قمر آریان، زنی ایستاده بر قله‌های فرهنگ
دکتر قمر آریان فروردین‌ماه به دنیا آمد و فروردین‌ماه نیز از دنیا رفت. قمر آریان اول فروردین‌ماه ۱۳۰۱ در قوچان دیده به جهان گشود. قمر آریان از نخستین فارغ‌التحصیلان زن از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران و از نخستین استادان دانشگاه زن در ایران بود.
برترین ها : وقتی قمر آریان درگذشت بسیاری از خبرگزاری‌ها نوشتند که قمر آریان، همسر دکتر زرین‌کوب درگذشت؛ گویا که مهم‌ترین ویژگی ِ این زن پژوهش‌گر، همسر زرین‌کوب‌بودن است در حالیکه قمر آریان خود پژوهش‌گر و نویسنده‌ای توانا بود. قمر آریان از نخستین فارغ‌التحصیلان زن از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران و از نخستین استادان دانشگاه زن در ایران بود.
ایشان هم‌چنین از اعضای شورای عالی علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی بود. قمر آریان از اولین‌هایی بود که تاثیرات فراوانی در عرصه‌ی فرهنگ از خود بر جای گذارد. دکتر قمر آریان فروردین‌ماه به دنیا آمد و فروردین‌ماه نیز از دنیا رفت. قمر آریان اول فروردین‌ماه ۱۳۰۱ در قوچان دیده به جهان گشود. در آن زمان قوچان مدرسه‌ی دخترانه نداشت از این‌رو پدر ِ قمر که از مردان متنفذ و صاحب‌اعتبار شهر بود مبادرت به ساخت مدرسه‌ای دخترانه در قوچان کرد و یکی از زنان باسواد شهر را به ریاست این مدرسه گمارد.
قمر آریان تا ششم دبستان را در این مدرسه به تحصیل پرداخت و پس از آن سه کلاس ِ اول دبیرستان را با معلم سرخانه سپری کرد و برای امتحان سال نهم به مشهد رفت. او به مدت دو سال نیز در دانش‌سرای مقدماتی دختران مشهد به تدریس پرداخت و هم‌زمان با تدریس، خود نیز به تحصیل در کلاس ششم ادبی مشغول شد. امتحانات این مقطع در تهران برگزار می‌شد و این‌گونه شد که قمر به تهران آمد.
او در تهران ماندگار شد و به تحصیل پرداخت. قمر آریان در سال ۱۳۲۷ موفق به کسب مدرک لیسانس از دانشگاه تهران شد. او فوق لیسانس و دکترای خود را نیز در همین دانشگاه گذراند. او در سال ۱۳۳۷ مدرک دکترای ادبیات خود را از دانشگاه تهران اخذ کرد. قمر آریان در مدت تحصیل، از کلاس درس اساتید بزرگی هم‌چون بدیع‌الزمان فروزان‌فر، علی‌اصغر حکمت، جلال همایی، محمد معین، ذبیح‌الله صفا، احمد بهمن‌یار و … بهره‌های فراوان برگرفت. رساله‌ی دکترای قمر آریان درباره مسیحیت و انجیل بود که بعدها با عنوان «چهره‌ی مسیحیت و تاثیر آن در ادبیات» و پس از آن با نام «چهره‌ی مسیح در ادب فارسی» و در قالب کتاب به انتشار رسید. درجه‌ی بسیار خوب نتیجه‌ی دکترای قمر آریان در سال ۱۳۳۷ بود.
قمر آریان در مورد این پایان‌نامه می‌گوید که «آن زمان که رساله را نوشتم، در ایران مرسوم نبود که درباره‌ی دیگر ادیان تحقیق شود. من وقتی کتاب انجیل را خواندم، دلم می‌خواست دیگران هم درباره‌ی این دین بیشتر بدانند.» او سپس از نقش علی‌اصغر حکمت، استاد ِ تاریخ ادیان در شکل‌گیری این پایان‌نامه سخن می‌گوید که هم‌زمان که حکمت کلاس‌های درس انجیل‌خوانی دایر کرده بود او نیز به توجه به انجیل مباردت ورزیده بود.
قمر آریان در مورد این پایان‌نامه می‌گوید که «آن زمان که رساله را نوشتم، در ایران مرسوم نبود که درباره‌ی دیگر ادیان تحقیق شود. من وقتی کتاب انجیل را خواندم، دلم می‌خواست دیگران هم درباره‌ی این دین بیشتر بدانند.» او سپس از نقش علی‌اصغر حکمت، استاد ِ تاریخ ادیان در شکل‌گیری این پایان‌نامه سخن می‌گوید که هم‌زمان که حکمت کلاس‌های درس انجیل‌خوانی دایر کرده بود او نیز به توجه به انجیل مباردت ورزیده بود.
«در دانشگاه ، آقای حکمت معلم تاریخ ادیان ما بود. وقتی راجع به مسیحیت بیشتر صحبت کرد و گفت فرنگی‌ها درباره‌ی دین اسلام تحقیقات زیادی انجام داده‌اند، تصمیم خودم را گرفتم تا درباره دین مسیحیت تحقیق کنم. می‌خواستم بدانم نام مسیح، نام مریم، ذوالنارو چلیپا چه جای‌گاهی در ادب فارسی داشته است. یادم می‌آید منزل ما آن زمان نزدیک دفتر یونسکو بود و هم‌سرم در آن‌جا کار می‌کرد.
