سِر دلبران؛ قصه‌ی شیخ محبوب یزد

هفته نامه همشهری جوان - احمد رنجبر: روایت «محمدحسین لطیفی» از «سِر دلبران»؛ این کارگردان درباره درونمایه سریال رمضانی شبکه دو، احتمال موفقیت آن و علاقه مندی اش به بازیگری گفته و به هفت پرسش و ابهام پاسخ داده است.

نام محمدحسین لطیفی همچنان وسوسه انگیز است؛ حتی اگر بدانیم ساخته های سال های اخیرش همسنگ «سفر سبز»، «همسایه ها» و «وفا» نیست. از یکی دو اثر او که بگذریم مابقی، کف استاندارد را دارند و همین مجابمان می کند «سِر دلبران» را ببینیم: شب های ماه مبارک رمضان، حوالی ساعت نه و نیم شب، شبکه دو. تازه، این سریال یک آپشن دیگر هم دارد و آن قیاس با «صاحبدلان» است؛ همان سریالی که رمضان ۸۵ چشم ها را خیره کرد و در کارنامه لطیفی یگانه شد. خودش امید زیادی به موفقیت سریال جدید دارید و با حرارت از آن حرف می زند؛ «سر دلبران» کنار «صاحبدلان» خواهدایستاد؟

سِر دلبران

• شبکه: دو
• ساعت پخش: 21:30
• کارگردان: محمدحسین لطیفی
• تهیه کننده: محمدرضا شفیعی
• نویسندگان: حسین حسنی/ رضا خمسه
• بازیگران: برزو ارجمند، متین السادات ستوده، محمد کاسبی، کامران تفتی، نگار عابدی، جعفر دهقان و محمدحسین لطیفی

سر دلبران داستان زندگی سیدسلیم، روحانی معتبر محله و امام جماعتی مسجد و دیگر اهالی است. مردم به او باور دارند و از سید در مناسبت های گوناگون کمک و مشورت می گیرند. شاخه های داستان به سیدسلیم ارتباط دارد که به شکل موازی قصه چند شخصیت روایت می شود. سر دلبران یادآوری جایگاه سنتی روحانیت و نیز تلنگری برای رجوع به ارزش های دینی است.

چرا ساختم؟

تولید کارهایی از جنس سر دلبران نیازمند انگیزه ای مضاعف است. یعنی اگر با مضمون آن ارتباط نگیری ساختش سخت است و البته نتیجه گل درشت می شود. چه چیزی محمدحسین لطیفی را ترغیب کرد تا سراغ سر دلبران برود. می گوید قصد ساخت یک فیلم سینمایی را داشته که به تعویق می افتد و قصه این سریال پیشنهاد می شود. جالب آن که لطیفی چند برگ از فیلمنامه را بیشتر نمی خواند؛ می پسندد و همکاری شروع می شود؛ «گفتم این قصه ای است که جا دارد به سمت آن برویم.

داستان یک روحانی که اصالت برای او کار است و برای من جذاب بود؛ روحانی ای که حتی آبروی درد برایش مهم است. چیزهایی که الان دنیا شعار می دهد ما 1500 سال پیش داشته ایم. ما دین و مذهبی داریم که مسیر خوشبختی را روشن کرده اما خیلی هایمان از آن ها غافلیم. در این سریال بیننده را به چالش کشیده ایم تا بدون شعار بگوییم کجاها مسلمان هستیم و کجا نه.» با این توصیف، نگاه لطیفی به روحانی، وجه سنتی این طیف است؛ «بله، شبیه آن ها که همیشه برای مردم الگو و مورد وثوق بوده اند.»

