مواظب آب و آتش باشید!

هم زمان با شروع فصل تابستان و تعطیلی مدارس علاوه بر شلوغی مراکز آموزشی تابستانی مثل استخر‌ها، زمین‌های اسکیت، باشگاه‌های ورزشی و دیگر مراکز آموزشی و تفریحی پارک‌ها و فضاهای بازی بچه‌ها هم فعالیت شبانه‌روزی دارند. شاید تعجب کنید از اینکه واژه شبانه‌روزی را برای این مکان به کار برده‌ایم ولی واقعا همین تعبیر بهترین توصیف است. چون با گرم شدن هوا عده‌ای ترجیح می‌دهند در ساعات اولیه روز که هوا کمی خنک‌تر است کودک‌شان را به این مکان تفریحی ببرند تا علاوه بر کمی ورزش و بازی بتوانند در کنار او ساعات خوبی را بگذرانند و عده‌ای هم شب هنگام و بعد از فراغت از کار روزانه و به منظور آرامشی هرچند کوتاه برای قدم زدن شبانه همراه فرزندان‌شان به این پارک‌ها می‌روند. پس با این اوصاف‌‌ همان شبانه‌روزی توصیف بهتری است. اما همیشه این سوال مطرح است که در این رفت‌و‌آمد‌ها و طی زمان‌هایی که کودک در پارک مشغول بازی و شیطنت است چه مواردی را باید در نظر گرفت تا سلامت جسمانی او تهدید نشود یا اگر خدای ناکرده اتفاقی برای او افتاد باید چگونه به او رسیدگی شود؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها گفتگویی با دکتر اکبر کوشانفر، متخصص کودکان انجام دادیم که توصیه می‌کنیم آن را به دقت مطالعه کنید.



بازی و ورزش برای رشد و نمو روحی و جسمی کودکان بسیار مفید است. به همین دلیل کودکان در هر سني بازی خاصی انجام مي‌دهند. برای مثال یک کودک ۲ ساله به علت حرکتی که دارد و تازه راه رفتن و ایستادن را آموخته و قدرت انجام این حرکات را به طور كامل ندارد باید بازی مناسب سنش برایش در نظر گرفت، بازي‌هايي مثل دویدن یا راه رفتن در محیط پارک و روی سطوح صاف و ایمن که در صورت افتادن آسیبی به کودک وارد نشود. برای کودک ۴ ساله که می‌تواند قدم‌های سریع‌تری بردارد باید بازی پر تحرک‌تري در نظر گرفت که بتواند در پارک یا هر محیط باز دیگر آن را انجام دهد. توصیه من برای کودکان در این محدوده سنی آموزش دوچرخه سواری است که با حضور والدین و در محیطی که برای این فعالیت ورزشی ایمن باشد، انجام شود. پس از این‌که کودک توانایی کنترل دوچرخه را آموخت، مي‌تواند با تمرین و تکرار به دیگر توانایی‌های کنترلی و حرکتی این ورزش مسلط شود. نکته‌ای که نباید فراموش كرد استفاده از لوازم ایمنی است که باید حین انجام این فعالیت به همراه داشته باشد که مهم‌ترین آن کلاه ایمنی است.




از دیگر فعالیت‌هایی که در پارک‌ها برای بچه‌ها سرگرم کننده و نشاط آور است، بازی با وسایل بازی است که در همه پارک‌ها دیده می‌شود كه مجموعه‌ای از سرسره‌ها، تونل‌ها، تخته‌های شبیه‌سازی شده از ورزش صخره نوردی و... است و کودک حین بازی با آنها یاد می‌گیرد از پله‌ها بالا برود، از کانال‌ها و تونل‌ها عبور کند، روی مسیر طنابی شکل تعادل پیدا کند و در آخر از سرسره پایین بیاید. این مجموعه بازی که از جنس پلاستیک است، علاوه بر رنگ‌های شاد و هیجان‌انگيزي که دارد این امکان را برای کودک فراهم می‌کند که با یک بار بالا رفتن چند مرحله مهيج را تجربه کند. این وسایل که متناسب با سن و شرایط بدنی کودکان طراحی شده‌اند، از جمله وسایل بازی کودکان هستند که در همه پارک‌ها وجود دارند.



اواخر فصل بهار تا هفته‌های ابتدایی تابستان همچنان انواع گرده گل‌ها و درختان در هوا پراکنده است. بنابراين پارک‌ها و فضا‌های سبزي که پوشیده از گیاهان است می‌تواند برای افرادی که آلرژِی یا حساسیت فصلی دارند مشکل آفرین باشد. توصیه می‌کنیم کودکانی را که زمینه حساسیت و آلرژی دارند به پارک‌ها نبريد. در عوض آنها را به مکان‌های تفریحی ببرید که فاقد پوشش گیاهی باشند.


