چند برابر کردن یارانه نقدی، وعده ای غیر اخلاقی

عصر ایران: در روزهایی هستیم که تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری در اوج خود قرار دارد. یکی از وعده های انتخاباتی که برخی کاندیداها بر آن تمرکز کرده و به اعتقاد آنها قدرت رای آوری دارد، موضوع افزایش دادن چند برابری یارانه نقدی است. یارانه نقدی در چارچوب قانون هدفمند شدن یارانه ها به مردم داده شد.

یارانه نقدی که به مردم داده شد به عنوان کمک جبرانی بود و به هر رو از این طریق، همراه کردن مردم با افزایش قیمت بنزین، گازوئیل، نفت سفید، برق، گاز، آب، برق و خدمات پستی عملی شد. یعنی به نوعی یارانه یک «پاداش» و «جایزه»، در قبال همراهی با افزایش قیمت بود.

دولت احمدی نژاد اجرایی کردن قانون هدفمند شدن یارانه را از آذر ۱۳۸۹ شروع کرد و از همان ابتدا درآمد حاصل از افزایش قیمت، به حدی نبود که به اکثر مردم ایران یارانه ۴۵ هزار تومانی در هر ماه داده شود. در نتیجه یارانه نقدی، کسری بودجه داشت و دولت احمدی نژاد با تخلف آشکار، بخشی از یارانه نقدی را از محل هایی به غیر از محل افزایش قیمت، تامین کرد.

مجلس در خصوص تخلف احمدی نژاد از قانون به قوه قضاییه شکایت کرد. در حالی که سالیانه حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان یارانه به حدود ۷۵ میلیون نفر داده می شود و همچنان کسری بودجه وجود دارد، در سال ۹۶ بعضی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری وعده افزایش یارانه سر می دهند.

عصر ایران در خصوص راه های احتمالی تامین مبلغ افزایش چند برابری یارانه و این که انتخاب هر یک از این راه های احتمالی چه هزینه و تبعاتی دارد، با عبدالرضا ترابی(نماینده گرمسار در دوره هفتم و هشتم مجلس) گفت و گو کرد. دوره مجلس هفتم از خرداد ۱۳۸۳ شروع شد و دوره هشتم از خرداد ۱۳۸۷. از این نظر می تواند اطلاعات مناسبی در خصوص نحوه تصویب قانون هدفمندی یارانه و چالش های به وجود آمده دارد. گفت و گوی ما را با این عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم و هشتم می خوانید.

*برنامه چهارم توسعه توسط مجلس ششم تصویب شد. در ماده ۳ آن برنامه موضوع قیمت گذاری بنزین و گازوئیل بر مبنای قیمت های عمده فروشی منطقه خلیج فارس در زمان اجرای برنامه چهارم تصویب شده و مصوب شد بخشی از درآمد حاصله صرف کمک مستقیم و جبرانی به اقشار آسیب پذیر و مقاوم سازی ساختمان ها و بهبود حمل و نقل عمومی شود. مجلس هفتم با اصلاح ماده ۳ برنامه چهارم باعث شد قیمت بنزین و گازوئیل در سال اول برنامه چهارم یعنی در سال ۸۴ افزایش پیدا نکند که به اسم «تثبیت قیمت ها» معروف شد. تحت چه شرایطی مجلس تصمیم گرفت هیچ افزایش قیمتی در این اقلام اتفاق نیفتد؟

-ما در دوره هفتم وارد مجلس شدیم. در آن دوره، رئیس مجلس آقای حداد عادل بود. اصل بحث این بود که در حامل های انرژی مثل بنزین صرفه جویی شود تا ناوگان حمل و نقل را بهبود ببخشیم. اما در مجلس هفتم، یکی از اشتباهاتی که صورت گرفت این بود که یک دفعه گفتند قیمت آب و برق و بنزین را در سال ۱۳۸۴ افزایش ندهیم.

عدم افزایش قیمت باعث شد اثرات نامطلوبی بر جای بگذارد و آن چیزی که از طریق هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، باید صرفه جویی می شد و پول آن به خزانه کشور برمی گشت، آن کار متاسفانه انجام نشد.

