دكتر محمد رضا وفا متخصص تغذيه
مكمل كلسيم را همرا ه چه چيز ي بخو ريم ؟
اگر در مصرف مكمل آهن و ر وي اصرار داريد بد نيست بدانيد مصرف زياد اين مواد مي‌تواند سلامت شما را تهديد كند
دكتر محمد رضا وفا متخصص تغذيه
مكمل كلسيم را همرا ه چه چيز ي بخو ريم ؟
مضرات مصرف بي رويه آهن چيست؟
قرص روي چه تاثيري بر دختران جوان مي گذارد؟
اگر در مصرف مكمل آهن و ر وي اصرار داريد بد نيست بدانيد مصرف زياد اين مواد مي تواند سلامت شما را تهديد كند
توصيه هايي براي مصرف درست مكمل هاي غذايي
اين روزها بازار مكمل هاي غذايي، داغ است. تبليغات وسوسه برانگيز اين مكمل ها اين ذهنيت را در ما ايجاد مي كند كه با مصرف آن ها با سلامت فاصله اي نداريم! اما هميشه اين سؤال در پس ذهن ما وجود دارد به راستي مصرف مكمل ها يعني تجربه بي چون چراي سلامت جسماني؟ زمان و مقدار مصرف اين مكمل ها چه نقشي در ميزان اثرگذاري آنها دارد؟ و بالاخره اين كه خوردن اين مكمل ها به چه افرادي و در چه شرايطي توصيه مي شود؟ دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه و رژيم درماني، دانشيار دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي ايران در اين گزارش به همه اين پرسش ها پاسخ مي دهد. ضمن اين كه اعتقاد دارد اين مكمل ها نبايد خودسرانه و بدون توصيه پزشك مصرف شوند.
نكته
فقط زماني مي توانيد از مكمل ها استفاده كنيد كه كمبود آنها در بدن شما توسط پزشك معالج تشخيص داده شده باشد.
چه افرادي به مكمل ها نياز دارند؟
تجويزمصرف مكمل ها به گروه هاي سني و جنسي مختلف، از قاعده ثابتي پيروي نمي كند. يعني نمي توان گروه هاي سني يا حتي جنسيت افراد را ملاك و معيار استفاده از مكمل ها دانست و تجويز مكمل ها به ارزيابي تغذيه اي كه روي هر فرد انجام مي شود، بستگي دارد.
اگر اين ارزيابي ها ثابت كند بدن فرد بنا به هر دليلي نمي تواند نياز واقعي خودش را از طريق غذا تامين كند آن وقت است كه مصرف مكمل ها توصيه مي شود.
به طور كلي، درصورتي كه علايمي مبني بر كمبود ويتامين يا املاح در بدن فردي ديده شود يا در اثر پيشرفت بيماري احتمال كمبود ماده مغذي وجود داشته باشد، مصرف مكمل از سوي پزشك متخصص توصيه مي شود. با درنظر گرفتن اين شرايط گروه هايي كه ممكن است بيشتر از ديگران در معرض خطر كمبود ريز مغذي ها قرار داشته باشند و به مصرف مكمل ها نياز پيدا كنند عبارتند از: سالمندان، زنان باردار، شيرده و شيرخواران. زنان باردار و شيرده به مكمل اسيد فوليك، آهن و كلسيم نياز دارند و ويتامين هاي A+D و قطره آهن هم براي شيرخواران توصيه مي شود.
با اين حال نبايد فراموش كنيد در هر شرايطي بهترين، مطمئن ترين و صحيح ترين راه براي تامين نيازهاي تغذيه اي افراد سالم، غذايي است كه مي خورند چرا كه هميشه اين احتمال وجود دارد كه با مصرف ويتامين هابه صورت مكمل، مقدار جذب ساير املاح در روده پايين بيايد.
چرا نبايد زياد قرص آهن بخوريم؟
فلسفه اصلي مصرف مكمل ها، كمك به افرادي است كه در معرض خطر قرار دارند و به هيچ عنوان نمي توانند از طريق مصرف مواد غذايي نياز بدني خودشان را جبران كنند.نكته قابل توجه در مورد مكمل ها اينجاست كه استفاده از آن ها حتي در اين شرايط هم يك روش كاملا موقتي است و فقط تا زماني ادامه پيدا مي كند كه رژيم غذايي فرد اصلاح شود. مكمل، يك فرصت است براي اين كه بيمار بتواند آرام آرام خودش را با الگوي غذايي مورد نيازش هماهنگ كند؛ به طوري كه بعد از مدتي مواد مغذي مورد نيازش را از غذا بگيرد نه دارو. اما در كمال تأسف در دسترس بودن اين مكمل ها شرايطي ايجاد كرده كه خيلي از افراد، كاملا خودسرانه و بدون درنظر گرفتن محدوديت دوره مصرف به خوردن آن ها روي آورند و نادانسته عوارض بسياري را به بدن شان تحميل كنند. خطر آسيب به كبد و كليه ها از جمله مشكلات شايعي است كه مصرف طولاني مدت اين مكمل ها در پي دارد.
برخي از ويتامين ها محلول در آب هستند و مقادير بيشتر از حد نيازشان از طريق ادرار دفع مي شود ولي اين اتفاق در مورد همه ويتامين ها نمي افتد؛ گروه ديگري از ويتامين ها و املاح به كبد راه پيدا مي كنند و در آن جا ذخيره مي شوند. بنابراين مصرف بيش از نياز برخي از آن ها مثل مصرف زياد مكمل آهن با رسوب در كبد به مرور، شرايط تخريب اين عضو را فراهم مي كند.
