نت های سربریده در اینترنت؛ سرویس های موسیقی آنلاین

دوهفته نامه جامعه پویا - محسن حسینی: سایت فروش اینترنتی «e-bay» را که باز کنید و در بخش جست و جو به دنبال «آی پاد» کلاسیک با حجم ۳۰ گیگابایت بگردید، احتمالا یکی از نمونه هایی را که با امضای «بونو» از اعضای اصلی گروه موسیقی راک «ایرلند یو ۲» روی آن نقش بسته، پیدا می کنید.

این مدل آی پاد، زمان تولید و رونمایی، انقلابی در صنعت موسیقی به پا کرد. تا پیش از آن چیزی که میان علاقه مندان موسیقی رایج بود و معمولا برای گوش دادن به موزیک به صورت همراه از آن استفاده می کردند، دستگاه های «سی دی من» بود که البته محدودیت های زیادی داشت؛ از این دستگاه ها فقط برای پخش سی دی با محدودیت حجم ۷۰۰ مگابایتی استفاده می شد. به علاوه اینکه بعداز چنید سی دی ها از بین می رفتند و همچنین این صحفه های نوری، با کیفیت مشخصی می توانستند موسیقی را روی خود ذخیره کنند.

وقتی «استیو جابز» فقید، مدیر «اپل»، روی صحنه، آی پاد کلاسیک جدید را معرفی کرد از آن به عنوان گجت انقلابی نام برد. چیزی که فراتر از یک شعار تبلیغاتی و درواقع رویایی بود که تعبیر شد. حجم 30 گیگابایتی حافظه آی پد چیزی اندازه هارددیسک های کامپیوترهای قدیمی بود و 30 گیگابایت یعنی بهشتی برای دوستداران موسیقی. در آن روزها می شد آرشیوهای شخصی را به صورت کامل روی این آی پادها ذخیره کرد.

در هر دوره ای رونمایی از گجت و محصولی تازه می توانست صنعت موسیقی جهان را با تحولی بنیادین رو به رو کند. بعد از دوران صفحه ها و زمانی که نوارهای مغناطیسی یا همان کاست ها به اصلی ترین بخش موسیقی تبدیل شدند، این انقلاب یکی از دوره های اصلی خود را پشت سر می گذاشت؛ همین روند در جریان فراگیری سی دی ها نیز روی داد و در نهایت قابلیت ذخیره سازی فایل های موسیقی روی حافظه های کوچک، دستگاه های پخش موسیقی و دستگاه های مشابه بود که تحولی بزرگ را در این صنعت ایجاد کرد. البته این آخرین بار بود که گجتی خاص در این دنیا تغییر ایجاد کرد؛ بعد از آن تغییرات در دنیای موسیقی رنگ و بوی دیگری به خود گرفت.

پدیده ای در دنیای نت ها

استریم صداو تصویر، پدیده ای مدرن و تازه در دنیای اینترنت محسوب می شود. چند سالی هست که این فناوری ها در شبکه های مجازی به کار گرفته می شود؛ اما عدم فراگیری آنها آن قدر که به نظر می رسد طولانی نیست. در روش استریم، فایل های صوتی و تصویری از سرور مبدا روی هارددیسک یا حافظه مقصد ذخیره نمی شوند، بلکه در لحظه می توان آنها را مشاهده کرد و به صورت موقت روی حافظه مقصد باقی می مانند.

از مهم ترین شبکه های مبتنی بر استریمینگ می توان به «یوتیوب» اشاره کرد؛ این شبکه که از زیرمجموعه های گوگل است، ویدئوها را به صورت استریم پخش می کند و قابلیت دانلود نیز به صورت رسمی و قانونی در این وب سایت وجود ندارد. بینندگان وقتی ویدئو را تماشامی کنند چیزی از فایل تصویری روی گجت یا سیستم آنها ذخیره نمی شود.

وضعیت سرویس های مبتنی بر استریم یا پخش، بدون دانلود در دنیای موسیقی با دنیای تصویر متفاوت است، چرا که در این سرویس ها قرار است کاربر به آرشیو بزرگی از موسیقی به صورت دیجیتالی دسترسی داشته باشد. اتفاق هیجان انگیزی که از آن می توان به عنوان بزرگ ترین اتفاق در دنیای هنر موسیقی نام برد.

