یک تحلیل درباره گرانی و مترو‌زدگی

روزنامه آرمان - نگین باقری: مدتی است که افزایش تعرفه بهای بلیت مترو در سال جدید بحث برانگیز شده است، آن‌چنان که عده ای آن را مغایر با تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌دانند. گرچه تاکنون در راستای تشویق مردم به استفاده از اتوبوس و مترو اقدامات چشمگیری صورت نگرفته است، اما باید گفت افزایش ناچیز تعرفه‌ها نارضایتی مسافران را که معمولا از قشر متوسط جامعه‌اند به همراه دارد.

هرگاه سال نو آغاز می‌‌شود به دنبال آن نوسانات بازار بیشتر خودنمایی می‌کند. انگار سال جدید موجی از گرانی را با خود به همراه دارد، مساله‌ای که در جامعه نیز درونی شده است. هر چند گاهی مسئولان در ابتدای سال افزایش تعرفه‌های آب، برق، تلفن، سوخت و... را ممنوع می‌کنند، اما گاهی دیده شده که در اواسط سال صفحه برگشته و مردم با افزایش قیمت‌ها مواجه شده‌اند، مردمی که مجاب به پرداخت هستند و معمولا کیش و مات گرانی می‌شوند. افزایش بلیت مترو نیز از این قاعده مستثنا نیست، آن‌چنان که بر اساس نرخ مصوب سال ۹۲ بلیت تک‌سفره ۴۵۰ تومان و بلیت دو سفره ۶۵۰ تومان بود و در سال ۹۳ نیز این رقم ۱۵ درصد افزایش پیدا کرد، تا جایی که در سال ۹۴ نیز نرخ جدید بلیت‌های مترو تهران بر اساس مصوبه شورای شهر با رشد ۱۵ درصدی به اجرا درآمد و بر اساس آن بلیت تک ‌سفره از ۵۰۰ تومان به ۶۰۰ تومان و بلیت دو سفره از ۸۰۰ تومان به ۱۰۰۰ تومان افزایش یافت. این در حالی است که نرخ بلیت مترو در سال ۹۵ هم گران شد و بر اساس نرخ مصوب بلیت تک سفره ۷۰۰ تومان، دو سفره ۱۱۰۰ تومان و بلیت متروی کرج و حومه ۱۲۰۰ تومان اعلام شد. البته قیمت بلیت‌های اعتباری مبلغ دار نیز طی این سال‌ها دستخوش تغییراتی بوده است. اواخر سال ۹۵ نیز مصوبه قیمت بلیت مترو، اتوبوس و کرایه تاکسی به عنوان بحث پرچالش مصوبات شورا بار دیگر جلوه گری کرد. امسال نیز بلیت‌‌های اعتباری مترو بر اساس پیمایش محاسبه می‌شوند، یعنی تا شش کیلومتر ۴۰۰ تومان، تا ۱۲ کیلومتر ۵۰۰ تومان، تا ۱۸ کیلومتر ۶۰۰ تومان و۱۸کیلومتر به بالا نیز ۱۰۰۰ تومان است.

جا‌به‌جایی روزانه ۸/۳ میلیون نفر با متروی تهران

اوایل ماه جاری، اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران، گفت: قیمت تمام شده بلیت مترو برای شهرداری تهران ۲۵۰۰ تومان است و بر اساس قانون باید این مبلغ یک‌سوم توسط شهرداری، یک‌سوم توسط دولت و یک‌سوم نیز توسط مردم پرداخت شود، اما به دلیل شانه خالی کردن دولت از پرداخت این مهم مجبور هستیم در راستای نگه‌داشت مترو، بلیت را نیز بر اساس نرخ تورم افزایش دهیم. افزایش بهای بلیت مترو مشت نمونه خروار است، چرا که ما شاهد نوسانات بازار در قیمت تخم مرغ، گوشت قرمز، سیگار، لبینات، میوه و... نیز هستیم که جمیع آنها ولو اندک بر زندگی شهروندان تاثیر می‌گذارد.