*در سال ۸۴ به خاطر این که افزایش قیمت بنزین و اقلام دیگر اتفاق نیفتاد کرایه تاکسی ها افزایش پیدا نکرد و تقریبا حالت رضایتبخشی در جامعه به وجود آمد ولی چند سال بعد از به قدرت رسیدن آقای احمدی نژاد در سال ۸۴، ایشان افزایش چند صد درصدی بنزین و اقلام دیگر را اجرایی کرد. چرا از آن سیاست عدم افزایش قیمت و به تعبیری تثبیت قیمت رسیدیم به تصویب افزایش چند صد درصدی در مجلس؟

-آقای احمدی نژاد اعتقادش بر این بود که ما باید یارانه ها را به مردم بدهیم. من به عنوان نماینده مجلس، همیشه مخالف دادن یارانه نقدی بودم. من اعتقاد داشتم که کشور ما به کشور کمیته امدادی تبدیل می شود.

در صورتی که کاهش تورم در آن زمان غیر قابل عمل بود و نمی شد. در سال ۸۷ نرخ تورم به ۲۵ درصد رسیده بود.

*بعد از اصلاح برنامه چهارم توسعه در اسفند ۱۳۸۳، آقای حداد عادل رئیس مجلس هفتم درباره تصویب تثبیت ها گفت که این هدیه مجلس به مردم است. چند سال بعد از آن تثبیت قیمت، افزایش چند صد درصدی قیمت تصویب شد. این نوع تغییرات کاملا متفاوت از عدم تغییر قیمت به افزایش چند صد درصدی، منافع ملی را تامین کرد یا تامین می کند؟

-به هیچ وجه آن تثبیت قیمت ها به نفع منافع ملی نبود. آن اصلا کار غلطی بود. یعنی بدون مطالعه و بدون این که ابعاد این قضیه را در نظر بگیرند، تثبیت قیمت ها را تصویب کردند. بعدها خودشان دیدند که ثابت نگه داشتن قیمت اقلامی مثل بنزین، کار اشتباهی بوده است.

آقای احمدی نژاد نیز در دوران ریاست جمهوری خودش، کارهایی را انجام داد. برخی از کارهایش را اصلا قبول نداشتیم از جمله یارانه نقدی دادن. هر تصمیم که گرفته می شود باید پاسخگوی نیازهای کشور باشد. اگر بحث هدفمند شدن یارانه ها مطرح می شود و از محل افزایش قیمت حامل های انرژی، درآمدی کسب می شود باید ناوگان حمل و نقل کشور بهبود پیدا کند.

*آقای احمدی نژاد در دوره اول ریاست جمهوری موضوع جراحی بزرگ اقتصادی را مطرح کردند. برای ایجاد تحول اقتصادی تعداد ۷ طرح کلان را اعلام کردند که یکی از آنها هدفمند کردن یارانه ها بود. چرا هدفمندی یارانه ها در بین آن طرح های هفت گانه برجسته شد و باز در هدفمندی یارانه ها فقط تزریق پول نقدی به خانواده ها اجرایی شد و با جدیت دنبال شد؟

-در آن زمان در ابتدا گفتند که فقط به چند دهک درآمدی جامعه، یارانه می دهیم. بعدا گفتند خوشه بندی خانوارها را انجام می دهیم تا یارانه را پرداخت کنیم. ایده های مختلفی را مطرح کردند. شب می خوابیدیم و فردا صبح از خواب بیدار می شدیم می دیدیم دولت ایده جدید را مطرح می کند.

هدفمند شدن یارانه ها باید به این صورت اجرا می شد که مردم، فقیرتر نشوند. ما به عنوان نماینده به روستاهای مختلف می رفتیم. در روستاها مردم به ما می گفتند با این پول یارانه نقدی حتی نمی توان پول برق و گاز را پرداخت کرد.

*در متن اولیه برنامه چهارم توسعه که در مجلس ششم تصویب شد رساندن قیمت به سطح قیمت های منطقه مطرح شده بود ولی کمک جبرانی به اقشار آسیب پذیر مطرح شد. اما مجلس اصولگرای هفتم تثبیت قیمت را تصویب کرد. در مجلس هشتم که باز اصولگراها اکثریت داشتند چرا موافقت کردند با این که به همه اقشار جامعه یارانه و کمک نقدی داده شود؟

-این اتفاقات در زمان دولت آقای احمدی نژاد رخ داد. ما می گفتیم به جای این که یارانه نقدی بدهید، بیاید برای مردم شغل ایجاد کنید. ما به روستاهای زیادی می رفتیم و مردم می گفتند یارانه نمی خواهیم ولی بچه های ما بیکارند برای اینها شغل ایجاد کنید.

