه تولید.
از تشویق سرمایه‌گذاران برای حضور در اقتصاد ایران تا امضای تفاهمنامه‌های اقتصادی با کشورهای مختلف و کنار این خبرها دولت در برنامه ششم توسعه برای پاسخگویی به نیاز فارغ‌التحصیلان که بیشترین متقاضی کار در کشور را تشکیل می‌دهند، سیاستی تشویقی در نظر گرفته و آن دسته از کارفرمایان و کارآفرینانی که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را با حداقل مدرک کارشناسی جذب کنند، از پرداخت سهم کارفرمایی بیمه به مدت دو سال معاف کرده است.
در چنین شرایطی که ناکارآمدی سیاست‌های اشتغالزایی همواره مورد نقد بوده است، تسنیم در گزارشی نوشته، پس از گزارش اخیر مؤسسه پژوهش‌های بازرگانی که از تجمع ۵,۵ میلیونی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها پشت دروازه‌های بازار کار خبر داده بود، وزیر علوم هم چند روز پیش روایتی از پنج میلیون دانشگاهی بیکار داشت تا زنگ خطر رسیدن شمار بیکاران به ۱۰ میلیون نفر تا سال ۱۴۰۰ به صدا درآید و این در حالی است که سیدابوالحسن فیروزآبادی، قائم‌مقام وزیر کار، هم در آخرین اظهارات خود اعلام کرده است: «نگرانی‌هایی درباره رشد و توسعه بدون ایجاد اشتغال وجود دارد. با حفظ اندازه اقتصادی موجود در صورتی که بخواهیم توسعه اقتصادی داشته باشیم، امکان ازدست‌دادن ۵۰۰ هزار فرصت شغلی در کشور وجود دارد.»
او یادآوری کرده است: «در حوزه نیروی انسانی هم در کشور با عدم تعادل روبه‌رو هستیم که باید تلاش شود در راستای تعادل تخصص نیروی انسانی گام برداشته شود. برآورد میشود تا سال ۱۴۰۲ همه افراد جویای کار از فارغ‌التحصیلان بوده و مجبور به تأمین نیروی کار ساده از خارج کشور خواهیم شد. اگر به این صورت پیش رویم در این سال به ازای هر کارگر ساده، دو نفر فارغ‌التحصیل خواهیم داشت،» به‌این‌ترتیب، به نظر می‌رسد بار دیگر موج جدید بیکاران به تهدیدی جدی برای بازار کار کشور، آن هم در آینده‌ای نه چندان دور تبدیل شده است؛ موجی که اگر دولت با برنامه‌های رونق تولید و رفع رکودی که در دستور کار دارد، نتواند آن را مهار کند، می‌تواند موجی باشد که آسیبی جدی به اقتصاد و آرامش روانی جامعه وارد می‌کند زیرا تشکیل‌دهندگان این موج پس از مدتی، چاره‌ای به‌جز جذب بازارهای واسطه‌ای، دستفروشی و حتی بزهکاری نمی‌بینند و به باری بزرگ روی دوش اقتصاد و جامعه تبدیل می‌شوند.
بحران «بیکاری طبیعی» در ایران
با یک نگاه کلی می‌توان این‌طور تحلیل کرد دولت‌ها در اجرای سیاست‌های اشتغال در ایران شکست خورده‌اند، به‌ویژه زمانی‌که پای برخی آمارهای غیر‌رسمی و آمار‌سازی‌های بعضی دولت‌ها، برای بزرگ‌نمایی نتایج سیاست‌های اشتغالزایی یا کمرنگ جلوه‌دادن وضعیت بیکاری، در میان باشد. در این کشمکش چندساله و بازی با آمارهای اشتغال، چند نکته اساسی در تحلیل این وضعیت در ایران گم شده است. اولین نکته قابل توجه آن است که بخشی از آمارهای بیکاری در ایران مربوط به «بیکاری طبیعی» در آن است.
هر سیاست اشتغالی هم که اجرا شود باز هم این نرخ در ایران بالا خواهد بود. عمده دلیل پیدایش بیکاری طبیعی در ایران نوع مواجهه خانوادهها با جوانان بالای ۱۸ سال خود است. تجربه موفق بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته از جمله آمریکا، نشان می‌دهد خانوادهها فرزندان خود را از ۱۸ سالگی به زندگی مستقل و کسب درآمد با دسترنج خود تشویق کرده‌اند اما در ایران بسیاری از خانوادهها بیش از اندازه فرزندان خود را از این حیث حمایت می‌کنند. به‌این ترتیب جوان که ماه به ماه پول توی جیبی‌اش برای گذران زندگی پرداخت شده و طبیعتا سرپناهی هم برای او آماده است، عجله چندانی برای پیدا‌کردن شغل یا انجام کار با هر دستمزدی را ندارد.
این مسئله، درصد بسیار بالایی در افزایش آمار بیکاری تأثیر‌گذار است، به‌طوری که در بسیاری از کشورها نرخ بیکاری طبیعی حدود ۹ درصد بوده اما ایران این نرخ را تا ۱۱ درصد هم تجربه کرده است. نکته قابل تأمل دیگر در این‌باره آن است که گفته میشود نرخ بیکاری در ایران در مدت فعالیت همه دولت‌ها با افزایش همراه بوده است.
