فیلم های غیرانگلیسی‌ زبان اسکار؛ اصغر، مارتین، زاویه و دیگران

روزنامه صبح نو: بالاخره لیست اولیه نامزدهای اسکار خارجی‌زبان اعلام شد و حالا فقط سازندگان ۹ فیلم می‌توانند سودای اسکار را در سر بپرورانند.

با اعلام نامزدهای اولیه، تعدادی از اصلی‌ترین رقبای آقای اصغر فرهادی در راه رسیدن به مجسمه طلایی حذف شدند. پیش از این خیلی از کارشناسان رقابت اسکار خارجی‌زبان امسال را یک کورس سه اسبه می‌دانستند که بین «فروشنده»، «تونی اردمن» و «او» در حال برگزاری بود. اما حالا یکی از این سه، از دور رقابت کنار رفته! «او» ساخته پل ورهوون اما تنها حذف شده مهم امسال نیست.

«آتشی در دریا» مستند نماینده ایتالیا که امسال خرس طلای جشنواره برلین را برده بود هم در کنار «جولیتا» جدیدترین اثر پدرو آلمادوار و «رزای من» نماینده فیلیپین که در جشنواره کن هم مورد تقدیر هیات داوران قرار گرفت نیز به همراه «نرودا» ی پابلو لارین از رسیدن به جمع نامزدهای اولیه بازماندند. حالا اما بد نیست نگاهی بیندازیم به 9 فیلم برگزیده خارجی‌زبان آکادمی علوم و هنرهای فیلمسازی آمریکا:

تانا

ساخته مشترک مارتین باتلر و بنتلی دین، نماینده استرالیا در اسکار هشتاد و نهم است. اثری که توانست در مراسم برگزیدگان سینمای استرالیا هم نامزد ۵ جایزه از جمله جوایز بهترین فیلم و کارگردانی شود و جایزه بهترین موسیقی متن را به خودش اختصاص دهد.

با توجه به اینکه «تانا» نه سابقه درخشانی در جشنواره‌های FIAPF دارد و نه جوایزی مثل حلقه منتقدان نیویورک را برده به‌نظر نمی‌رسد شانسی برای بردن جایزه اسکار یا حتی رسیدن به جمع نامزدهای نهایی داشته باشد. داستان این فیلم در جنگل‌های بارانی یک جزیره در اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد. جایی که قبیله یاکل در کنار آتشفشانی فعال زندگی می‌کنند. خلاصه داستان کاملی از این فیلم منتشر نشده اما طبق ادعای سازندگان «تانا» به وفاداری یک خواهر، عشق ممنوعه و جدال سنت و مدرنتیه خواهد پرداخت. جالب است بدانید زبان این فیلم «نائوال» نام دارد که از خانواده زبان‌های اقیانوسیه جنوبی است.

این فقط پایان دنیا است

زاویه دولان با این فیلم در جشنواره کن بسیار حاشیه‌ساز شد. فیلم او توسط قریب به اتفاق منتقدین، ضعیف توصیف شد و حتی در زمان اکران توسط اصحاب رسانه «هو» شد. اما در عین ناباوری توانست جایزه بزرگ جشنواره کن را به خودش اختصاص دهد. در همان زمان یکی از منتقدان گاردین ادعا کرد که این فیلم به خاطر مضامین همجنس‌بازانه‌اش توانسته جایزه بگیرد.

حالا این فیلم در حالی که شانس چندانی برای رسیدن به اسکار نداشت توانسته میان 9 فیلم خودش را مطرح کند. در سالی که «مهتاب»، دیگر فیلم همجنس‌بازانه احتمالاً در بخش اصلی مراسم مورد تقدیر قرار خواهد گرفت، «این فقط پایان دنیا است» به‌عنوان نماینده فرانسوی‌زبان کانادا می‌تواند در بخش خارجی‌زبان رقابت کند. ساخته دولان در مورد نویسنده‌ای است که بعد از 12 سال به خانه بر می‌گردد تا خبر مرگ قریب‌الوقوعش را به خانواده‌اش بدهد. همان‌طور که اشاره شد کسی چندان شانسی برای این فیلم قائل نبود اما حالا که تا اینجا آمده اصلاً بعید نیست که بتواند در میان 5 فیلم نخست هم قرار گیرد.