همچنين دريافت ويتامين هاي محلول در چربي در مقادير بالا مثل ويتامين A زمينه ساز مسموميت و ضايعاتي جدي در كبد و كليه مي شود و بالاخره اين كه حتي مصرف زياد مكمل كلسيم مي تواند باعث آهكي شدن اندام ها و تشكيل سنگ كليه شود.
مضرات مصرف زياد مكمل روي
دخترخانم هاي جوان براي داشتن پوست و مويي بهتر، به مصرف خودسرانه انواع ويتامين ها روي مي آورند؛ آن هم بدون درنظر گرفتن اين نكته كه مصرف بالاي اين مواد مغذي تنها زماني به بهبود وضعيت پوست و موي آن ها منجر مي شود كه بدن آن ها دچار كمبود باشد! روي، يكي از مكمل هايي است كه مصرف آن در ميان دختران بسيار شايع است و اين درحالي است كه مصرف بيش از نياز اين مكمل بر جذب آهن تاثير منفي مي گذارد و در حقيقت ممكن است نياز فرد به روي را جبران كند اما در مقابل، احتمال كمبود آهن را در او تشديد مي كند.
مكمل ها ضرر هم دارند؟
مصرف هر مكمل بايد تحت نظر پزشك يا متخصص تغذيه باشد. متأسفانه داروهاي مكمل جزو داروهايي هستند كه نيازي به نسخه پزشك ندارند. به همين دليل بسياري از افراد بدون اين كه نوع و حتي ميزان نيازشان را بدانند آن ها را مي خرند و مصرف مي كنند. اين انتخاب هاي خودسرانه نه تنها براي سلامت آن ها مفيد نيست بلكه مي تواند به آن ها آسيب هم برساند. در حقيقت همان طور كه كمبود اين ويتامين ها آثار منفي به دنبال دارد، مصرف بيشتر از نيازشان هم بدون عارضه نيست و حتي اين آثار سوء، به مراتب جدي تر از كمبود آنهاست. در مورد مصرف مكمل هاي غذايي درنظر گرفتن اين نكته ضروري است كه شما فقط زماني مي توانيد از اين مكمل ها استفاده كنيد كه كمبود آنهاو ميزان نيازتان، توسط پزشك معالج در بدن تان تشخيص داده شده باشد.
چگونه مكمل ها را مصرف كنيم؟
زمان مصرف مكمل هاي خوراكي در ميزان و اثر بخشي آن ها نقش دارد، اگر مي خواهيدويتامين هاي نياز بدن تان را به وسيله مكمل هاي غذايي تامين كنيد بايد به زمان خوردن آن ها دقت كنيد. مثلا اين كه خوردن كلسيم را به قبل از خواب موكول كنيد آن هم به چند دليل؛ اول اين كه بدن بيشترين مصرف كلسيم را هنگام خواب دارد و ديگر اين كه خود كلسيم مي تواند به خواب راحت شما كمك كند. بنا به تجويز پزشك، مي توانيد مكمل كلسيم را با يك ليوان شير بخوريد چون خوردن شير، جذب كلسيم را افزايش مي دهد. گروه ديگري از ويتامين هاي مورد نياز ما مجموعه ويتامين هاي گروه B هستند. از آنجا كه ويتامين هاي گروه B از نوع ويتامين هاي محلول در آب هستند و ما آن ها را با غذا دريافت مي كنيم بهتر است مصرف مكمل هاي اين گروه را با خوردن غذا به خصوص ميوه و سبزي ها
همراه كنيم.
گروه ديگر ويتامين هاي نياز ما، ويتامين هاي محلول در چربي هستند كه براي جذب، به چربي نياز دارند بنابراين بايد آن ها را با غذاهايي كه چربي دارند، مصرف كنيم. اين ويتامين ها شامل ويتامين A ، ويتامين D ، ويتامين E و ويتامين K هستند.از آنجا كه مصرف لبنيات همزمان با آهن، جذب آن را كاهش مي دهد دقت كنيد مكمل هاي آهن را همزمان با لبنيات و در وعده صبحانه مصرف نكنيد. ويتامين C از ويتامين هاي محلول در آب است اما تفاوت آن با ديگر ويتامين ها اين است كه فقط چند ساعت در خون مي ماند و به سرعت از راه كليه ها دفع مي شود به همين دليل براي رسيدن به نتيجه بهتر، ويتامين C مورد نيازتان را بين 3 وعده غذايي روزانه تقسيم كنيد. خوشبختانه ويتامين C تنها ويتاميني است كه خوردن بيش از نياز آن، دفع مي شود و عارضه اي ندارد.اگر از فيبر خوراكي براي رفع يبوست يا كاهش وزن استفاده مي كنيد، بهترين زمان براي جذب آن، صبح است و لازم است كه قرص هاي مكمل ويتاميني و املاح را با آن نخوريد چون فيبر، مانع جذب ويتامين مي شود. در واقع پودرهاي داراي فيبر به عنوان پوششي براي روده عمل مي كنند، بنابراين بهتر است صبح ها فيبر مصرف كنيد و ويتامين ها را با وعده هاي غذايي بعدي بخوريد. اين نكته را درنظر بگيريد كه آهن همراه با فيبر به خوبي جذب نمي شود.
منبع : مجله سیب سبز
نظر کاربران
سلام اقای دکتر . بهترین زمان مصرف مکمل روی در روز چه زمانی هست ؟ ایا این مکمل رو هم قبل از خواب با یک لیوان اب کامل بخوریم کافی هست یا حتما باید در روز خورده بشه ؟
عالی بود