چه موافق و چه مخالف قابلیت های مربتط با استریم باشیم، این روند جدید جریانی تازه در دنیا ساخته است؛ این تحولات به ویژه در دنیای اینترنت همیشه با پذیرش رو به رو نشده است. استریم و فضای پیرامون آن را به عنوان موج جدید در دنیای نو می شناسند و آن را هم پای انقلاب «پائولا» در دهه 60 میلادی می دانند.

در آن سال ها ایستگاه های رادیویی نمی توانستند هر آهنگی را که منتشر می شد پخش کنند. برای همین موسیقی هایی که از شبکه های رادیویی پخش می شد اغلب خسته کننده بود. با اصلاح قانون و در برخی موارد دورزدن آن که به انقلاب پائولا معروف شد، شبکه های رادیوی نیازی نداشتند تا برای پخش آلبومی جدید حتما اسپانسر آن موسیقی باشند.

دهه ۸۰ میلادی با انقلاب «MTV» شناخته می شود؛ شبکه گسترده رادیویی و تلویزیونی با انحصار و اختصاص برنامه های خود به دنیای موزیک؛ اما تحولات عمیق در دنیای موزیک اینترنتی با «Napster» شکل گرفت؛ نپستر را می توان از اجداد سرویس های استریم امروزی در نظر گرفت.

مزایا و معایب یک مولود جدید

استریم موسیقی در سال 2015 به نقطه جوش خود رسید. در سال گذشته این سیستم پخش موسیقی رشدی 93 درصدی را تجربه کرد و براساس گزارش های منتشرشده در نشریات معتبری از جمله ورایتی رکورد 317 میلیارد استریم در یک سال شکسته شد.

بسیاری از هنرمندان، آهنگ سازان و دست اندرکاران صنعت موسیقی استریم و موسیقی آنلاین، مرکز و آینده این هنر به حساب می آید؛ التبه همه افراد دخیل در تولید موسیقی چنین نظری ندارند. یکی از مخالفان سرسخت موسیقی آنلاین ابرستاره مشهور دنیای نت ها، «تیلور سوییفت» است؛ او در سال ۲۰۱۶ به نشریه «وال استریت ژورنال» گفت به موسیقی آنلاین و در اصل به موسیقی رایگان اعتقادی ندارد

سوییفت یکی از اصلی ترین معضلات در این دنیا را مختص تنزل قیمت در این حوزه اعلام کرد و گفت در صورت فراگیری در آینده شاهد آلبوم ها و کارهای بی کیفیت خواهیم بود. براساس همین گفته ها او به سرویس اسپاتیفای، معروف ترین سرویس موسیقی آنلاین، اعتراض و درخواست کرد تمام آثارش از این شبکه حذف شود.

حذف آثار سوییفت از اپل موزیک با تاخیر بیشتری انجام شد؛ اما وقتی این ستاره دریافت اپل موزیک برای کاربران خود سه ماه رایگان در نظر می گیرد، به این کمپانی هم اعتراض کرد. در کنار این اعتراض ها برخی آهنگ سازان و سرمایه گذاران دنیای موسیقی معتقد هستند مزایایی هم در این روش وجود دارد که نباید آنها را نادیده گرفت؛ یکی از اصلی ترین امکانات که در بررسی موسیقی آنلاین به آن توجه می شود، شعرا «موسیقی همیشه و همه جا» است. موافقان استریم موزیک بر این باورند که مردم در مواجهه با این خدمات برای شنیدن موزیک فعال می شوند.

آرمین فارن بورن یکی از آهنگ سازان و فعالان حوزه موسیقی که در سرویس اسپاتیفای یک میلیون و ۴۰۰ هزار دنبال کننده دارد. درباره خدمات نسل جدید در دنیای موسیقی معتقد است استریم رایگان به معنی آن نیست که هنرمندان در قبال کارها و آثارشان پولی دریافت نمی کنند؛ تنها تفاوت آن است که در روش جدید، پرداخت آنها از منابعی غیرکلاسیک تامین می شود؛ تبلیغات و بازاریابی برای کنسرت ها روش های جدید تامین منابع مالی آنها خواهدبود؛ بنابراین کاهش قیمت ها و حتی رایگان شدن نباید موضوع نگران کننده ای باشد. بسیاری از شبکه های پخش موسیقی آنلاین از اشتراک ماهانه استفاده می کنند. آنها در برابر دریافت مبلغی اندک به صورت ماهانه یا سلانه حق استفاده از آرشیو را برای کاربران ایجاد می کنند.