زیر شن

نماینده دانمارک به زبان دنیش، «زیر شن» نام دارد اما در انگلیسی به «Land of Mine» مشهور است که نوعی بازی زبانی دارد. کلمه Mine هم به معنای مین است و هم تعلق را نشان می‌دهد. به نوعی که این فیلم را هم می‌توانیم «سرزمین من» تجربه کنیم و هم «سرزمین مین».

داستان این فیلم روز تسلیم آلمان در جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود. زمانی که گروهی از اسرای آلمانی به دانمارک تحویل داده می‌شوند و مقامات این کشور تصمیم می‌گیرند تا از اسرا برای پاک‌سازی مناطق مین‌گذاری‌شده کشورشان استفاده کنند. زمین‌هایی که توسط ارتش نازی مین‌گذاری شده است. در طول زمان اما رابطه سرد و پر از نفرت گروهبان دانمارکی و اسرای نازی فراز و فرودهایی را پشت سر می‌گذارد تا اینکه در نهایت گروهبان، به 4 سرباز باقی مانده کمک می‌کند تا به کشورشان فرار کنند. جالب است بدانید بیشتر لوکیشن‌های این فیلم واقعی هستند.

تونی اردمن

مهم‌ترین رقیب اصغر فرهادی، نماینده آلمان است. این فیلم در جشنواره کن مورد تحسین منتقدان قرار گرفت اما هیات داوران چندان آن را نپسندید. ساخته مارن آده اما با بردن جایزه FIPRESCI از کن و همین‌طور درو کردن جوایز فیلم اروپا و قرار گرفتن بین برگزیدگان حلقه منتقدان نیویورک و نامزدهای فیلم خارجی‌زبان گولدن گلوب، شانس نخست بردن اسکار خارجی‌زبان هم به حساب می‌آید.

فیلمبرداری این اثر 56 روز زمان برده و بیش از 120 ساعت راش برای تدوین نهایی تهیه شده. تدوینی که حدود یک سال وقت مارن آده را می‌گیرد و در طول این مدت او فرزند دومش را هم به دنیا می‌آورد. داستان این فیلم در مورد یک معلم پیانوی بازنشسته است که می‌خواهد رابطه با دخترش را مجدداً از سر گیرد و آن را بهبود ببخشد. گفته می‌شود مارن آده در این فیلم از بسیاری از تجربه‌های شخصی‌اش استفاده کرده به حدی که حتی کاراکتر وینفرد کنرادی را بر اساس پدر خودش خلق کرده است.

فروشنده

بدون شک ساخته اصغر فرهادی در رقابت با هشت فیلم دیگر شانس بالایی برای نامزدی نهایی در مراسم اسکار دارد. این فیلم بر خلاف «تونی اردمن» در جشنواره کن هم با تحسین منتقدان روبه‌رو شد و هم تحسین هیات داوران را با دریافت دو جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد به خودش جلب کرد.

«فروشنده» پس از «درباره الی...»، «جدایی نادر از سیمین» و «گذشته» چهارمین فیلم اصغر فرهادی است که توسط ایران برای شرکت در اسکار فرستاده می‌شود.

انتخاب پادشاه

نماینده نروژ در اسکار هشتاد و نهم در واقع محصول مشترک این کشور و ایرلند است. «انتخاب پادشاه» یک داکیودرام در مورد زندگی هاکون هفتم نروژی‌هاست. حوادث این فیلم هم در دوران جنگ دوم جهانی رخ می‌دهد. در آن دوره پادشاه نروژ دو راه پیش رو داشت؛ یا باید کشور خودش را به آلمان نازی تسلیم می‌کرد یا به متفقین می‌پیوست.

انتخاب هاکون هفتم، گزینه دوم بود که باعث به وجود آمدن ماجراهایی در کاخ خودش و کشور شد. به نظر می‌رسد حضور این فیلم در میان نامزدهای اولیه، خود برای ساخته اریک پاپ بهترین دستاورد است و احتمالاً هیچ‌کس از «انتخاب پادشاه» توقع بردن جایزه اسکار را ندارد.

پارادایس

امسال جایزه بهترین فیلم جشنواره ونیز به یک اثر فیلیپینی رسید اما این فیلم توسط کشورش به اسکار فرستاده نشد. در نتیجه مهم‌ترین فیلمی که از فستیوال ایتالیایی‌ها به اسکار آمده «پارادایس» است. جدیدترین اثر فیلمساز سرشناس روس، آندری کانچالوفسکی. آثار این کارگردان ۷۹ ساله متولد مسکو بارها در جشنواره‌های داخلی و خارجی مورد تحسین قرار گرفته و حتی به خاطر خدماتش به هنر روسیه مدال افتخار دریافت کرده است.

