کشف کیهان؛ در حادثه قطار وزارت راه مقصر است

کیهان نوشت: در حالیکه مدیران وزارت راه در این دولت مدعی بودند اجرای سیستم کنترل اتوماتیک قطار در خط آهن تهران- مشهد موجب حذف خطای انسانی شده است اما مجددا در حادثه ریلی سمنان، خطای انسانی به عنوان ساده‌ترین علت وقوع حادثه معرفی شد.

روز جمعه مجددا عامل انسانی دلیل بروز حادثه برخورد قطارهای مسافری سمنان- مشهد و تبریز- مشهد عنوان شد.

خرداد ماه سال 93 بود که دو قطار مسافری در ایستگاه امروان در 45 کیلومتری دامغان با یکدیگر برخورد کردند و در این سانحه یک نفر جان باخت و 31 نفر زخمی شدند.

آن زمان، محسن پورسید آقایی، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، «عبور از چراغ قرمز در ورود به ایستگاه با سرعت غیرمجاز و تغییر مسیر و اعلام اشتباه مسئول کنترل ایستگاه» را علت اصلی وقوع سانحه قطار تهران- مشهد عنوان کرد و در واقع دست به دامن «خطای انسانی» شد.

همان زمان بود که مدیرعامل راه‌آهن اعلام کرد: برای جلوگیری از بروز چنین حوادثی تصمیم گرفته شد، همه ایستگاه‌ها به سیستم کنترل اتوماتیک قطار (ATC) مجهز شوند؛ با تجهیز ایستگاه‌ها به این سیسم، لکوموتیو به محض ورود به ایستگاه و دیدن چراغ قرمز به طور خودکار می‌ایستد.

به گزارش فارس، این موارد در حالی از سوی مدیرعامل راه‌آهن مطرح و به طور تلویحی خطای انسانی عامل بروز آن سانحه عنوان شد که مشاهده می‌کنیم، با وجود اجرای سیستم کنترل اتوماتیک قطار در خط آهن تهران- مشهد و بومی‌سازی آن، مواردی مشابه از این دست مجددا رخ می‌دهد.

مسئولان وزارت راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن تا پیش از وقوع این حادثه مدعی بودند: خط آهن تهران- مشهد به سیستم کنترل اتوماتیک (ATC) تجهیز شده است که ایمنی سیر را افزایش می‌دهد، در سیستم کنترل اتوماتیک (ATC) اگر لکوموتیوران هم قصد داشته باشد، سرعت قطار را افزایش دهد، این سیستم مانع سرعت گرفتن غیرمجاز قطار می‌شود.
حتی پورسید آقایی، مدیرعامل راه‌آهن در این‌باره گفته بود: همه شبکه ریلی به سیستم کنترل اتوماتیک ورود ایستگاه‌ها در حال تجهیز هستند که به سیستم ATC معروف است؛ این سیستم خطای انسانی را کاهش داده و مانع افزایش سرعت می‌شود و اگر اتفاقی برای لکوموتیوران رخ دهد، قطار متوقف خواهد شد؛ این سیستم موجب بهره‌وری بیشتر از خطوط شده و احداث ایستگاه مجازی بین دو ایستگاه واقعی را نشان می‌دهد.
بنا به ادعای مدیرعامل راه‌آهن این سیستم توسط متخصصان داخلی طراحی و بومی‌سازی شد و ایران جزو 8 کشور دنیا است که این دانش را طراحی و بومی‌سازی کرده است.
همه این گفته‌ها در حالی مطرح شده است که مدیرعامل راه‌آهن علت وقوع حادثه برخورد دو قطار مسافری در ایستگاه هفت‌خوان را در کمال تعجب، مجددا «خطای انسانی» عنوان کرد.
بنا به گفته محسن پورسید آقایی، که به تشریح جزئیات حادثه برخورد دو قطار سمنان- مشهد و تبریز- مشهد پرداخته است، «قطار تبریز- مشهد به دلیل سرمای هوا و یخ‌زدگی سیستم ترمز در فاصله 5 کیلومتری سمنان متوقف می‌شود و مورد را به سیستم ATC شاهرود به عنوان مرکز کنترل اطلاع می‌دهد و به کل سیستم توقف قطار اطلاع داده می‌شود و چراغ برای تردد قطارها در مسیر قرمز می‌شود، در همین زمان قطار سمنان- مشهد در مسیر متوقف می‌شود؛ متاسفانه در این زمان به دلیل تغییر شیفت مسئول کنترل، فرد جایگزین از سابقه قرمز شدن چراغ بی‌اطلاع بود و وقتی رئیس قطار مشهد- سمنان مجددا کسب تکلیف می‌کند، به وی گفته می‌شود که مسیر باز است و مشکلی نیست، شاید چراغ به دلیل برودت هوا قرمز مانده است، بنابراین به وی تلگراف می‌شود که حرکت کند. قطار تبریز- مشهد در پشت یک پیچ متوقف شده بود، بنابراین قطار سمنان- مشهد وقتی با قطار پیش رو مواجه می‌شود به شدت با کوپه‌های انتهایی قطار تبریز برخورد می‌کند.»
این موارد در حالی مطرح می‌شود که تا پیش از این بارها از مدیرعامل راه‌آهن شنیده بودیم که با اجرای سیستم ATC که در دولت یازدهم در خط آهن تهران- مشهد اجرا شده است، دیگر خطای انسانی حذف می‌شود، ارتقای ایمنی سیر داریم و سیستم اجازه خطا نمی‌دهد.
به نظر می‌رسد، مسئولان وزارت راه و شهرسازی و در صدر آنها وزیر راه و شهرسازی، در راستای کمرنگ کردن ناکارآمدی خود در اجرای سیستم‌های این‌چنینی و جلوگیری از وقوع سوانح حمل و نقلی، با دست به دامن شدن به موضوع قدیمی و کهنه شده «خطای انسانی»، قصد دارند ناکارآمدی خود در پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریتی را لاپوشانی کنند.