گرچه به باور عده ای از مسئولان زندگی در شهر گران است، اما آیا افزایش درآمدها نیز به موازات شهرنشینی پیش می‌رود؟ آیا نظارت بر افزایش قیمت‌ها وجود دارد یا فروشندگان و رانندگان تاکسی سلیقه‌ای قیمت‌ها را تغییر می‌دهند؟ از سوی دیگر، روزانه سه میلیون و ۸۰۰ هزار نفر توسط ناوگان مترو در خطوط پنج گانه مترو تهران جابه‌جا می‌‌شوند. شاید در نگاه اول افزایش بهای بلیت مترو ناچیز به حساب آید، اما با یک حساب سر انگشتی پی می‌بریم درآمد حاصل از بهای پرداختی بلیت توسط شهروندان بسیار زیاد است. وضعیت شلوغی مترو باعث می‌شود شهروندان هر جا بتوانند از تاکسی استفاده کنند و استقبال بسیاری از آنها شاید به دلیل قیمت مناسب‌تر آن باشد. اگر گرانی به مترو هم برسد، استفاده از آن کاهش پیدا کرده و به تبع آن آلودگی و ترافیک تهران بیشتر می‌شود.

نباید هزینه‌های سر بار به مردم تحمیل شود

اوایل ماه جاری رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه مخالف افزایش بهای بلیت مترو تهران هستم، گفت: نباید استفاده از حمل و نقل عمومی برای مردم گران باشد. رحمت ا... حافظی در بررسی لایحه تعیین قیمت بلیت مترو در سال ۹۶ با بیان اینکه کمیسیون سلامت با افزایش تنها ۱۰ درصد قیمت بلیت موافق است، اظهار کرد: من شخصا با افزایش قیمت بلیت مترو موافق نیستم، زیرا این افزایش قیمت‌ها با شعار تشویق مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی مغایرت دارد. این افزایش قیمت‌ها به گونه‌ای است که خارج از توان عامه مردم بوده و عملا این شعار بی محتوا می‌شود. او با اشاره به اینکه شرکت بهره برداری مترو محاسبه و اعلام کرده که هزینه هر سفر با مترو ۲۴۰۰ تومان است، تاکید کرد: این شرکت اعلام کند که بر چه اساسی این هزینه برآورد شده است؟

شرکت بهره‌برداری مترو چهار هزار پرسنل مازاد داشته و با محاسبه حقوق نیروهای مازاد این نرخ را اعلام کرده است. او با بیان اینکه شرکت بهره‌برداری مترو هزینه‌های سربار به شهروندان تحمیل می‌کند و باید مبنای محاسبه بلیت مترو مشخص شود، گفت: شورا وظیفه سیاستگذاری برای شهر تهران دارد. بنابراین باید برای کمبود منابع برنامه‌ریزی کند. برای نمونه در کنار اخذ عوارض پایه از هر خودرو، باید از خودروها بر اساس میزان پیمایش، عوارض مازاد دریافت کرد. حافظی اعلام کرد: اگر می‌خواهید به عقل، منطق و عدالت نزدیک شوید باید این کار را انجام دهید و اجاره ندهید استفاده از مترو و حمل‌ونقل عمومی برای مردم گران و غیرقابل دسترس باشد. او با اشاره به اینکه گزارش شرکت مترو درباره چرایی افزایش قیمت بلیت مترو کارشناسی نیست، تصریح کرد: سازمان بازرسی کل کشور در گزارش ۹۳ صفحه‌ای پاسخ‌های مدیرعامل سابق شرکت بهره‌برداری مترو نسبت به جذب ۴۲۰۰ نفر نیروی مازاد طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ را نپذیرفته است.