منتظر «صاحبدلان» باشیم؟

بعد از دو سریال مفرح «دودکش» و «پادری» و سریال اینترنتی «پیکسل» محمدحسین لطیفی بار دیگر به سمت یک سریال با تم مذهبی رفته. او می گوید این انتخاب مطالبه مردم هم بوده؛ «مدت ها بود مردم کوچه و بازار، آن هایی که عاشقشان هستم و برایشان سریال می سازم از من درخواست چنین کاری می کردند. خودم هم مشتاق بودم و وقتی قصه را دیدم، عزمم جزم شد. امیدوارم با پایان سریال مردم باز هم به نهج البلاغه مراجعه کنند، همان طور که بعد از صاحبدلان برخی به قرآن رجوع کردند.»

اسم لطیفی و سریال مناسبتی رمضان که می آید، نام صاحبدلان تداعی می شود. درام سر دلبران قدرت جذب بیننده ها را دارد؟ «می شود این دو را با هم مقایسه کرد. همان طور که گفتم انگیزه رجوع به نهج البلاغه و این که حضرت علی (ع) واقعی کیست، انگیزه این که کجاها باب توجیه را باز کرده ایم که از اصل دین اسلام دور می شویم، پایه اصلی سریال است. در سریال به این موارد اشاره می شود که چرا تهمت، غیبت و اخلاق نکوهیده روز به روز بیشتر می شود.»

خیالمان راحت باشد؟ شعاری نشده؟

«زمانی برای عاشقی» که محرم سال 93 پخش شد، مثل صاحبدلان دربر گیرنده مسائل اخلاقی بود ولی نه تنها به پای صاحبدلان نرسید که خود لطیفی هم مصاحبه ای کرد و به نوعی بر انتقادها صحه گذاشت. می پرسیم چه کرده اید تا «سر دلبران» شعاری نباشد؟ «داستان «زمانی برای عاشقی» ده ها بار اتفاق افتاده بود؛ یعنی تا اسم محرم می آید، انگار باید برویم سراغ تعزیه.

ضمن این که ما مجبور بودیم طی دو ماه، کاری سنگین را ضبط کنیم و فیلمنامه را هم از نو می نوشتم. بنابراین فرصت ایجاد فضای بکر را برای همراهی بیننده نداشتیم. این فشار خدا را شکر در سر دلبران نیست؛ فیلمنامه نویس ها با فراغت می نویسند و من به عنوان کارگردان کار خودم را انجام می دهم، یعنی هر دو کار گردن من نیست و بارقه ها مشخص کرده حال سریال خوب است.»

از بازیگران دفاع می کنید؟

همچنان یکی از بهترین نقش های باران کوثری و حسین محجوب به سریال صاحبدلان گره خورده. بازیگران سر دلبران بازیگران توانمندی هستند اما جزء چهره های مطرح دسته بندی نمی شوند: «من تک تک آن ها را با آگاهی کامل انتخاب کردم. می خواستم همه واقعی باشند. مثال می زنم؛ اگر جهانبخش سلطانی انتخاب شده، چون خیلی راحت با لهجه اصفهانی صحبت می کند و نماینده قشری از جامعه است.

محمد کاسبی در نقش یک خادم مسجد است و نتیجه کارش کاملا متفاوت از نقش هایی است که تاکنون از او دیده ایم. جعفر دهقان نقش یک پهلوان قدیمی را بازی می کند که دستش شکسته. شهرام عبدلی مقروض بوده و حال و روز عجیبی دارد. تمام این ها براساس هدف گذاری مشخص، انتخاب شده اند. به دنبال این نبودیم که ببینیم کدام بازیگر امروز برجسته است و در بین مردم محبوب. یا حتما چهره های سینمایی بیاوریم. نه؛ این قصه خاستگاهش همین بود و امیدوارم نتیجه به مذاق مردم خوش بیاید.»