نکته جالبی که در کارنامه کانچالوفسکی دیده می‌شود این است که او در کشورهای متعددی فیلمسازی را تجربه کرده. به‌عنوان مثال او سال ۱۹۷۰ «عمو وانیا» را در شوروی ساخت. سال ۱۹۸۶، «دوئتی برای یک نفر» را با بازی جولی اندروز ساخت که نامزد گولدن گلوب هم شد. سال ۲۰۰۷ هم فیلمسازی در فرانسه و پس از آن کار در بریتانیا و مجارستان را هم تجربه کرد. داستان «پارادایس» هم مثل دو فیلم دیگر، در دوره جنگ جهانی رخ می افتد و تقابل اتفاقی سه نفر را در این مقطع روایت می‌کند. یکی از اعضای مقاومت فرانسه، یک افسر عالی‌رتبه اس اس نازی و یک اشراف‌زاده مهاجر روسی.

زندگی من به‌عنوان یک کدو

سوییسی‌ها دست به اقدام جالبی زدند و یک انیمیشن را به‌عنوان نماینده آکادمی معرفی کردند. این اقدام البته بی‌سابقه نیست اما انیمیشن‌های قبلی معرفی شده توسط کشورها همه مضمونی سیاسی داشتند و شاید این نخستین‌بار باشد که یک اثر کاملاً کودکانه به لیست اولیه راه پیدا می‌کند. اتفاقی که بین تمامی کشورهای دنیا احتمالاً فقط از سوییس بر می‌آید.

این فیلم را اما دست کم نگیرید. «زندگی من به‌عنوان یک کدو» برنده دو جایزه اصلی جشنواره انسی (مهم‌ترین جشنواره انیمیشن جهان در فرانسه) است و از جشنواره زوریخ، سن سباستین و ملبورن هم جوایزی را به خودش اختصاص داده. این فیلم همین‌طور نامزد دوربین طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم کن امسال هم بوده است. «زندگی من به‌عنوان یک کدو» داستان پسر بچه‌ای 9 ساله ملقب به زوچینی(کدو سبز) است که با مرگ مادرش مجبور می‌شود به یک یتیم‌خانه برود. در ابتدا اوضاع خیلی سخت است اما با کمک یک پلیس به اسم ریموند و دوستان جدیدی که پیدا کرده، او به تعریف تازه‌ای از اعتماد، عشق واقعی و خانواده می‌رسد.

مردی به‌نام اوو

سوئدی‌ها انگار عادت دارند که در هر حوزه‌ای یک نفر را به جهان معرفی کنند. اگر فوتبال این کشور را با زلاتان ابراهیموویچ می‌شناسید یا تنیس را با بیورن بوری، مرد شماره یک دهه‌های ۷۰ و ۸۰ جهان با آن موهای به یاد ماندنی، قطعاً سینمای سوئد را هم فقط با نام اینگمار برگمن می‌شناسید. فیلمسازی که سه بار توانست سوئد را به اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان برساند. به جز برگمن هیچ فیلمسازی نتوانسته از این کشور برنده اسکار بخش خارجی‌زبان شود و فقط به نامزدی اکتفا کرده‌اند.

به نظر نمی‌رسد ساخته هانس هولم هم این رکورد را بشکند. با این حال «مردی به نام اوو» شاید از این جهت جالب توجه باشد که یک خانواده ایرانی هم در فیلم حضور دارند. این اثر داستان پیرمردی عصبی را روایت می‌کند که حوصله کسی را ندارد و روزهایش را با کار و سر زدن به قبر همسر مرحومش می‌گذراند. اما بعد از آن که پروانه و خانواده‌اش به همسایگی او نقل مکان می‌کنند، دوستی غیر منتظره‌ای ایجاد می‌شود. نقش پروانه را در این فیلم بازیگر شیرازی‌الاصلی به‌نام بهار پارس بازی کرده است. مطمئناً در آینده چیزهای بیشتری از آنها خواهیم شنید. حتی اگر فیلم نامزد اسکار نشود.