او گفت: در گزارش بازرسی آمده است که از ابتدای سال ۹۰ تا آبان ۹۲ طول خطوط مترو ۱۸ درصد و تعداد ایستگاه‌های مترو ۲۳ درصد افزایش یافته، در حالی که تعداد پرسنل، ۸۲ درصد افزایش داشته است. میزان حقوق و اضافه کار پرداختی به پرسنل در فروردین ۱۳۹۰ از حدود چهار میلیارد تومان به حدود ۱۵ میلیارد تومان در آبان ۹۲ رسیده، یعنی ۳/۷۵ برابر و معادل ۲۷۵ درصد افزایش یافته است. حافظی همچنین اعلام کرد: سرانه حقوق پرسنل این شرکت بین ۹ تا ۱۱ میلیون تومان است، در حالی که در یکی از شرکت‌های شهرداری سرانه حقوق یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است، این هزینه‌های سربار باید اصلاح و نباید به مردم تحمیل شود.

زندگی در شهر مستلزم پرداخت هزینه‌های شهری است

یکی از اعضای شورای شهر درباره افزایش بهای بلیت مترو در سال ۹۶ در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: قيمت تمام‌شده بليت مترو برای شهرداری تهران ۲۵۰۰ تومان است و حدود ۳۰ درصد این مبلغ از مردم گرفته می‌شود. اسماعیل دوستی می‌افزاید: آن هم به دلیل استقبال مردم و کمک به آنهاست، چرا که اگر قیمت تمام شده از آنها گرفته شود شرایط را سخت می‌کند. او اظهار می‌کند: واقعا افزایش بهای بلیت مترو رعایت شده است، حتی شهرداری از محل‌های دیگر به شرکت بهره‌برداری مترو کمک می‌کند تا این شرکت بتواند حقوق خود را پرداخت کرده و دستگاه‌ها را اورهال کند. او اضافه می‌کند: اکنون شرکت بهره‌برداری مترو دچار کمبود نقدینگی است و چاره‌ای نداریم جز اینکه آن را شارژ کنیم تا دچار مشکل نشود. از دوستی درباره افزایش بهای بلیت مترو با محاسبه حقوق نیروهای مازاد می‌پرسیم که می‌گوید: این بحثی است که یکی از اعضای شورای شهر مطرح کرد و گفت که شرکت بهره‌برداری مترو چهار هزار نفر نیروی مازاد دارد.

کل پرسنل شرکت بهره‌برداری مترو ۹ هزار نفر است. از این ۹ هزار نفر که نمی‌توانند ۵۰ درصد اضافه باشند. او تاکید می‌کند: من نمی‌گویم که نیروها اضافه نیستند. ممکن است باشند، ولی این موضوع باید بررسی شود. دوستی ادامه می‌دهد: هم آن کمیسیونی که موضوع را مطرح کرده در حال بررسی است، هم آقای سرخو به عنوان رئیس کمیته حمل و نقل به کمیته عمران گفته که روی این موضوع کار کنند. این عضو شوای شهر بیان می‌کند: به قیمت یکی از خطوط مترو ۴۰ تومان، یکی دیگر ۸۰ تومان و خط دیگر ۱۲۰ تومان اضافه شده است و این مبالغ به مردم فشاری نمی‌آورد.

دوستی اظهار می‌کند: بلیت متروی کرج با مسافت ۴۵ کیلومتر هزار تومان شده است. واقعا هزار تومان برای این مسافت رقم چشمگیری است؟ در واقع ما مفت داریم مردم را جا به جا می‌کنیم. او توضیح می‌دهد: مردم باید بیشتر پرداخت کنند، چرا که وقتی فردی در شهر زندگی می‌کند باید هزینه شهر را بپردازد. او در مورد سهم دولت در پرداخت هزینه بلیت مترو می‌گوید: دولت دچار گرفتاری شده و مشکل کمبود نقدینگی دارد و از آن توقعی نیست که در این مقطع هزینه بلیت مترو را بدهد. ما تنها از دولت توقع داریم که فاینانس‌های ما را از طریق بانک عامل باز کرده و گشایش ارزی ایجاد کند تا ما بتوانیم از طریق آنها واگن و اتوبوس خریداری کنیم.