درباره وضعیت عملکرد دولت یازدهم در حوزه اشتغال باید بگویم اینکه اقتصاد ایران از ابتدای فعالیت دولت با رکود سنگین دست به گریبان بوده، طبیعی است که نمی‌توان توقع چندانی برای اشتغال و رفع بیکاری از این اقتصاد درمانده داشت که در این شرایط دولت باید تلاش کند با کنترل تورم در کنار افزایش زمینه‌های سرمایه‌گذاری در کشور، امکان رشد اقتصادی و حل معضل بیکاری را فراهم کند.
نقد سیاست‌های اشتغال بر‌اساس واقعیت‌های اقتصاد
رفع معضل بیکاری، گریبان دولت یازدهم را هم گرفته است اما لازم است قبل از هر تحلیل هیجان‌زده‌‌ای درباره افزایش آمار بیکاری در کشور و نقد عملکرد دولت یازدهم در حوزه اشتغال، یک عقبگرد تاریخی نه چندان دور، به حوالی ۱۱ سال گذشته تا به امروز داشت. درست به زمانی که دولت سید‌محمد خاتمی بر سرکار بود و با اقدامات به‌موقع در همه حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و بین‌الملل، کشور را از هر نظر مسلح به محمود احمدی‌نژاد تحویل داد، اما رئیس دولت‌های نهم و دهم در مدت هشت سال ریاست‌جمهوری خود، ویرانه‌ای از روابط اقتصادی، بین‌الملل و اوضاع اجتماعی و سیاسی درست کرد و با همان وضع آشفته، تحویل دولت حسن روحانی داد.
به گواه آمارها، در دولت اصلاحات ذخایر ارزی کشور حاصل از فروش نفت در حدود ۴۸۰ میلیارد دلار و انبارها مملو از گندم بود، روزانه چهار میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت در ایران تولید می‌شد، رشد اقتصادی ۴,۷ درصد، بیکاری حدود ۱۱درصد و نرخ تورم هم تا سال پایانی فعالیت دولت اصلاحات، حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد بود. همه امور در کشور حساب‌شده پیش می‌رفت تا آن زمان که احمدی‌نژاد سکان اداره کشور را به دست گرفت؛ او با سیاست‌های نادرست اقتصادی، تورم ۱۵ درصدی را به ۵۲ درصد رساند و در این آشفتگی، نرخ دلار یکباره به مرز چهار هزار تومان نزدیک شد.
بدتر از همه، آنکه نرخ بیکاری به نزدیک ۱۹ درصد رسید زیرا با ایجاد سایه تحریم، اقتصاد در ایران دچار رکود شد و بسیاری از دهک‌ها ازجمله اقشار آسیب‌پذیر جامعه در وضعیت فلاکت به سر بردند. دولت یازدهم اقتصاد را در این شرایط تحویل گرفت و حالا از او توقع داریم در این سه سال، علاو بر آنکه خرابی‌های هشت سال قبل از خود را جبران کند، هم بیکاری را کاهش دهد و هم موجب ایجاد رشد اقتصادی شود. دولت یازدهم پله‌پله بسترهای مناسب رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال را فراهم کرده است. اگر اجازه دهند سیاست‌های اقتصادی دولت آن‌طور که برنامه‌ریزی کرده است به نتیجه برسد، تا دو، سه سال آینده کام اقتصاد از نتایج مثبت این سیاست‌های اقتصادی شیرین خواهد شد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
تقلا ؟! ههههه
خودشون نمیخوان مردم در رفاه باشند شر و بر چیه مینویسی ...
والا من از بچگی ک تو این کشور ب دنیا اومدم وتا اونجایی ک یاد دارم مشکل بیکاری بوده وحالا دیگه واقعا بحرانی شده و هیچوقتم درست نشده اخه همه میرند دانشگاه لیسانس میگیرند چ خبره بابا اخه مگه چقد ظرفیت شغلی واسه محصلا هست تو این کشور وهرچی هم ب اونور میره صددرصد اوضاع بدتر میشه.
ای خدا چیکار کردن خدایش باما اخه چرا کشوری ک بزرگترین ذخایر نفت و گاز وطلا......جهان هست اخه چرا اینجور باید مردم زجر بکش درد بکشن ازفقرو بیکاری اینا ناله کن سران دولت ما ب غیر خودشون هیچ کسی رو نمیشناسن همتون عین همید.....
زرشک برو ادارات کار میفهمی چند چند بودی تو این سه وخوردهای سال
مرگ بر آمریکا
امریکا باعث بیکاری مردم شده مسئولین ما تقصیر ندارند
هروقت دراین کشور یک مسئول راپیداکردید که گفته باشد " من توان انجام کار راندارم " ودرنتیجه کاررا به کاردان سپرد این کشوردرست میشود. واین یک مورد هیچوقت انجام نخواهدشد.
امریکا هه بابا شماها کجای کارید امریکارو بهونه قرار دادن همین
مسولین ایران مسبب این وضع هستند