تاثیرات پخش آنلاین موسیقی آنجا مشخص می شود که فضای کنونی را با دوران نوارها و سی دی های فیزیک مقایسه کنیم. در چنین احوالاتی مخاطبان دنیای موسیقی با روش های نوآورانه رو به رو می شوند؛ برای مثال وقتی یکی از آثار گروه یا خواننده و نوازنده ای را دنبال می کنند. نرم افزار یا اپلیکیشن مخصوص نیز گزینه های مشابه را به مخاطب پیشنهاد می دهد، همچنین هوش مصنوعی به کار گرفته شده در این سرویس ها سلیقه عمومی کاربر را رصد و از پی آن فضای دلخواه مخاطب را آماده می کند.

رقابت در دنیا اینترنت

در آغاز هر سرویس و خدماتی گزینه های پیش روی کاربران محدود است. برای همین حق انتخاب زیادی در این زمینه وجود ندارد؛ اما امروزه عناوین و گزینه هایی که هر کاربر با آن رو به رو می شود، تنوع فراوانی دارد و همین موضوع می تواند فضایی رقابتی واقعی تری را ایجاد کند. فضایی که از یک سو می تواند گسترش صنعت موسیقی را تضمین و از سوی دیگر کاربران و مخاطبان بیشتری را به این فضا جذب کند.

اسپاتیفای: یکی از سردمداران این بازار نوظهور بود؛ این کمپانی با ایجاد پلتفرم های متنوع، روی سیستم های دسکتاپ اعم از ویندوز و مک و ساخت اپلیکیشن های مختص هر سیستم عامل همراه، فضایی را ایجاد می کند که هر شنونده در هر جایی که باشد به تمام آرشیو خود دسترسی دارد. این سرویس تازه همچنین آپشن ها و امکانات خلاقانه ای پیش رو مشتریان خود قرار می دهد که پیشنهادهای خانوادگی یکی از جدیدترین های آنهاست؛ در این روش کاربر می تواند تا شش نفر را به عنوان بسته کاربری معرفی کند و در این حالت با هزینه ای کمتر به مدت یک سال مشترک اسپاتیفای شود.

اپل موزیک: رقیب اصلی اسپاتیفای در دنیای موسیقی آنلاین، کمپانی اپل است؛ این شرکت آمریکایی با معرفی سرویس خود همزمان با رونمایی از آیفون ۶، اپل موزیک را به دنیا معرفی کرد. البته آرشیو موجود در این سرویس ها با یکدیگر تفاوت چندانی ندارد؛ اما هزینه ها و پیشنهادهای وسوسه کننده در هر کدام با دیگری فرق دارد. اپل باز هم انحصاری عمل کرده و سرویس مورد نظر را فقط برای کاربران محصولات خود ساخته است.

گوگل پلی موزیک: ضلع سوم این فضا، بی شک متعلق به گوگل است؛ با توجه به اینکه بخش بزرگی از بازار گوشی های هوشمند و گجت های همراه در اختیار گوگل و سیستم عامل اندروید است، این جایگاه به نظر درست و دقیق می آید. گوگل نیز با سرویس گوگل پلی موزیک در این میدان رقابت خود را مطرح کرده و به نظر می رسد تا حد زیادی نیز توانسته است جایگاه مناسبی برای خود ایجاد کند. این سرویس روی دستگاه های اندرویدی به صورت پیش فرض فعال است و قابلیت استفاده یک ماه رایگان نیز برای آن وجود دارد.