در مورد مذکور، تا پیش از این مسئولان دولت «حذف خطای انسانی» را مزیت اصلی اجرای سیستم کنترل اتوماتیک قطار در راه‌آهن تهران- مشهد عنوان می‌کردند و ادعا داشتند، این خدمت برای اولین بار در دولت یازدهم عملیاتی شده است، اما با وقوع حادثه، ظاهرا کارآمدی سیستم مذکور فراموش شده و خطای انسانی به عنوان ساده‌ترین راه حل، عنوان می‌شود.

عدم نظارت بر نیروی انسانی

در همین راستا یک کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی کیهان مقصر اصلی این حادثه را وزارت راه و شهرسازی دانست.

رضاییان با طرح دو پرسش در خصوص وقوع این حادثه گفت: سوال اول این است که چرا وقتی تجهیزات سیستم کنترل (ATC) به صورت کامل نصب نشده، اقدام به افتتاح آن کرده‌اند؟

وی در ادامه به نواقص موجود در این طرح اشاره کرد و افزود: مکررا اتفاق افتاده بود که این سیستم جواب منفی می‌داد و این مسئله به موضوعی عادی تبدیل شده بود.

این کارشناس راه دانشگاه علم و صنعت ضمن مطرح کردن نقد دوم، ادامه داد: بر فرض اینکه این سیسم اصلا وجود نداشته باشد، طبق روش قدیمی مورد استفاده نیز چند لایه نیروهای انسانی همزمان اشتباه کردند و فراگیر بودن این موضوع نشان‌دهنده عدم نظارت می‌باشد.

اجرای ناقص سیستم کنترلی

همچنین یکی دیگر از کارشناسان حوزه حمل‌ونقل ریلی نیز با اشاره به اینکه در بحث مدیریتی تدابیر کافی اندیشیده نشده بود، به خبرنگار اقتصادی کیهان گفت: بحث ATC به صورت ناقص اجرا شده و در حالی که قرار بود یک ساله کار آن تمام شود، تاکنون و پس از دو سال و نیم هنوز کامل نشده است.

لاجوردی ادامه داد: ضعف موجود در نصب تجهیزات، موجب نفوذپذیر شدن خطای انسانی در این سیستم شد.

مقصر اصلی حادثه قطار دامغان - سمنان مسئولین وزارت راه هستند

مدیر گروه سیاستگذاری مسکن دانشگاه علم و صنعت هم گفت: مقصر اصلی حادثه قطار مسئولین وزارت راه هستند و صحبت از خطای انسانی کردن در سیستم اتوماتیک که وزیر می‌‌گوید بی‌معنی است.

