بازیگران درخشان تاریخ سینما (۲۳): گری اُلدمن

برترین ها: گری لئونارد اُلدمن (Gary Oldman) زاده ۲۱ مارس ۱۹۵۸، بازیگر، فیلمساز، موزیسین و نویسندۀ انگلیسی است که در تئاتر، سینما و تلویزیون فعالیت کرده است. او به خاطر سبک بازیگری ممتازش و تنوع نقش هایش در سینما معروف است.

الدمن بازیگری تئاتر را در سال 1979 شروع کرد و اولین نقش سینمایی اش را در فیلم «در این اثنا» (1983) بازی کرد. او به تئاتر حرفه ای خود ادامه داد، در تئاتر رویال کورت لندن اجرا می کرد و عضو کمپانی تئاتر سلطنتی شکسپیر بود و نمایشنامه های مطرحی مانند «قتل عام در پاریس» (1980)، «سرگرم کردن آقای اسلون» (1983)، «نجات یافته» (1983)، «همسر روستایی» (1987) و «هملت» (1987) را بازی کرد. نقش آفرینی الدمن در نقش سید ویشس در «سید و نانسی» (1986)، جو اورتن در «گوشهایت را تیز کن» (1987)، رهبر آشوب گران فوتبال در «کسب و کار» (1989) و نقش اصلی روزنکرانتز در «روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده‌اند» (1990)، جایگاه او را به عنوان یک بازیگر سینما تثبیت کردند و برای نقش جو اورتن نامزد دریافت جایزۀ بفتا شد.

اواخر سال های 1980 بود که به سینمای هالیوود راه یافت، راجر ایبرت منتقد سینما او را «بهترین بازیگر جوان بریتانیایی» توصیف کرد. الدمن همچنان نقش ضد قهرمان فیلم ها را بازی می کرد، از جمله نقش یک گنگستر در «لطف خدا» (1990)، لی هاروی اُسوالد در «جی اف کی» (1991) و کنت دراکولا در «دراکولای برام استوکر» (1992) که جایزۀ ساترن بهترین بازیگر را نصیبش کرد.

او به بازی در نقش های مخالف در فیلم هایی مثل «داستان عاشقانۀ واقعی» (۱۹۹۳)، «عنصر پنجم» (۱۹۹۷)، «ایر فورس وان» (۱۹۹۷) و «رقیب» (۲۰۰۰) که برای آن نامزد جایزۀ صنف بازیگران سینما شد، ادامه داد؛ مأمور فاسد مبارزه با مواد مخدر آمریکا، نورمن استنسفیلد، نقشی که الدمن در «لئون: حرفه ای» (۱۹۹۴) بازی کرد، یکی از برترین نقش های منفی سینما به شمار می رود. او در ضمن خوانشی تحسین برانگیز از لودویگ ون بتهوون در «محبوب جاویدان» (۱۹۹۴) ارائه داد.

با نقش های سیریوس بلک در مجموعه فیلم های هری پاتر، جیمز گوردون در سه گانۀ «شوالیۀ تاریکی»، لرد شن در «پاندای کونگ فو کار ۲» (۲۰۱۱)، جورج اسمایلی در «بندزن، خیاط، سرباز، جاسوس» (۲۰۱۱) که برای آن نامزد جوایز بفتا و اسکار بهترین بازیگر شد؛ و یکی از رهبران انسان ها در «طلوع سیاره میمون‌ها» (۲۰۱۴) مشهورتر شد. فیلم هایی که او در آنها بازی کرد، بیشتر از ۱۰.۶ میلیارد دلار فروش داشته اند. در سال ۲۰۱۱، خوانندگان امپایر الدمن را به عنوان دریافت کننده جایزۀ امپایر آیکن انتخاب کردند. در «سیاه ترین ساعت» (۲۰۱۷) گری نقش وینستون چرچیل را ایفا خواهد کرد.

وی همچنین فیلم «نکبت» (1997) را که برندۀ دو جایزۀ بفتا و نامزد نخل طلا شد، نوشت و کارگردانی کرد؛ در سریال «دوستان» در قسمت دو بخشی «عروسی مونیکا و چندلر» (2001) بازیگر مهمان بود و برای آن نامزد جایزۀ امی شد؛ در موزیک ویدیو های دیوید بووی برای Guns N' Roses و آنی لنوکس حضور یافت؛ و در مجموعه بازی های ویدیویی «ندای وظیفه» به جای ویکتور رزنوف صداپیشگی کرد.