الان همان مشکل بیکاری به زمان دولت آقای روحانی انتقال پیدا کرده است. در آن زمان، بیکاری به یک معضل تبدیل شده بود ولی آن معضل به دولت فعلی انتقال پیدا کرده است. حتی به افرادی که در خارج از کشور زندگی می کردند یارانه دادند. متاسفانه به فقیر و غنی، یارانه نقدی دادند و واقعا اتفاق عجیب و غریبی بود.

*با دادن یارانه به همه مردم، هدفمند شدن یارانه ها تا چه حد تحقق پیدا کرد؟

- ما امکاناتی داشتیم که می توانستیم پاسخگوی نیازها باشیم ولی دولت شعارهای خاصی می داد. اینها معضلاتی بود که در کشور اتفاق افتاد. در حالی که نمی توان به فرد روستانشین در استان خراسان جنوبی است یک مبلغ مشخص یارانه بدهیم و به افراد ثروتمند هم همان مبلغ را بدهیم. با این نوع یارانه دادن، یارانه ها نتوانست هدفمند شود.

آقای احمدی نژاد اصلا می گفت پول یارانه، مال امام زمان است. می گفت ما می خواهیم این پول را بدهیم ولی بعضی ها می گویند این پول را ندهید.

*طبق قانون هدفمند شدن یارانه ها، دولت مجاز بود ظرف یک سال حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان و حداکثر ۲۰ هزار میلیارد تومان از محل افزایش قیمت اقلامی مثل بنزین و گاز، درآمد کسب کند و فقط از این محل یارانه بدهد. در عمل مقدار بیشتری بیش از آن ۲۰ هزار میلیارد تومان به خانوارها یارانه داده شد. با یارانه دادن به تقریبا کل جمعیت کشور، دولت چندین هزار میلیارد کسری بودجه در هر سال پیدا کرد. چرا مجلس نتوانست جلوی تخلف دولت را بگیرد و این کار غیر قانونی را متوقف کند؟

-مصوباتی که مجلس دارد به این صورت است که یا دولت لایحه به مجلس می دهد یا نمایندگان مجلس، طرح تهیه می کنند و مجلس تصویب می کند. متاسفانه در لوایحی که دولت به مجلس می دهد اشکال وجود دارد و در تهیه این لوایح، کار کارشناسی درستی انجام نمی شود. وقتی از طرف مجلس هم طرحی تنظیم می شود باز کار کارشناسی درستی انجام نمی شود. وقتی با چنین وضعی مواجه هستیم، نتیجه کار همین می شود.

در آن زمان دولت فشار آورد که مجلس لایحه را تصویب کند. در حالی که یک لایحه باید در کمیسیون های تخصصی مجلس بررسی شود ولی وقتی این نوع بررسی انجام نمی شود و به صورت خام به صحن علنی برای تصویب می رود، چنین مشکلاتی قاعدتا باید رخ بدهد.

*به هر حال بخشی از یارانه نقدی که به خانوارها داده شد غیر قانونی بود و از محل های دیگری که قانون هدفمند شدن یارانه تصویب نکرده بود، تامین شد. واقعا چرا مجلس نتوانست دولت را متوقف کند؟

-دولت یک لایحه را به مجلس می آورد و مثلا می گوید اگر این کار را انجام بدهیم در پرداخت حقوق فرهنگیان دچار مشکل می شوم. این طور می شود که نمایندگان مجلس مجبور می شوند لایحه دولت را تصویب کنند.

همیشه دولت ها آمده اند مواردی را گردن نمایندگان مجلس انداخته اند. به اعتقاد من، محلس زمانی مجلس می شود که دولت نتواند همه کارها را گردن نمایندگان مجلس بیندازد.

*از ۲۸ آذر سال ۱۳۸۹ که هدفمندی یارنه ها و افزایش قیمت بنزین و اقلام دیگر شروع شد تا ۳۱ خرداد ۹۱ حدود ۶۲ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به خانوارها داده شده. حدود ۳۲ هزار میلیارد تومان از محل دیگری به غیر از افزایش قیمت تامین شده. تا آن زمان دولت آن مقدار تخلف کرده است. از بانک مرکزی پول گرفته یا از بودجه شرکت های آب و فاضلاب و گاز، پول می گرفته برای یارانه دادن که همه اینها غیر قانونی بوده است. هیچ سازوکاری وجود نداشت که مانع دولت شود و آن وضع را تداوم ندهد؟

-همیشه دولت به بانک مرکزی بدهکار بوده. خیلی اتفاقاتی از این قبیل رخ داده است. به سمتی رفتند که یارانه نقدی باید ماه به ماه به مردم داده می شد. از آن طرف شرکت اب و فاضلاب و بقیه شرکت های دولتی، این طور نیستند که دولت از آنها پول بخواهد و آنها ندهند.