لطیفی بعد از این پاسخ، خاطره ای را ورق می زند: «در خیلی از کارهای قبلی ام کسانی بازی کردند که سال ها جلوی دوربین نرفته بودند. حتی آقای محجوب بعد از ۱۵- ۱۰ روز کار، خودش می گفت من را کنار بگذار؛ حتی آقای فرجی (مدیر وقت شبکه دو) می گفت اجازه دهید ایشان را عوض کنیم ولی من پای او ایستادم و معلوم شد حسین محچوب بهترین گزینه برای صاحبدلان بوده است. به خودم افتخار نمی کنم؛ این کله شق بازی ها گاهی جواب می دهد و امیدوارم این بار هم نتیجه مثبت باشد.»

چرا یزد؟

حتما اطلاع دارید که لوکیشن سر دلبران در شهر یزد است و تصویربرداری به طول کامل در این شهر انجام می شود. از لطیفی می پرسیم چرا یزد؟ نمی توانستید تهران کار کنید؟: «آنچه می خواستیم نشان دادن سنت ها و اصالت ها بود که نهایتا باید لوکیشن را به جنوب تهران می بردیم ولی تهران کاملا نابود شده و ما دیگر اصالتی نمی بینیم. یک بازارچه شاهپور داریم که همه جا شلوغ است. دیگر زیبایی بصری سنتی در بک گراند نداریم. مسجدهایمان همه فرم گرفته اند و من را اقناع نمی کرد. برای همین سختی ها را به جان خریدیم و به یزد آمدیم تا مردم تصویر خوب ببینند و حالشان خوب شود.»

اوج دخالت نکرد؟

سر دلبران محصول سازمان هنری رسانهای اوج است. قرار بود لطیفی «هنگام بیداری» را با این سازمان بسازد که در نهایت قرعه به نام سیروس مقدم افتد. از او می پرسیم سازمان اوج چگونه عمل می کند؟ «همکاری با موسسه اوج برای ساخت «هنگام بیداری» به دلایل مختلف انجام نشد. دکورها هم آماده بود و آقای سیروس مقدم بعد از «پایتخت 5» آن را خواهندساخت و ان شاءالله موفق باشند. من دلایل خودم را داشتم و اوج هم دلایل خود را. من سازمان اوج را مجموعه ای می دانم که آگاهانه وارد کار شده است. به من ثابت شده می توانم خوب کار کنم و قرار نیست سریال فرمایشی باشد. ایده آل های من و سریال یکی است و فردا بخواهم کاری دیگر بسازم، ایده آل هایمان حتما همسو است.»

شبکه دو ریسک نیست؟

نقش های اصلی به چه کسی رسیده و هرکدام کجای داستان هستند

بازیگران سریال سِر دلبران شناخته شده هستند اما جزء ستاره های تلویزیون محسوب نمی شوند. محمدحسین لطیفی اما از نتیجه همکاری با این تیم راضی است و می گوید شاهد بازی های متفاوتی از آن ها خواهیم بود. درباره شخصیت محمدحسین لطیفی در سریال نوشتیم و در این بخش با دیگر کاراکترهای اصلی آشنا می شویم.

بروز ارجمند

کاراکتر: حاج سلیم

درباره نقش: بار اصلی قصه سریال سر دلبران بر دوش حاج سلیم است. او روحانی یک روستا بوده اما به خاطر شرایط فرزندش آن جا را ترک کرده و در محله ای اقامت دارد. امام جماعت محله است و با دغدغه مردم آشناست. حاج سلیم گوشه ای نمی نشیند، بلکه مشکلات اهالی دغدغه اوست. در این محله هم دزد هست و هم انسان های پرهیزکار؛ هم فقیر هست و هم غنی؛ هم خانواده های بامحبت و هم کسانی که قصد جدایی دارند.

متین ستوده

کاراکتر: راضیه

درباره نقش: همسر حاج سلیم است و همراه دغدغه های او. ستوده درباره این نقش گفته: «راضیه نقش متفاوتی نسبت به نقش هایی است که تا حالا بازی کرده ام. راضیه در زندگی اش متحمل سختی هایی شده و حالا با یک روحانی ازدواج کرده است. زنی آرام از قشر متوسط جامعه که همسر و زندگی اش را دوست دارد. شخصیتی که بازی می کنم در روند قصه تاثیر زیادی دارد، چون بخش مهمی از زندگی شخصیت اصلی قصه ما سید سلیم است که خیلی به همسرش علاقه دارد و اتفاقاتی که در طول زندگی برای او می افتد و مسیر زندگی اش را عوض می کند به خاطر همسرش است.»