مادر گری، کاتلین نام داشت که خانه دار بود و پدرش لئونارد برترام جوشکار بود. گری در بیشتر دوران حرفه ای اش برای بازی در نقش های ضد قهرمان هایی مانند نقش تروریست روسی ایگور کورشونف در فیلم پرفروش «ایر فورس وان» (1997) معروف بوده است، با این حال بعد ها با نقش های قهرمانی در مجموعه فیلم های «هری پاتر» و «شوالیۀ تاریکی» مخاطبان جدیدی یافت.

الدمن برندۀ کمک هزینۀ تحصیلی از کالج تئاتر رز برافورد در سیدکاپ کنت شد و در سال ۱۹۷۹، مدرک کارشناسی هنرهای نمایشی را دریافت کرد. پس از آن در تئاتر جوانان گرینویچ تحصیل کرد و اوایل دهۀ ۸۰ را به بازی در تئاتر ها سپری کرد؛ از جمله «عروسی پاپ» که برای آن جایزۀ Time Out's Fringe را برای بهترین بازیگر تازه وارد ۱۹۸۶-۱۹۸۵ و جایزۀ مجلۀ تئاتر را از انجمن تئاتر بریتانیا برای بهترین بازیگر سال ۱۹۸۵ دریافت کرد. او قبل از شهرت کارگر خطوط مونتاژ و باربر اتاق عمل بود. در زمان شروع کار بازیگری نیز برای تأمین هزینه ها به کفش فروشی و سر بریدن خوک مشغول بود.

اولین فیلم او «یادآوری» (۱۹۸۲) بود، اما به یاد ماندنی ترین نقش اولش به سید ویسش در فیلم زندگینامه ای «سید و نانسی» (۱۹۸۶) برمی گردد که جایزۀ ایونینگ استاندارد را برای بهترین بازیگر نوپا نصیب او کرد. سپس برای ایفای نقش جو اورتن، نمایشنامه نویس قرن شانزدهم در فیلم «گوشهایت را تیز کن» (۱۹۸۷) نامزد جایزۀ بفتای بهترین بازیگر شد.

الدمن نقش دلخواهش، سیریوس بلک، را در «هری پاتر و زندانی آزکابان» (2004) به دست آورد و توانست سهم قابل توجهی در یکی از پرفروش ترین فیلم های دنباله دار داشته باشد. او آن نقش را در «هری پاتر و جام آتش» (2005) و «هری پاتر و محفل ققنوس» (2007) تکرار کرد. الدمن نقش نمادین بازرس جیمز گوردون را در فیلم «بتمن آغاز می کند» به نویسندگی و کارگردانی کریستوفر نولان به عهده گرفت و دوباره آن را در «شوالیۀ تاریکی» (2008) و «شوالیۀ تاریکی برمی خیزد» (2012) بازی کرد. مارک کرمود، منتقد برجستۀ فیلم، در بازبینی شوالیۀ تاریکی نوشت: «بهترین عملکرد در فیلم، با فاصلۀ بسیار از دیگران، از آن الدمن است ... خیلی دوست داشتم که او نامزد [جایزۀ اسکار] شود، چون در واقع او کسی است که در این زمینه تا حدی نادیده گرفته شده است.»

الدمن در نسخۀ سال 2009 «سرود کریسمس» در کنار جیم کری، در سه نقش درخشید. در تریلر ماورایی «متولد نشده»، کار دیوید گویر که در 2009 به نمایش درآمد، نقش اصلی را بر عهده داشت. در سال 2010 در کنار دنزل واشینگتن در «کتاب الی» بازی کرد. او در «شنل قرمزی» کاترین هاردویک نیز نقش اصلی را ایفا کرد. در نقش لرد شن شرور در «پاندای کونگ فو کار 2» گویندگی کرد و نامزد دریافت جایزۀ آنی برای این کار شد.
در ۲۰۱۱، الدمن جاسوس کارکشته، جورج اسمایلی، را در اقتباس از اثر جان لوکاره، «بندزن، خیاط، سرباز، جاسوس» (۲۰۱۱) به تصویر کشید و این نقش اولین نامزدی اسکار را برای او رقم زد. در ۲۰۱۴، نقش یکی از انسان های اصلی را در اکشن علمی تخیلی «طلوع سیارۀ میمون ها»، در کنار جیسون کلارک و کری راسل بازی کرد. باز هم در همین سال، الدمن در کنار یوئل کینامن، ابی کورنیش، مایکل کیتن، و ساموئل ال جکسون در بازسازی «پلیس آهنی» (۲۰۱۴) در نقش نورتون، دانشمند خالق پلیس آهنی، ایفای نقش کرد.