*مجلس از آقای احمدی نژاد در خصوص همین تخلفات مربوط به یارانه دادن به قوه قضاییه شکایت کرد. شما پیگیری کردید که وضعیت آن پرونده به کجا کشید؟

-پرونده این تخلفات به قوه قضاییه رفته است. قوه قضاییه باید به این موضوع رسیدگی کند. به هر حال در کشور ما تفکیک قوا وجود دارد.

در وضعیت فعلی که وعده های انتخاباتی مبنی بر افزایش میزان یارانه طرح می شود این وعده دادن ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

-هر کدام از این نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری که آمده اند و تبلیغات انتخاباتی را شروع کرده اند و یک کاندیدا می گوید سه برابر افزایش می دهم و دیگری می گوید چهار برابر افزایش می دهم، همه اینها غلط است. این یک بدعت خیلی بدی است که ما برای این که رای جمع کنیم بگوییم یارانه را چند برابر افزایش می دهیم.

سوال ما این است که بودجه افزایش چند برابری یارانه را از کجا می خواهند تامین کنند. چرا باید این وعده ها را مطرح کنند که بعدا هم امکان عملی شدن آن وجود ندارد. مگر چهار برابر کردن میزان یارانه، شوخی است.

*به هر حال آقای احمدی نژاد چندین هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی برای دادن یارانه نقدی به مردم گرفته بود و پول بانک مرکزی پس داده نشد. مقداری از کسری های بودجه یارانه از محل های دیگر که غیر قانونی بوده تامین کرده است یعنی از بودجه شرکت های دولتی و موسسات دیگر. با توجه به این که دو دوره نماینده مجلس بوده اید به نظرتان راهی وجود دارد که بخواهند از جاهایی از بودجه کشور بخواهند بودجه ای جمع کنند و برای یارانه اختصاص بدهند؟

-من اعتقاد دارم که اگر نامزدهای انتخاباتی، موضوع یارانه را برجسته نکنند، خیلی بهتر است.

*آیا امکان این هست که از این تعداد ۷۵ میلیون نفری که یارانه می گیرند حدود ۳۰ میلیون یا ۴۰ میلیون نفر حذف شوند و فقط به ۲۰ میلیون یا ۳۰ میلیون نفر یارانه داده شود؟

-واقعیت این است که بعضی از دهک های درآمدی بالا، پول های بادآورده دارند و خیلی وضع خوبی دارند. بعضی از افراد یارانه بگیر را حذف کردند. بعضی از افراد حذف شده به حذف خود اعتراض کردند و درخواست دارند که دوباره یارانه بگیرند. بدعت خیلی بدی گذاشته شده.

در وضع فعلی چند حالت می تواند اتفاق بیفتد. یک حالت این است که بگویند ما به طور کلی می خواهیم یارانه را قطع کنیم و اصلا نمی توانیم یارانه بدهیم.

*الان برخی از کاندیداها موضوع افزایش چند برابری یارانه را مطرح کرده اند. اگر در وضعیت جدید احتمالی اگر افزایش یارانه از محل افزایش قیمت حامل های انرژی مثل بنزین و گاز و برق عملی شود، با توجه به ایتن که کاهش قیمت نفت در سطح جهانی و منطقه ای داشته ایم، آیا امکان افزایش قیمت از این طریق وجود دارد؟

- وزارت نفت اعلام کرده است که نمی خواهیم قیمت حامل های انرژی را افزایش بدهیم.

*اگر وعده افزایش چند برابری یارانه بخواهد تحقق پیدا کند یا باید مثلا تعداد ۳۰ یا ۴۰ میلیون نفر از یارانه بگیران کم شود و به افراد کم درآمد یارانه بیشتری داده شود یا باید افزایش قیمت بنزین و گازوئیل و برق را تجربه کنیم.

-من شخصا اعتقاد دارم که یارانه را کلا قطع کنند و برای جوانان و مردم شغل ایجاد کنند. ما فقط ۸۰۰ هزار نفر در سال فارغ التحصیل دانشگاهی داریم. این افراد وارد بازار کار شده اند و کاری برای آنها وجود ندارد. در نتیجه همه بیکارند.