دیگر انتخاب ها: در کنار گزینه های اصلی می توان به آمازون پرایم موزیک اشاره کرد؛ سرویسی که از دل بزرگ ترین فروشگاه اینترنتی بیرون آمده و سودای رقابت با گزینه های اصلی را دارد. تیدال، دیزر و مایکروسافت گروو، از دیگر نام های آشنا در دنیای موسیقی آنلاین هستند. پروژه های کوچک تر در کنار نام های بزرگی مانند مایکروسافت و آمازون تلاش می کنند مخاطبان محلی تری را به خود جذب کنند؛ برای مثال هم اکنون سرویسی مانند دیزر به صورت فراگیر در تمام دنیا فعال نیست و بسیاری از کاربران در کشورهای مختلف از جمله ایران، نمی توانند از این سرویس استفاده کنند.

شناسایی سلیقه مخاطب

خدمات موسیقی آنلاین بخشی ویژه برای شناسایی سلیقه مخاطب دارند؛ در این بخش براساس آنچه کاربر تاکنون شنیده، آلبوم ها و هنرمندان تازه که تاکنون از آنها چیزی گوش نکرده است معرفی می شوند. گشت و گذار در دنیای کشفیات تازه از جذابیت های پنهان این شبکه هاست؛ علاوه بر این فضای تعاملی و اجتماعی موجود نیز برای اغلب کاربران جذاب است.

تبلیغات در پخش آنلاین

استفاده از شبکه های پخش آنلاین موسیقی به صورت رایگان باعث می شود شنونده در فواصل زمانی مشخص مجبور باشد با تبلیغات کنار بیاید؛ تبلیغاتی که براساس آی پی ثبت شده در سیستم ممکن است به زبان های مختلف پخش شود. فضای این تبلیغات می توان گاهی جذاب باشد؛ اما در ادامه وقتی مجبور باشید آنها را تحمل کنید، کمی عذاب آور می شود.

موسیقی آنلاین، آینده یا کابوس؟

چارلز آرتور؛ گاردین

اگر در اتوبوس نشسته باشید و چشم تان به نمایشگر موبیال بغل دستی تان بیفتد، احتمال اینکه او یکی از کاربران سرویس های آنلاین موسیقی باشد زیاد است. براساس آمار منتشر شده از سوی نهادهای نظارتی در بریتانیا میزان استریم موسیقی در سال 2014 به نسبت سال گذشته آن دوبرابر شده و این رکورد در سال 2015 شکسته شده است.

فرایند موسیقی آنلاین، بازار خرید موسیقی به صورت دانلود از سایت های معتبر را به طور کامل کساد کرده است و اینر وزها کمترکسی در ازای پرداخت پول حاضر می شود فایل های موسیقی را دانلود کند. سریوس های پخش ویدئو و موسیقی نیز در سال های اخیر بخش هایی ایجاد کرده اند که در ازای ارائه برخی خدمات، مبلغی را به صورت ماهانه از کاربران دریافت می کنند. یوتیوب و برخی شبکه های مشابه در صورتی که اکانت ماهانه آنها را خریداری کنید، شما را از شر تبلیغات میان ویدئوها و موسیقی ها نجات می دهند.

«اسنپ چت» به عنوان بزرگ ترین اپلیکیشن برای ادیت عکس ها و ویدئوها که میان نوجوانان بسیار پرطرفدار است. به فکر راه اندازی بخشی مجاز با محوریت موسیقی افتاده؛ اما در شرایطی که استفاده از موسیقی آنلاین طرفداران زیادی دارد، برخی هنرمندان هستند که هنوز به این مقوله روی خوش نشان نمی دهند. علاوه بر «تیلور سوییفت» که حذف آثارش در «اسپاتیفای» شهره عالم شد، می توان به «اِد شیرَن»، «بیانسه» و گروه «گلدپلی» اشاره کرد. آنها وقتی آلبوم جدیدی را به بازار می فرستد، الو آلبوم فیزیکی، سپس نخسه قابل دانلود قانونی و در آخر به صورت استریم در سرویس های متنوع عرضه می کنند؛ این کار آنها نشان دهنده بی اعتمادی شان به سرویس جدید است.