فرهاد بیضایی با انتقاد از بی‌تدبیری مسئولان وزارت راه در حادثه سمنان اظهار کرد: اظهارات مسئولین درباره علت حادثه قطار نشان می‌دهد که مسئولین، مدیران راه‌آهن و وزیر راه و شهرسازی حاضر به قبول تقصیرات خود نیستند و اظهارات کاملا متناقضی را بیان می‌‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: وزیر بارها اعلام کرده است که سیستم بهره‌برداری از خط مشهد به صورت الکترونیکی درآمده است، آیا واقعا این امر صحت دارد؟ اگر صحت دارد چرا از قصور سوزنبان سخن گفته می‌شود. در سیستم‌های الکترونیکی کنترل قطار باید در اختیار اتاق‌های مانیتور و کنترل باشد، لذا به راحتی نمی‌شود سوزنبان منطقه‌ای را مقصر دانست.

بیضایی تصریح کرد: آنچه که در این میان مشخص است مقصر اصلی مسئولین وزارت راه هستند که از دو سال پیش تاکنون نواقص را اصلاح نکرده‌اند و منجر به از دست رفتن جان بیش از 44 نفر از هموطنان‌مان شدند. به نظر می‌رسد نام بردن از سوزنبان بیشتر برای آن است که قصورات بر گردن نازل‌ترین مقامات بیفتد.

وی گفت: اگر واقعا سیستم الکترونیک باشد اتاق‌های کنترل و اتاق کنترل مرکزی وجود دارد که همه در حال رصد کردن مداوم قطارها هستند، چیزی شبیه به آنچه که در مترو وجود دارد. اگر یک نفر اشتباه کند، افراد دیگر می‌توانند جلوی اشتباه را بگیرند.

مدیر گروه سیاست‌گذاری مسکن دانشگاه علم و صنعت اظهار کرد: آنچه که مسئولین می‌گویند به شدت متناقض است. صحبت از خطای انسانی کردن در سیستم اتوماتیک که وزیر می‌گوید بی‌معنی است.

استیضاح آخوندی کلید خورد

یک نماینده مجلس با اشاره به کلید خوردن طرح استیضاح وزیر راه، گفت: آخوندی علاوه بر معذرت‌‌خواهی باید از سمت خود استعفا کند.

رضا شیران در گفت‌وگو با مهر با اشاره به جمع‌آوری امضا برای استیضاح وزیر راه و شهرسازی، اظهار داشت: نمایندگان مجلس این هفته در حوزه‌های انتخابیه هستند بنابراین در مجلس حضور ندارند اما با 25 نفر از همکاران که تماس تلفنی داشتم، همه اتفاق‌نظر دارند که در اولین روز کاری که 14 آذر ماه است، استیضاح وزیر راه و شهرسازی تقدیم هیئت رئیسه مجلس شود.

وی با انتقاد از اینکه حداقل کمک‌های اولیه هم در قطار وجود نداشت، گفت: یکی از مسافران این قطار می‌گفت که حتی یک باند برای بستن زخم سر یکی از مسافران نبوده و به اجبار با ملافه‌های موجود جلوی خونریزی را گرفتند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اعلام اینکه وزیر راه و شهرسازی علاوه بر معذرت‌خواهی باید استعفا کند، ادامه داد: مسافران این قطار می‌گویند حتی وقتی هلی‌کوپتر آمده، وسایلی برای خاموش کردن آتش نداشته است. ا ین سوءمدیریت راه‌آهن را نشان می‌دهد که کمترین وسایل را برای مهار آتش در اختیار نداشته است.

شیران با انتقاد از عملکرد شرکت راه‌آهن در پیگیری حقوق کارکنان این شرکت، گفت: از دو ماه پیش پیگیر‌ی‌هایی را از کارگران راه‌آهن مشهد انجام دادم و متاسفانه متوجه شدم که این کارگران از سه ماه پیش تاکنون حقوق نگرفته‌اند.

در همین راستا، به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بیمه مرکزی، عبدالناصر همتی رئيس کل بیمه مرکزی با اشاره به شهادت زائران کربلای حسینی و کشته و مسدوم شدن تعدادی از هموطنان در حادثه قطار سمنان اظهار داشت: این حوادث غم‌ بزرگی برای ملت ایران برجای گذاشت.

وی افزود: صنعت بیمه برای حمایت از این آسیب‌دیدگان آمادگی خود را اعلام کرده و امیدوارم شرکت بیمه دانا بیمه‌گر زوار کربلا و بیمه پارسیان بیمه‌گر راه‌آهن در حادثه قطار سمنان همچون گذشته، در کمترین زمان ممکن نحوه پرداخت خسارت را بررسی کرده تا با انجام وظیفه به موقع بتوانیم مرهمی کوچک بر درد و رنج خانواده‌های این عزیزان باشیم.