به بهانه هشت مارس و روز زن؛ به آن ها حمله نکنید

قانون نوشت: برخلاف مجلس نهم که زنان نماینده مجلس شورای اسلامی در رکود کامل به سر می بردند، در دوره دهم نمایندگان زن بسیار فعال حاضر شدند. ارائه طرح های مختلف برای احقاق حقوق زنان در این دوره اگرچه با سختی های بسیاری همراه بود و کمتر مورد استقبال مردان جامعه و رسانه قرار گرفت، اما شروع خوبی است و می توان به روزهای روشن برای زنان این مرز و بوم امیدوار بود. از همین رو روزنامه «قانون» با پروانه سلحشوری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی؛ فاطمه ذوالقدر، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی؛ سهیلا جلودارزاده، نایب‌رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، سوالاتی را مطرح کرده که در ادامه می خوانید:

مهم‌ترین اقدام مجلس فعلی در قانون گذاری حوزه زنان از نظر شما کدام است؟

پروانه سلحشوری: در مجلس دهم از همان ابتدای شروع کار درگیر احکام برنامه توسعه ششم شدیم و تقریبا اکثر فعالیت های مجلس تحت‌الشعاع این مساله قرار گرفت. آنچه تا کنون در حوزه زنان انجام شده عمدتا در برنامه ششم طرح شده است. ناگفته نماند قبل از اینکه برنامه ششم شروع شود ،دو طرح داشتیم؛یکی طرح یک فوریتی تابعیت فرزندان زنان ایرانی ازدواج کرده با مردان خارجی بود كه در این مورد توانستیم یک فوریتش را تصویب کنیم؛ دیگری مساله پاسپورت زنان برای خروج از ایران بود که این هم به عنوان طرح ارائه شده اما در نوبت است تا به صحن ارائه شود. در برنامه ششم، از آنجایی‌که چهار زن در کمیسیون تلفیق برنامه و یک زن در تلفیق بودجه حضور داشت، تلاش کردیم مصوباتی در حوزه زنان داشته باشیم. به نظر من درحوزه زنان مصوبات بدی هم تصویب نشد. مساله مهمی که در زمینه تصویب قوانین در حوزه زنان باید مدنظر داشت این است که بخشی تلاش ماست و بخش دیگر اینکه تلاش ما تا کجا توانسته به ثمر بنشیند. سه ماده مشخص در حوزه زنان برای برنامه پنج ساله آینده زنان داشتیم.

این موارد در تلفیق بررسی شد و احیانا این ها بعد از رفتن به شورای نگهبان با جابه‌جایی مواد روبه‌رو شوند. یکی ماده ۱۱۶ که از طرف دولت طرح شد و به‌طور کامل تصویب شد، بحث عدالت جنسیتی و ارتقای جایگاه سازمانی زنان بود. همچنین نظارت و پایش بردستگاه ها در حوزه زنان، تا مشخص شود تا چه اندازه بر آنچه برای زنان تصویب می شود، جامه عمل پوشانده شده است. در ذیل ماده ۱۱۷ و ۱۱۸ هم بندهایی داشتند که در حوزه زنان بررسی شد. مانند مرخصی زایمان و بیمه زنان خانه دار دارای سه فرزند و بیشتر. بحث بازنشستگی پیش از موعد هم که در دور اول رای بالایی آورد، وقتی از سوی شورای نگهبان برگشت داده شد، رای نیاورد. به‌جز این موارد ما در فراکسیون زنان در حیطه کمیسیونی که حضور داشتیم، فعالیت های کمیسیونی داشتیم.

در حوزه ورزش توانستیم به زنان سهمیه ای اختصاص دهیم و همچنین طرح جامع توانمندسازی زنان را داشتیم. بحث مشاوره‌های ازدواج، توسعه و گسترش مشاغل زنان از جمله مشاغل خانگی و بنگاه های زودبازده و تعاونی ها نیز از موارد طرح شده در حوزه زنان است.