در برخورد با سرویس های جدید نمی توان خوش بینانه یا بدبینانه به ماجرا نگاه کرد، جای خالی واقع نگری در این ماجرا کاملا مشهود است؛ برای نمونه حدود یک میلیارد کاربر در کل دنیا به سرویس اسپاتیفای دسترسی دارند؛ اما فقط 12.5 میلیون دلار پرداختی به این سرویس است. درواقع فقط یک درصد از کاربران امکان دارد که مشترک این سرویس شوند. این روند برای باقی شبکه ها و سرویس ها نیز صادق است. سرویس اینترنیت «پاندورا» که فقط در خاک آمریکا می توان از آن استفاده کرد، 250 میلیون کاربر دارد؛ اما فقط 3.3 میلیون دلار عایدی این سرویس است. در حالی که هزینه قابل پرداخت برای هر ماه فقط پنج دلار است.

مشکل دیگری که گریبان این شبکه ها را گرفته، گرایش آنها به از دست دادن پول است؛ برای مثال وقتی کاربر یک موزیک را پخش می کند هزینه ای بابت این استریم به هنرمند پرداخت می شود، اگر ابن قطعه بارها و بارها پخش شود، باز هم به همان میزان اولیه به هنرمند و صاحب اثر هزینه پرداخت می شود. در نهایت آن طور که اسپاتیفای می گوید حدود ۷۰ درصد درآمد این شبکه به هنرمندان و صاحبان اثر می رسد.

سرویس های موسیقی آنلاین تا چه اندازه به این صنعت آسیب می رسانند

نیکلاس ولز؛ CNBC

تعداد کمی از هنرمندان بر این باورند که موسیقی آنلاین افتی برای صنعت موسیقی به حاسب می آید. تیلور سوییفت و تام یورک، از اعضای اصلی گروه ردیوهد، معتقدند این روند به ضرر صنعت موسیقی تمام می شود؛ اما در برابر این اقلیت، اکثریتی قرار دارند که موسیقی آنلاین را اتفاقی مبارک در نظر می گیرند و به آینده آن خوش بین هستند.

تحقیقات جدید ابعاد تازه ای را روشن می کند؛ این تحقیقات نشان می دهد ممکن است هر دو این گروه ها اشتباه کرده باشند. براساس تحقیقات اقتصادی سود حاصل از این موسیقی آنلاین تقریبا خنثی است. در دوران فعلی موسیقی آنلاین به بالاترین حد خود رسیده؛ اما سوال اصلی اینجاست که آیا اسپاتیفای عامل تحریم صنعت موسیقی می شود یا آن را افسرده خواهدکرد؟

در جریان تحقیقات انجام شده مشخص شد سرویس هایی مانند اسپاتیفای تاثیر زیادی بر جریان فروش سنتی آثار موسیقی دارند و درواقع فروش فیزیکی آلبوم های موسیقی را مختل کرده اند؛ اما از سوی دیگر فروش حاصل از جریان پخش آنلاین، آن کاستی را به طور کامل پوشش داده و درواقع فقط یک تغییر رفتار ایجاد شده و مقایسه فروش، جریان خنثی را نشان می دهد.

این تحقیقات نشان می دهند تاثیر اسپاتیفای و سرویس های مشابه در مختل کردن فروش آثار موسیقی به صورت کلاسیک به معنی آسب رساندن این خدمات نوظهور به صنعت موسیقی نیست؛ در این مورد کاربران و تولیدکنندگان باید براساس جریان روز عمل کنند و تغییر رفتار را بپذیرند و فقط در این صورت است که می تواند این اتفاق جدید را درک کرد.

پرداخت ها در اسپاتیفای شرایط مختلفی دارد؛ این کمپانی معمولا برای هر پخش آنلاین مبلغی حدود 0.06 سنت پرداخت می کند و این مبلغ تا 0.84 سنت نیز تفاوت دارد؛ البته بسته به هنرمند و گروه موسیقی و همچنین کشوری که قطعه مورد نظر در آنجا پخش می شود، تغییر می کند. همچنین نرخ ها برای کاربران پرمیوم نسبت به کاربرانی که به صورت رایگان از اسپاتیفای استفاده می کنند فرق می کند. براساس تحقیقات متوسط پخش هر قطعه در اسپاتیفای 137 بار است؛ اگر نرخ های اعلام شده را براساس این تعداد پخش در نظر بگیریم. به رقمی میان 3 تا 4.2 میلیون دلار می رسیم. رقمی که برای صنعت موسیقی بسیار زیاد است و می تواند خسارت ناشی از رکود فروش فیزیکی را جبران کند.