احضار روح به سبک قرن بیست و یکم

ماهنامه دانشمند - الهه اسلامی: هر قدر هم در وصف فواید هولوگرام برای تحول ارتباطات از راه دور یا پزشکی و جراحی داد سخن بدهیم، نمی توانیم از این واقعیت مهم عبور کنیم که موفقیت هر فناوری جدیدی به میزان سرگرم کننده بودن آن وابسته است. دقیقا به همین دلیل است که این روزها تماشای تصاویر سه بعدی هولوگرافیک و چه بسا لمس آنها محدود به سود و منفعتی نیست که می تواند در زندگی روزمره انسان ها داشته باشد. همین مسئله باعث می شود تصاویر سه بعدی خواستنی باشند، حتی اگر نتوانند به وعده های خود در عرصه پزشکی عمل کرده یا ارتباطات را آن طور که پیش بینی شده تسهیل کنند.

خواستنی؟! بله خواستنی از این جهت که هر کس کمی با هولوگرام و قابلیت هایش آشنا باشد، می تواند دو بال خیال خود را پرواز دهد و تصور کند بدون پرداخت هزینه هنگفت افتخار شام خوردن با نویسنده مورد علاقه اش را پیدا می کند، یا اینکه خواننده محبوبش به لطف انکسار نور لیزر با لباس های آنچنانی در خیابان های شهرش بی خیال قدم می زند.

ممکن است تصورات بلندپروازانه شما جای دیگری به گشت و گذار بپردازند و شاید حتی دست نیافتنی تر از خواب و خیال دیدار با افراد مشهور به نظر برسند اما نکته مهم این است که تا همین لحظه، فناوری هولوگرام در جلب توجه افراد عادی قدم های بزرگی برداشته است.

در این گزارش به برخی از این فناوری ها می پردازیم و در خلال آن از صحبت های پروفسور ناصر پیغمبریان، رییس بخش فوتونیک و لیزر دانشگاه آریزونا که نتیجه گفتگویی مکتوب با اوست استفاده می کنیم.

حضور دانته در میلان به مناسبت هفتصد و پنجاهمین سال تولدش

غیرممکن غیرممکن نیست و برای اثبات این اصل مهم روانشناسی، مهندسان اپتیک دانشگاه میلان، دانته آلیگه ری خالق «کمدی الهی» را در هفتصد و پنجاهمین زادروزش به اکسپوی ۱۳۹۴/۲۰۱۵ میلان دعوت کردند تا به پرسش های بازدیدکنندگان درباره زندگی خود پاسخ دهد.

مهم ترین هدف طراحان این هولوگرام آشنایی مردم با سرشناس ترین شاعر ایتالیایی در جهان بود. آنها مدلی از این شاعر را به کمک ماشینی به نام هولوباکس یا جعبه هولوگرافیک ساختند و این فرصت را در اختیار دانته ۳۰ ساله قرار دادند تا درباره آثار خود با طرفدارانش سخن بگوید.

آلبرت اینشتین هم شخصیت مشهور دیگری بود که به کمک فناوری هولوگرام توانست سال ها پس از مرگش روی صحنه برود؛ چیزی شبیه احضار روح او در آخرین سخنرانی اش که ۳۱ مارس ۲۰۱۳ (۱۱ فروردین ۱۳۹۲) از سوی شرکت Pixelburg و با حضور ۱۵۰ نفر برگزار شد، از دیدن تبلت آی پد ذوق زده شد و گفت: «در مورد این فناوری جدید شنیده بودم ولی نتوانستم هیچ شباهتی میان آن و سیب پیدا کنم.»

پذیرایی از شخصیت های هولوگرامی در خانه

کافی است همین دو جلوه هولوگرام را در نظر بگیرید تا متوجه شوید تلویزیون هولوگرافیک چه شکلی خواهد بود. پروفسور ناصر پیغمبریان که سال ها روی «حضور از راه دور» (telepresence) کار کرده، درباره تلویزیون هولو گرافیک به دانشمندان می گوید: «چنین تلویزیونی ارتباط بیننده با تصویر را متحول خواهد کرد. به عنوان مثال در مورد برنامه هایی مثل مسابقات ورزشی، بیننده کاملا در محیط پر تحرکِ آنچه که می بیند قرار گرفته و در آن غرق می شود.»

پیغمبریان و محققان همکار او در دانشگاه آریزونا در پژوهش های شان پیش بینی کرده اند که در طول ۱۰ سال آینده راهی برای انتقال هولوگرام های لیزری به سراسر دنیا پیدا خواهند کرد. به گفته پروفسور پیغمبریان تصاویری که حرکت می کنند حاوی حجم وسیعی از اطلاعات اند که با امکانات اینترنت امروزی قابل انتقال نیست.

هولوگرام به داد معلولان مین رسد

نمونه های هیجان انگیز هولوگرام کم نیستند ولی شاید هیچ کدام جذاب تر و کاربردی تر از سکونت معلولان لیزری در پارکینگ مخصوص افراد ناتوان در روسیه نباشند. برخی از پارکینگ های مربوط به مراکز خرید در روسیه مجهز به سیستمی شده اند که با دوربین، اتومبیل های مخصوص معلولان را شناسایی می کنند و در صورتی که ببینند یک اتومبیل عادی در حال ورود به محل پارک ویژه معلولان است، سریع هولوگرام فردی معلول را روی محل پارک ظاهر می کنند. این هولوگرام سپس شروع به حرف زدن با راننده متخلف می کند و با گفتن این که «من فقط یک علامت نیستم، یک انسان واقعی هستم.» او را از پارک کردن در پارکینگ ویژه معلولان باز می دارد.

عتیقه ای به نام هولوگرافی

بعد از این همه جلوه مدرن شاید عجیب به نظر برسد که بگوییم سابقه استفاده از فناوری هولوگرام حداقل در موزه ها به 35 سال پیش باز می گردد. موزه هولوگرافی شیکاکو در سال 1353/1974 کار خود را آغاز و با نمایش تصاویر سه بعدی لیزری از افرادی همچون مایکل جردن و سایر ورزشکاران مشهور در جهان، عده زیادی از بازدیدکنندگان را به خود جذب کرد. این موزه از سال 1388/2009 به علت مشکلات مالی تعطیل شد و مدت هاست که دستگاه های هولوگرام آن زیر خاک مانده اند.

هولوگرافی با وجود قدمتی که دارد، همچنان مبهم به نظر می رسد و به همین دلیل است که معمولا موزه های هولوگرافی عمری طولانی ندارند. حتی مرکز هنرهای هولوگرافیک نیویورک و موزه هولوگرافی سوهو هم مشکلات خاص خودشان را پیدا کرده اند که برای حل آنها بودجه های کلانی لازم است.

با وجود این، فکر کردن به این که در آینده ای نزدیک می توان موزه هایی افتتاح کرد که به جای نمایش اشیای باستانی، هولوگرام آنها را به نمایش می گذارند تا از وارد شدن آسیب های احتمالی به این اشیای ارزشمند جلوگیری کنند، وسوسه انگیز به نظر می رسد. شاید روزی موزه های هولوگرافی به این سمت حرکت کنند.