فاطمه ذوالقدر: در برنامه توسعه ششم، مصوبات بسیاری را در حوزه زنان داشته ایم. دولت را مکلف کردیم تا پایان برنامه توسعه‌ششم، تمام زنان سرپرست خانوار را تحت پوشش کامل خودش دربیاورد. طرح جامع توانمند سازی زنان سرپرست خانوار که ما حدودا پیش بینی کرده ایم 6 میلیون نفر باشند، تا حدودی طرح شده است و منتظر لایحه دولت هستیم. بعد از ثبت این اطلاعات در سامانه، مساله سرپناه و تامین مواد غذایی مطرح می‌شود و بعد به این افراد مهارت های لازم آموزش داده مي‌شود. همچنین اشتغال و بازار کار و همه این موارد را به‌طور کامل برای آن‌ها در نظر گرفته ایم. دولت موظف است تا انتهای برنامه ششم‌توسعه این موارد را مد نظر قرار داده و همچنین برای بودجه سال 96 نیز اعتبار لازم را برای یک‌سال اول در نظر گرفتیم. برای ورزش بانوان کارهای خوبی انجام شده است. همچنین زنان خانه‌داری که سه فرزند داشته باشند، زیر پوشش بیمه تامین‌اجتماعی قرار می گیرند.

سهیلا جلودارزاده : مساله خانم هایی است که شرایط خاص دارند كه از مرخصی یک‌ساعت در روز بهره مند شدند و زودتر برای نگهداری فرزند یا همسرشان که مساله خاص دارند، می روند. همچنین آنچه در برنامه ششم توسعه لحاظ شده است، طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است. در ارتباط با مسائل مشارکت اجتماعی و مشارکت‌سیاسی هم طرح هایی در دست اقدام داریم که مطرح خواهد شد.

چرا قانونگذاری درباره موضوعات زنان در مجلس به کندی و با سختی صورت می گیرد؟

پروانه سلحشوری: یکی از علت ها این است که ما زن ها تعدادمان در مجلس کم است. در جامعه ای که سالیان سال اقتدار در دست مردان بوده، قاعدتا نمی توان انتظار داشت موقعیت را واگذار کنند. همچنین در حوزه قانونگذاری برداشت های گوناگون وجود دارد. برای مثال من‌به‌عنوان یک زن و یک جامعه شناس در مصوبه بازنشستگی زنان شاهد بودم که اعضای جامعه از ما خواسته بودند که این مصوبه را تصویب کنیم اما فعالان‌زن به شدت با ما مخالفت کردند. در واقع همین فعالان حوزه زنان بارها اعلام کردند که این یک مصوبه علیه زنان است. من بارها گفته ام نمی‌توانم بپذیرم زنی خانه نشین شود و از سوی دیگر نمی توانم بپذیرم زنی که بعد بیست و اندی خدمات، ناگزیر به کناره گیری می شود، بدون مستمری بماند. نماینده زن مجلس وقتی حمایت فعالان مدنی را داشته باشد این نهادها می توانند نقش تسهیل‌گری را داشته باشند.

طبیعی است من از صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی انتظار حمایت ندارم؛ چون به فکر منابع مادی خودشان هستند اما چرا یک فعال زن باید احساس کند این مصوبه علیه زن است و علیه ما میتینگ های مختلف برگزار کند! در واقع ما نمایندگان مردم، نیاز به حمایت‌های مردمی داریم. چرا مصوبه‌هایی مانند مصوبه اشتغال زنان ما یا عدالت جنسیتی نباید دیده شود و فقط بازنشستگی رسانه ای شود كه آن‌هم علیه ما بود.

فاطمه ذوالقدر: ما با معاونت امور زنان ارتباط جدی و مستمری داریم. لایحه ای مانند خشونت علیه زنان قرار شد به مجلس ارجاع شود اما هنوز از طرف دولت طرح نشده است. البته مجلس هم روزهای شلوغی را گذرانده است. مجلس این دوره واقعا پرکار بوده است. نزدیک ۴۵ نماینده به تلفیق رفتند تا برنامه را بررسی کنند و تازه روز گذشته به‌طور کلی تمام شده و هنوز هم ارجاعیات شورای نگهبان باقی مانده است. البته هنوز مجلس روزهای پرکاری در پیش دارد. در کنار این مسائل، توجه کنید که نمایندگان این دوره مجلس همه جدید بودند و فقط ۷۰ نماینده از دوره های قبل بودند. لایحه خشونت علیه زنان هم آماده تقدیم به مجلس است و بسیار پر کار در این زمینه بودیم. مسائل مهم حوزه زنان مانند بحث اسیدپاشی هم در همین لایحه طرح شده است و از دولت پیگیر هستیم تا در همین سال اول فعالیت مجلس تصویب شود.