ما نمی دانیم که کدام کاندیدا در انتخابات ریاست جمهوری پیروز می شود. هر دولتی که تشکیل شود اول باید کابینه خود را تکمیل کند و بعد بحث افزایش قیمت اقلامی مثل بنزین مطرح می شود. اگر قیمت بنزین و گازوئیل افزایش پیدا کند، از طرف دیگر شاهد افزایش تورم خواهیم بود.

*مطرح کردن وعده افزایش چند برابری یارانه ها در فضای انتخاباتی جذابیت دارد و رای جمع می کند. شما می گویید کاندیداها این نوع شعارهای انتخاباتی را مطرح نکنند؟

-به نظر من، کاندیداها با هم تفاهم کنند و دیگر نگویند یارانه را چند برابر می کنیم. اگر همه این کاندیدا توافق کنند که وعده افزایش یارانه ندهند، به نفع خودشان هم هست. اگر فردا این کاندیداها انتخاب شوند، مردم افزایش یارانه را مطالبه می کنند و می گویند پس چه شد.

الان مشکل اصلی کشور، بیکاری جوانان است. بزرگترین خطری که ما را تهدید می کند همین مشکل است. در کشورهای دیگر روسای جمهور می گویند اگر نمی خواهید مالیات بدهید به جای مالیات دادن، هتل بسازید. ما باید از کشورهای دیگر الگو بگیریم. ما باید ببینیم که مالزی چگونه مالزی شد.

*در وضع فعلی امکان حذف سریع ۳۰ یا ۴۰ میلیون یارانه بگیر وجود ندارد. راهه هایی که برای تحقق افزایش چند برابری یارانه باقی می ماند افزایش قیمت بنزین و گاز و برق و گاز است و گرفتن بودجه از بخش دیگر و به صورت غیر قانونی مثل قرض گرفتن از بانک مرکزی؟

-بله. وقتی امکان افزایش قیمت به سرعت وجود ندارد بالاخره باید به صورت غیر قانونی آن افزایش احتمالی یارانه را از جاهای دیگر تامین کنند. دولت نمی تواند یارانه همه افراد را قطع کند.

من معتقدم که مردم ما، مردم خوبی هستند. در وضعیت فعلی باید با مردم صحبت شود و صادقانه با مردم صحبت کنند. اگر صادقانه با مردم صحبت کنند که به جای یارانه دادن، برای جوانان و افرادبیکار، شغل ایجاد شود چنین اقدامی برای جامعه ما خیلی بهتر است.

*شما با این نوع صحبت ها، اخلاق مدارانه برخورد می کنید. اما کسی که می خواهد رئیس جمهور شود و به قدرت برسد آیا باید اخلاق مدارانه رفتار کند و با توجه به این که از سال ۱۳۸۹ به بعد بخشی از پول یارانه از محل های غیر قانونی تامین شده است، کاندیدا در صورت رسیدن به قدرت این نوع پرداخت ها را باید قطع کنند و باید اخلاق مدارانه برخورد کنند؟

-به هر حال تا الان این کار انجام شده است و این یارانه به مردم داده شده. ممکن است که زمان پرداخت یارانه یک روز یا چند روز به تاخیر بیفتد ولی یارانه توزیع شده.

ما اعتقادمان بر این است که اوضاع کشور باید همیشه اخلاقی باشد. اگر خواسته باشیم همدیگر را له کنیم و نادیده بگیریم و کاسه و کوزه ها را سر همدیگر بشکنیم، سنگ روی سنگ بند نمی شود. من اعتقاد دارم که مملکت همیشه باید اخلاق داشته باشد چه رئیس جمهور آن و چه کارگر و کشاورز و دانشجو و دانش آموز آن.

*اگر فرض کنیم کاندیدایی که این شعارهای افزایش چند برابری یارانه را سر می دهد در انتخابات پیرور شود و وعده افزایش یارانه را از محل استقراض از بانک مرکزی یا از بودجه بخش های دیگر یا افزایش چند برابری قیمت بنزین و گازوئیل و برق و آب تامین کند، این نوع تامین بودجه یارانه چه آثار تورمی خواهد داشت؟

-همین پولی که الان دولت با عنوان یارانه، به اقشار آسیب پذیر می دهد تورم زا است. این که یک دفعه یک پول پر قدرت از طریق بانک ها به خانه های مردم تزریق شود، تورم ایجاد می کند.