الدمن چهار بار ازدواج کرده است: اولین بار در سال ۱۹۸۷ با بازیگر انگلیسی، لسلی مانویل، ازدواج کرد و از او یک پسر به نام الفی دارد. آنها در سال ۱۹۹۰، سه ماه پس از تولد پسرشان از هم جدا شدند. همسر دوم او، اوما تورمن، بازیگر و مدل آمریکایی بود که در سال ۱۹۹۰ ازدواج کردند و در ۱۹۹۲ طلاق گرفتند. الدمن در ۱۹۹۷ با دنیا فیورنتینو، عکاس آمریکایی، ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نام های گالیور و چارلی شدند. آنها در سال ۲۰۰۱ طلاق گرفتند و سرپرستی پسرها به الدمن رسید. همسر چهارم او نیز خواننده و بازیگر انگلیسی به نام الکساندرا ایدنبورو بود که در ۲۰۰۸ ازدواج کردند و در ۲۰۱۵ جدا شدند.

برخی ویژگی های خاص الدمن به این شرح هستند: شخصیت هایی که او بازی می کند، معمولاً در مرز روان پریشی قرار دارند. همچنین او برای بازی در نقش های بسیار متنوع که مستلزم لهجه های گوناگون هستند، شهرت دارد. او می تواند ظاهر و صدای خود را طوری تغییر دهد که هر شخصیت را منحصر به فرد نشان دهد. اغلب نقش قهرمانانی بی میل را بازی می کند که به شخصیت اصلی کمک می کنند. بیشتر اوقات نقش شخصیت های واقعی یا شخصیت های تخیلی نمادین را بازی می کند. در تقلید صدا و لهجه های مختلف مهارت دارد.

واقعیت هایی در مورد گری الدمن که شاید ندانید:

1. وی قصد داشت به موسیقی بپردازد.

۲. در ۸ آگوست ۱۹۹۱، در لوس آنجلس به خاطر رانندگی در حالت مستی دستگیر و صبح روز بعد با قید وثیقه آزاد شد. دوست او کیفر ساترلند نیز با او در اتومبیل بود.

3. کتابخانۀ او حاوی مقاله هایی دربارۀ برتولت برشت، شعرهای راجر مک گاف، بیوگرافی مونتگومری کلیفت، کتاب تصویر جهان در دورۀ ملکه الیزابت، تمام آثار ویلیام شکسپیر و جین آستن است.

۴. گری و همبازی اش در فیلم های هری پاتر، تیموتی اسپال، هر دو نقش روزنکرانتز را بازی کرده اند؛ اسپال در «هملت» کنت برانا (۱۹۹۶) و الدمن در «روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده اند» (۱۹۹۰).

5. نقش لی هاروی اسوالد را هم در «جی اف کی» (1991) و هم در «خط مقدم: لی هاروی اسوالد که بود؟» (1993) بازی کرد.

۶. فیلم «نکبت» (۱۹۹۷)، تا حد زیادی بر اساس زندگی خود او در دوران رشدش در لندن شکل گرفته است.

7. در تست صدای ژنرال گریوس در «جنگ ستارگان: اپیزود 3- انتقام سیت» (2005) شرکت کرد. جورج لوکاس بعدها داوطلب گمنامی به متیو وود را به جای او برای این نقش انتخاب کرد.

8. «هنری و جون» (1990) تنها فیلمی است که او با نام موریس اسکارگو در آن حضور داشته است.

۹. در فیلم های هری پاتر با رالف فاینس همبازی بود. هر دوی آنها در مجموعه فیلم های هانیبال لکتر نقش منفی داشتند: فاینس نقش فرانسیس دولارهاید را در «اژدهای سرخ» (۲۰۰۲) و الدمن نقش میسن ورجر را در

«هانیبال» (۲۰۰۱) بازی کردند.

10. در جشنوارۀ فیلم کن سال 1993، عضو هیأت داوران بود.

۱۱. نقش های او در دو فیلم، رابطۀ پویایی با رؤسای اوباش با نام فالکون دارد. در «رومئو خون می ریزد» (۱۹۹۳)، او برای دون فالکون کار می کند و در «بتمن آغاز می کند» (۲۰۰۵)، او برای سرنگون کردن کارماین فالکون کار

می کند. در هر دو مورد، شخصیت مورد نظر پلیس است.

12. با این که بیشتر دوران حرفه ای خود را صرف بازی در نقش های روان پریش و سادیست کرده است، در سال های 2000، با بازی در نقش های دوست داشتنی تر و مهربان تر مانند سیریوس بلک (در فیلم های هری پاتر) و جیم گوردون (در فیلم بتمن آغاز می کند) خود را از آن وجهه منفی دور کرد.