سهیلا جلودارزاده : نمی توان گفت کند پیش می رود زیرا برخی مسائل هست که منتظر دولت هستیم تا لایحه را ارائه کند. در واقع دولت بسیار کند حرکت می کند. در مجلس طرح هایی که می آوریم، اگرموافقت شود، کارهای خوبی انجام می شود. برای مثال طرح تشکیل کمیسیون زن و خانواده را داریم که اگر این تشکیل شود، حتما می تواند از حقوق قانونی‌زن در مجلس به خوبی دفاع کند. همچنین زنان سرپرست خانوار به عنوان مورد خاص در برنامه ششم مطرح شده است.

در هر انتخاباتی، وعده های بسیاری درباره رسیدگی به موضوعات زنان در مجلس مطرح می شود اما در ادوار مجلس، کمترین توجه به موضوعات اجتماعی زنان صورت گرفته است، علت چیست؟

پروانه سلحشوری: مساله ای که من گفتم از ناحیه دولت نبوده است اما سنگ اندازی های انجام شده از ناحیه سازمان های مردم نهاد بوده است. ما زنان مجلس پیگیر بودیم و تلاش کردیم اما همین ها هم که مصوب شد، با حمایت مردان مجلس انجام شده است. در واقع زنان خودشان بیشتر مساله ساز بودند. برای مثال در همین موضوع مصوب نشدن بازنشستگی زنان همین مساله بود. مردان نماینده شاید خودشان به شخصه تلاشی برای زنان نکنند البته در مواردی هم بوده که واقعا چنین نبوده؛ از جمله بحث تابعیت که آقایان مجلس مطرح کردند، اما به‌طور کلی همه نمایندگان سعی‌شان این بوده تا در حوزه زنان فعال عمل کنند و حمایت‌شان از زنان، اصلا تابع گرایش های سیاسی شان نیست. فراکسیون زنان نیز برای همراه کردن مردها در مجلس، بحث و گفت‌وگو دارد و از تخصص‌شان در این حوزه مشاوره و کمک گرفته می شود.

فاطمه ذوالقدر: همراهی خوبی با فراکسیون زنان مجلس وجود دارد اما موضوع در حساسیت مساله زنان است. به همین دلیل باید با احتیاط پیش رفت. آدم باید بسیار با احتیاط پیش رود تا موانع شرعی نداشته باشد. وباید به‌لحاظ حقوقی نظر وکلا را بدانیم و با علما و روحانیون دایم در ارتباط و گفت‌وگو باشیم. به همین دلیل اگر بخواهیم طرحی در این حوزه بیاوریم پس در نتیجه مجبوریم با تامل و احتیاط بیشتری پیش برویم. سعی داریم کارها از همان ابتدا رسانه ای نشود زیرا از همان گام اول با مشکلات بسیاری روبه‌رو می شویم. به همین دلیل برنامه ها و طرح های بسیاری در حوزه زنان داریم اما سعی می کنیم تا کارهای اولیه اش انجام شود و بعد اعلام شود تا هم بد قول نشویم، وقتی نمی توان انجام داد و هم با تخریب ها روبه‌رو نشویم. همین باعث شده طرح های حوزه زنان به کندی پیش رود. مساله دیگر این است که تعداد مردان در مجلس نسبت به تعداد زنان بسیار کم است. ما باید دایم با اکثر آقایان مجلس، لابی و گفت‌وگو داشته باشیم تا اهمیت مسائل زنان را برای‌شان جا بیاندازیم و حتی در برخی مصوبات‌مان نیز ما ۵ یا ۶ رای کم آوردیم و نتوانستیم به تصویب برسانیم. این نوع خلاها فقط مختص ایران نیست. در همه جای دنیا مجالسی که تعداد زنان به نسبت پر تعدادتر بوده، موفق تر هم عمل کرده اند. ما هم در این دوره نسبت به دوره های قبل تعداد زنان نماینده بیشتری داریم و می‌توان امیدوار بود. در برنامه ششم هم در حوزه زنان کارهای خوب و مهمی در دست اقدام است.