ما یک کشور تک محصولی هستیم. ما نفت را داشته ایم و درآمد حاصل از فروش آن را خورده ایم و زندگی کرده ایم. ما اگر می خواهیم کشور را نجات بدهیم باید خودمان را از این نوع درآمد، جدا کنیم. درآمد نفت را باید صرف سرمایه گذاری کنیم و نه این که آن را خرج کنیم.

بستگی به دولت آینده دارد که تصمیم بگیرد مثلا قیمت بنزین و گازوئیل را افزایش بدهد و یا بگوید می خواهد میزان یارانه ها را افزایش بدهد. دولت باید لایحه مربوطه را به مجلس تقدیم کند و مجلس نظر بدهد. مجلس و دولت در این قضیه باید با هم هماهنگ شوند تا مملکت به خوبی اداره شود.

اما فراتر از این بحث ها، من معتقدم این راهکار، به درد این مملکت نمی خورد. ما اگر می خواهیم این مملکت، مملکت شود نباید سرگرم این بحث ها شویم. جوانان ما نباید هرز بروند. نباید بگذاریم انرژی جوانان هدر برود.

بنابراین من اعتقاد دارم که اگر نامزدهای انتخابات، اصلا به بحث افزایش یارانه ها ورود نکنند، حتی به نفع خودشان است. به نفع کشور هم هست. اگر فردی برای این که رئیس جمهور شود رای بخرد، مشکل ایجاد می شود. هیچ فرقی بین رئیس جمهور و نماینده مجلس در قضیه رای خریدن وجود ندارد.

اگر دوباره بخواهم کاندیدای مجلس شوم، من آدمی نیستم که رای بخرم. اگر شاهرگ من را بزنند رای نمی خرم. من هیچوقت این کار خلاف را انجام نداده ام و رای نمی خرم. حتی آقای جنتی دبیر شورای نگهبان اعلام کردند که خرید و فروش رای در انتخابات رواج زیادی پیدا کرده است.

خرید و فروش رای برای شورای نگهبان ثابت شده است. من این کار خلاف را انجام نمی دهم. چه رئیس جمهور رای بخرد و چه نماینده مجلس، هر دو غلط و خلاف است.

*در انتخابات ریاست جمهوری برخی کاندیداها وعده افزایش پول یارانه را می دهند و بحث پول دادن و خرید رای مطرح نیست.

-در هر صورت این کار درستی نیست. از لحاظ شرعی هم درست نیست چنین وعده ای بدهند. چون منبع افزایش چند برابری یارانه مشخص نیست و معلوم نیست چنین وعده ای عملی شود.

*در همه سال هایی که یارانه نقدی داده شده است بخشی از بودجه این یارانه به صورت غیر قانونی و با تخلف تامین می شود. آیا کاندیداهایی که وعده افزایش چند برابری یارانه می دهند خبر دارند که نیمی یا بخشی از یارانه فعلی به صورت غیر قانونی تامین می شود؟

-قطعا خبر دارند. نمی شود که خبر نداشته باشند. تعداد کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری فقط شش نفر هستند. این شش نفر بهتر است که اخلاقی رفتار کنند. مناظره هم باشد ولی به همدیگر توهین نکنند و اخلاقی رفتار کنند. ما باید کشور را با کمک همدیگر اداره کنیم. چه اشکالی دارد یکی از این کاندیداها در انتخابات پیروز شود و بقیه کاندیدا، او را کمک کنند. با همکاری، خیلی از مشکلات کشور ما حل می شود.

*فضای عمومی کشور می تواند به این سمت کشیده شود که کاندیداهایی که شعار چند برابر کردن مقدار یارانه را مطرح می کنند در جذب رای موفق شوند؟

-به هر حال ممکن است وعده بدهند ولی پول آن را از کجا می خواهند تامین کنند. ما منابع محدودی در کشور داریم و منابع ما زیاد نیست.

*بحث منابع محدود کشور جای خود دارد ولی یارانه نقدی طبق قانون فقط باید از محل افزایش قیمت بنزین و گازوئیل و برق تامین شود و نه جای دیگر.

-بحث افزایش دادن یارانه ها غلط است. بحثی باید مطرح شود که منطقی باشد. ما امیدواریم هر کاندیدایی که انتخاب می شود برای کشور مفید باشد ولی با این نوع شعار که موضوع یارانه را برجسته کنیم و بگوییم مقدار یارانه را چند برابر می کنیم، این کار اشتباهی است.