۱۳. گری و همسر سابقش، اوما ثورمن، هر دو در فیلم های بتمن ظاهر شده اند. ثورمن نقش پیچک سمی را در «بتمن و رابین» (۱۹۹۷) و الدمن نقش جیمز گوردون را در «بتمن آغاز می کند» (۲۰۰۵) بازی کردند.

14. بازی او در نقش سید ویشس در «سید و نانسی» (1986) از سوی مجلۀ پریمیر در شصت و دومین رتبه از 100 نقش آفرینی برتر تاریخ قرار گرفت.

۱۵. در دانشگاه تئاتر رز برافورد، واقع در سیدکاپ کنت آموزش دید. دیگر بازیگرانی که در آنجا تعلیم دیده اند عبارتند از فردی جونز، ری فیرن، تام بیکر و استیفن آرمورا.

16. الدمن با دیوید بووی در ترانۀ You've Been Around در آلبوم The Sacred Squall of Now (1995) دوئت اجرا کرد. در ترانۀ Stamford Hill از همان آلبوم نیز شرکت داشت.

۱۷. گری الدمن منبع الهام بسیاری از بازیگران مانند مایکل فسبندر، بو بارت، رایان گاسلینگ، شایا لاباف، کریس کاتو و کایلی ثورن بوده است.

18. با دنیل رادکلیف، بازیگر همبازی اش در مجموعه فیلم های هری پاتر رابطۀ بسیار نزدیکی دارد.

19. خواهر او لیلا مورس بازیگر نقش بیگ مو در سریال تلویزیونی «ایست اِندی ها» (1985) است.

۲۰. در سال ۲۰۰۷، مجلۀ امپایر او را یکی از صد بازیگر جذاب (نفر ۷۲) در تاریخ سینما نامید.

21. همبازی او در هری پاتر، جیسون آیزاکس از او به عنوان یکی از بازیگران محبوب خود نام می برد.

۲۲. تام هاردی، جوزف گوردون لویت و الکساندر اسکارزگارد او را بازیگر محبوب خود می دانند.

23. در سال 2011، او پنج فیلم مورد علاقه اش را «اینک آخرالزمان» (1979)، «مکالمه» (1974)، «پدرخوانده 2» (1974)، «زمین های لم یزرع» (1973) و «شکارچی موش» (1999) می داند و فرانسیس فورد کوپولا کارگردان محبوبش است.

۲۴. دومین بازیگری است که برای بازی در نقش شخصیت اصلی فیلم اقتباسی از رمان جان لو کاره نامزد اسکار بهترین بازیگر شد. اولین بازیگر، ریچارد برتون بود که در نقش جورج اسمایلی در «جاسوس جنگ سرد» بازی کرد.

25. با بندیکت کامبربچ دوست صمیمی است.

۲۶. شنیده شده که قبل از آموزش دیدن در دانشگاه رز برافورد، در آکادمی سلطنتی هنر های دراماتیک به او گفته شد که دنبال کار دیگری غیر از بازیگری باشد.

27. زیر چشم راستش جای زخم دارد؛ هنگام تمرین برای «در این اثنا» (1984) تیم راث یک بطری پرت می کند که یک لامپ را می شکند و روی الدمن می افتد.

۲۸. قبل از «بند زن، خیاط، سرباز، جاسوس» (۲۰۱۱)، او یکی از بزرگترین بازیگرانی بود که هرگز نامزد اسکار نشده بودند.

29. پاتریس شرو، کارگردان فرانسوی، او را برای بازی در نقش اصلی «نزدیکی» (2001) در نظر گرفته بود، اما الدمن نقش را به دلیل صحنه های جنسی رد کرد.

۳۰. در «خط باریک سرخ» (۱۹۹۸) نقشی بازی کرد که تمام صحنه های مربوط به او در برش نهایی فیلم حذف شدند.

31. او اصالتاً انگلیسی-ایرلندی است.

32. از ژوئیۀ سال 2014، فروش فیلم ها با بازی الدمن از مرز 3.8 میلیارد دلار در آمریکا و 9.9 میلیارد دلار در سراسر دنیا می گذرد. هالیوود ریپورتر در سال 2012، الدمن را پرفروش ترین بازیگر تاریخ، اعم از نقش های اصلی و فرعی، نامید.

۳۳. به همراه ماریون کوتیار، همبازی اش در «شوالیۀ تاریکی بر می خیزد» (۲۰۱۲)، در موزیک ویدئوی دیوید بووی با نام David Bowie: The Next Day (۲۰۱۳) بازی کرد.

34. در 1990، نقش ادوارد دست قیچی را رد کرد.

۳۵. در فیلم شوالیۀ تاریکی با هیث لجر همبازی بود.