با وجود همه موانعی که وجود دارد،سعی داریم تا با آقایون در مجلس از در تعامل وارد شویم تا تعداد حداقلی ۱۷نفری زنان بتواند تاثیرگذار باشد؛در غیراین‌صورت به نتیجه نمی رسیم. در جلساتی که داریم، از مردان هم دعوت کنیم تا حضور پیدا کنند و به نوعی خودشان هم درگیر مسائل و دغدغه های زنان شوند تا همراهی‌شان را در زمان تصویب لوایح داشته باشیم. برای مثال در مسائلی مانند کارتن خوابی زنان از رییس کمیسیون اجتماعی دعوت کردیم و بدین ترتیب مرتبط با هر مساله چند نفر از نمایندگان آقا که در مجلس تاثیرگذار هم هستند، دعوت می کنیم. در صحن هم دایم در حال گفت‌وگو و نظرخواهی هستیم تا قانون های خوب تصویب شود. دغدغه ما زنان مجلس این است که حتی شده تعداد کمی قانون مرتبط با مسائل زنان را تصویب کنیم چون کمیت اهمیتی ندارد و مهم کیفیت قانونی است که باید تصویب شود.

سهیلا جلودارزاده : ما تمام تلاش مان را می کنیم و دنبال حل مسائل زنان هستیم. به‌جای اینکه به فراکسیون زنان حمله شود، نیاز است تا هم دولت فعال تر شود و هم مجلس آماده پذیرش همکاری حقوقدانان در مجلس باشد. حتی وقتی تعدادی خاص مورد آزار و اذیت قرار گیرند و همین هویت زن در جامعه اسلامی را مخدوش کند، د رهمان مورد نیز تلاش خودمان را می کنیم و واکنش نشان می دهیم. ما در فراکسیون‌زنان، نماینده آقای مجلسی که دفتری برای رسیدگی به امور زنان در شهر خودش تاسیس کرده بود را مورد تقدیر قرار دادیم. در واقع این مدت ما مجبور بودیم برای تصویب برنامه و بودجه وقت بگذاریم و اکنون که این مرحله پشت سر گذاشته شده است و در سال بعد که مجلس شروع به کار می کند، بیشتر به وظایف قانونی خودمان عمل کنیم. ارتباط ما گاه با جامعه زنان کم بوده وهمین باعث سوءتفاهم شده است. برای مثال وقتی طرح بازنشستگی زنان را طرح کردیم، متاسفانه هم آقای دکتر عارف و هم خانم های اطلاح طلب با این مساله مخالفت کردند؛ بدون اینکه عمق مساله را بدانند. در حالی‌که این طرح ما برای خانم های دارای موارد خاص بود.

مهم‌ترین دغدغه و مشکل اجتماعی امروز زنان ایرانی چیست؟

پروانه سلحشوری: به‌نظر من نه به عنوان یک نماینده مجلس و نه به عنوان یک جامعه شناس اما خود زن بودن است که فرد را درگیر می کند. در عرصه سیاسی که من فعالیت می کنم، اینکه ما زن ها بخواهیم باورمان کنند، زمان می برد و واقعا کار سختی است.ما زن ها در هر عرصه ای که فعالیت داریم، تلاش مضاعفی برای اثبات خودمان باید داشته باشیم و با کوچک‌ترین خطایی به ما بسیار بیشتر از مردان خرده می گیرند. فاطمه ذوالقدر: از نگاه من مهم‌ترین دغدغه، امنیت است. احساس امنیت، مسائل اقتصادی زنان و مخصوصا برای زنان سرپرست خانوار و همچنین خشونت ها و آسیب های اجتماعی زنان که آمار شان متاسفانه در حال افزایش است، بسیار اهمیت دارد و باید مورد توجه قرار بگیرد.

سهیلا جلودارزاده : در جامعه، زنان ما به سرعت به سمت فقر می روند و برنامه ریزی برای فقرزدایی زنان، بزرگ‌ترین ضرورت جامعه امروز است. ما نمی گوییم زنان در خانه بنشینند و مردان کار کنند اما برای ما زندگی مطلوب خانوادگی مهم است. زن می تواند با همدلی کمک کند به حفظ خانواده اما وقتی شرایط اجتماعی خاص می شود خانم ها ناگزیرند که کار کنند.