کتاب‌خانه یونسکو کتابخانه‌ای کامل است و من در آن‌جا منابع بسیاری را راجع‌به مسیحیت پیدا کردم و رساله‌ام را کامل کردم.» قمر آریان در سال‌های ورود به دانشگاه با عبدالحسین زرین‌کوب آشنا می‌شود. قمر آریان در گفت‌وگویی در سال ۱۳۸۳ که در روزنامه‌ی جام جم به چاپ رسید در مورد آشنایی خود با زرین‌کوب سخن می‌گوید. آریان می‌گوید که زرین‌کوب شاگرد فوق‌العاده‌ای بود و خودش نیز از شاگردان خوب به حساب می‌آمده است.
آریان می‌گوید که در برخی درس‌ها از زرین‌کوب کمک می‌گرفته است و در بیشتر کلاس‌ها با یک‌دیگر هم‌کلاس بوده‌اند. آریان در این مصاحبه می‌گوید: «وقتی از من خواستگاری کرد، قبول کردم و همراه با هم به مشهد پیش پدر و مادرم رفتیم. وقتی به پدرم گفتم آقای عبدالحسین زرین‌کوب که اهل علم و مطالعه است از من چنین خواهشی کرده است، پدرم گفت: من مقالات ایشان را خوانده ام. ایشان باید پیرمرد باشد. گفتم: ایشان فقط ۳۰ سالشان است. پدرم گفت: نویسنده این مقاله‌ها پخته تر از آن است که ایشان نشان می‌دهند؛ همه این را می‌گفتند.»
آریان و زرین‌کوب در سال ۱۳۳۲ با یک‌دیگر ازدواج می‌کنند و تحصیلات خود را نیز در مقطع دکترا ادامه می‌دهند. زرین‌کوب در آن زمان نفر اول و آریان نفر دوم کنکور بودند. از دیگر آثار به جا مادنده از دکتر قمر آریان می‌توان به ترجمه‌ی کتاب «جهان اسلام» نوشته‌ی برتولد اشپولر و همین‌طور ترجمه‌ی کتاب «شرق نزدیک در تاریخ» اثر پروفسور فیلیپ خوری و کتاب «کمال‌الدین بهزاد» اشاره کرد. مقالات ارزش‌مند فراوانی از دکتر آریان در نشریان معتبر ایران از جمله یغما،سخن، مهرگان، مروارید و راه‌نمای کتاب منتشر شده است.
آریان و زرین‌کوب در سال ۱۳۳۲ با یک‌دیگر ازدواج می‌کنند و تحصیلات خود را نیز در مقطع دکترا ادامه می‌دهند. زرین‌کوب در آن زمان نفر اول و آریان نفر دوم کنکور بودند. از دیگر آثار به جا مادنده از دکتر قمر آریان می‌توان به ترجمه‌ی کتاب «جهان اسلام» نوشته‌ی برتولد اشپولر و همین‌طور ترجمه‌ی کتاب «شرق نزدیک در تاریخ» اثر پروفسور فیلیپ خوری و کتاب «کمال‌الدین بهزاد» اشاره کرد. مقالات ارزش‌مند فراوانی از دکتر آریان در نشریان معتبر ایران از جمله یغما،سخن، مهرگان، مروارید و راه‌نمای کتاب منتشر شده است.
«لغت‌نامه آئین مسیح در زبان فارسی»، «مقایسه میان داستان‌های ایرانی و دانمارکی» که ترجمه‌ی مقاله‌ای از آرتور کریستین آندرسون است، «ایران و سیاحت‌نامه‌ها»، «ویژگی‌ها و منشا پیدایش سبک مشهور به هندی در سیر تحول شعر فارسی»، «اسلام» که نقد کتاب برنارد لوئیس است و … از فراوان نوشته‌ها و مقالات دکتر آریان است.
قمر آریان ۲۳ فروردین‌ماه سال ۱۳۹۱ در سن ۹۰ سالگی در تهران درگذشت و او را در قطعه‌ی هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپردند. از آثار فراوان دیگر دکتر آریان می‌توان از این‌ها نام برد: زن در داستان‌های قرآن، انتشارات سخن، ۱۳۸۸، خاطر مجموع دیوان حافظ بر اساس بیست‌ویک متن معتبر چاپی، شفیع شجاعی ادیب، قمر آریان، نشر فاخر، ۱۳۸۰، از نی‌نامه: گزیده مثنوی معنوی، عبدالحسین زرین‌کوب، قمر آریان، نشر سخن، ۱۳۷۷، ایران: تاریخ، فرهنگ، هنر، قمر آریان، عبدالحسین زرین‌کوب و دیگران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۵
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
خوب و عالی
چه مطلب خوبی.
خدا رحمتشون کنه. همیشه اولین ها با مشکلات عدیده ای روبرو بودن. واقعا انسان شجاعی بودن که جزو اولین ها شدن.
خیلی خوب بود که ایشون رو به عنوان یک انسان مستقل و نه با برچسب همسر دکتر زرین کوب بشناسیم. کاری که با سیمین دانشور کردیم. سیمین زیر نام جلال مهجور ماند. در حالیکه یکی از بهترین نویسندگان ادبیات داستانی ما بودند ایشون.