محمد کاسبی

کاراکتر: مش سبحان

درباره نقش: مش سبحان خادم مسجد و جزء نقش های اصلی سر دلبران است. او در جریان اتفاقات مهم محله است و با سید سلیم گفت و گو می کند. محمد کاسبی که در صاحبدلان نقشی منفی داشت، این بار ایفاگر نقشی مثبت شده: «همه انسانیت و معرفت را موش نخورده و هنوز هم چیزی از آن باقی مانده اما کم است. انسانیت در اقلیت است، معرفت در اقلیت است. درباره سریال سر دلبران هم من فکر می کنم حرف جدیدی برای گفتن دارد و افرادی مثل من آن را دوست دارند.»

فرهاد قائمیان

کاراکتر: بهمن

درباره نقش: یکی از نقش های حساس، به فرهاد قائمیان رسیده است که برای بازیگر چالش برانگیز بوده: «دزدی که توبه می کند.» بهمن به خاطر شرایط بد زندگی اش رو به کارهای خلاف آورده و کارش به جایی رسیده که از همه جا دزدی می کند. کسی خبر ندارد اما توسط مش سبحان و رفقا دستگیر می شود. آبرویش در خطر است و اگر حاج سلیم کاری نکند، آبرویش می ریزد. با وساطت حاج سلیم او توبه می کند و رفتارش به کلی عوض می شود.

کامران تفتی

کاراکتر: هرمز

درباره نقش: هرمز جوان تحصیل کرده است که از خارج از کشور آمده ولی مشکل جسمی دارد و موانع پیش روی او زیاد است. زندگی او هم به نوعی با حاج سلیم پیوند می خورد و بخش زیادی از داستان سر دلبران همراه با اوج و فرود زندگی هرمز پیش می رود. تصور غالب از کامران تفتی نقش های منفی و برون ریز است. محمدحسین لطیفی اما نقش یک آدم تحصیلکرده را به تفتی سپرده که در بیشتر زمان حضورش در سریال آرام است و روی درون او تاکید شده نه اکت پرسر و صدای بیرونی اش.

نگار عابدی

کاراکتر: دخترعموی حاج سلیم

درباره نقش: قصه زندگی اش با حاج سلیم پیوند خورده. برای فرزند او اتفاقی رخ می دهد و برای مداوا مجبور به ترک روستا می شود. حاج سلیم و خانواده نیز به خاطر دخترعمو راهی شهر می شوند و از روستا دل می کنند. زندگی او در خوف و رجا می گذرد و مدام نگران وضعیت فرزند بیمارش است. نگار عابدی پیش از این در «دودکش» و «پادری» تجربه همکاری با محمدحسین لطیفی را داشته و در میانه تولید به تیم سر دلبران اضافه شد.

جعفر دهقان و دیگران

جعفر دهقان نماینده فتوت و جوانمردی است: در نقش برزو پهلوان محله. لوتی است و اهل بخشش و رابطه گرمی با دیگران دارد. اسماعیل محرابی دکتر محل است و عمرش را صرف مداوای آن ها کرده. صاحب احترام است و محبوب همه. رضا توکلی پلیس محله است اما ارتباطش با مردم فراتر از قانون است. حسام حسنی یکی از جوان های پرشر و شور محل است که نقش مهمی در داستان دارد؛ عاشق دختری (افسانه کمالی) شده اما موانع پیش روی آن ها زیاد است. فرخ نعمتی نقش حشمت، همسر نگار عابدی را بازی می کند و دغدغه اصولی او بیماری فرزندش است.