بازی با الاکلنگ علاوه بر این‌که سرگرمی جالبی برای کودک است می‌تواند ارتفاع را به کودک بفهماند و ترس از ارتفاع را در او از بین ببرد. برای کودک، دیدن اشیا از بالا بسیار لذت‌بخش است چون دیدن همه چیز از پایین، گاهی او را کلافه می‌کند. استفاده از این وسیله علاوه بر آن‌که در حفظ تعادل به او کمک می‌کند می‌تواند مفاهیمی مثل سبک یا سنگین را برای کودک تعریف کند مثلا: سارا سبک‌تر از دوستش است پس بالا می‌ماند. سارا از دوستش سنگین‌تر است پس پایین می‌ماند.



بازی بچه‌ها با يكديگر علاوه بر این‌که شادی و هیجان زیادی برای آنها به دنبال دارد، گاهی اوقات ممکن است خطراتی هم براي‌شان به همراه داشته باشد. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به شکستگی اندام‌ها، ضرب دیدگی و حتی در بد‌ترین حالت به ضربه‌های مغزی اشاره کرد. چنانچه کودکان بدون دقت و توجه به محیط اطراف‌شان بدوند، از پله بالا بروند‌، شیطنت کنند یا یکدیگر را هل بدهند ممکن است این اتفاقات برایشان رخ دهد. احتمال بروز شکستگی و آسیب‌های جدی‌تر معمولا بین پسر بچه‌ها بیشتر دیده می‌شود، چون معمولا پسر‌ها شیطنت بیشتری دارند و حین بازی تحرک و جنب و جوش بیشتری از خود نشان می‌دهند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم زمانی که والدین بچه‌های‌شان را به پارک می‌برند کاملا مواظب باشند چون تنها کودک آنها مشغول بازی نیست و ممکن است بچه دیگری برای او مشکلی ایجاد کند. اگر هنگام بازی، کودک دچار حادثه شد به صورتی که دهان کودک ضربه خورد یا ضربه‌ای به سر او وارد شد باید بلافاصله به اورژانس منتقل شود تا اقدامات اولیه درمانی براي او انجام شود. در این شرایط بنا به تشخیص پزشک معالج اقداماتی از جمله عکسبرداری از اندام‌ها یا بررسی بالینی اعضاي آسیب دیده ضروری است. گاهی اوقات ممکن است ضربه مغزی در کودک تا ۴۸ ساعت بدون علامت باشد. به همین دلیل سعی کنید از کنار ضربه‌ها و افتادن‌ بچه‌ها حین بازی بی‌تفاوت عبور نکنید. در این موارد حتما تمام حرکات کودک را کنترل کنید و اگر کودک بی‌هوشی، تهوع، انحراف چشم یا بی‌تعادلی پیدا کرد در کمترین زمان ممکن او را به بیمارستان منتقل کنید.


خوراندن مواد غذایی حین بازی به کودک یکی از شیوه‌های غلط تغذیه است که علاوه بر اثرات بد تغذیه‌ای ممکن است باعث خفگی و موارد مشابه آن شود. گاهی اوقات والدین برای خوراندن غذا به کودک، او را به پارک می‌آورند تا حین بازی و حرکت غذایش را بخورد، ولی این کار باعث می‌شود سیستم گوارش کودک دچار آسیب و فشار شود. علاوه بر این‌که ورود مواد خوراکی یا آب به راه‌های تنفسی کودک ممکن است باعث خفگی او شود. همچنین چون کودک حین غذا خوردن مشغول بازی هم هست ممکن است دقتش نسبت به بازی هم کم شود و همین امر احتمال آسیب ديدن او را بیشتر می‌کند.


مهد کودکی از تاب و سرسره بازی‌های آموزشی و آموزش حین بازی، دو شیوه مهم در آموزش کودکان به شمار می‌رود. کودک حین بازی با این وسایل می‌تواند خودش، محیط و مفاهیم اصلی را بشناسد.


خوشبختانه کفپوش اکثر زمین‌های بازی کودکان ایمن سازی شده و پوششی از جنس پلاستیک دارد. همین باعث شده احتمال آسیب حین بازی به کمترین حد برسد. در هر حال اگر باز هم حین فعالیت کودک دچار آسیب و زخم شد ناحیه آسیب دیده باید بلافاصله شست‌وشو و ضد عفونی شود و با یک پانسمان مناسب روی آن بسته شود. خوشبختانه اغلب بچه‌ها در سنین مدرسه واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (سه‌گانه) را تزریق کرده‌اند یعنی در سه نوبت یک سالگی، ۱۸ ماهگی و زمان مدرسه این واکسن را دریافت کرده‌اند و لازم نیست دوباره آن را دریافت کنند. همین واکسن‌ها احتمال مشکلاتی از این قبیل را كمتر می‌کند.


رفتن به پیک نیک یکی دیگر از تفریحات خانواده‌هاست که برای بچه‌ها به معنای تفریح و بازی و تجربیات تازه است. آنها دوست دارند در این محیط جدید همه چیز را کشف و تجربه کنند. ولی دو مورد خطر آفرین به نام آب و آتش وجود دارد. آب به دلیل آلودگی و شدت جریان آن، اولین و مهم‌ترین دلیل خطر برای کودک است. آتش نيز به دلیل این‌که ممکن است سبب کنجکاوی بی‌اندازه كودك شود، خطر ساز است. بار‌ها دیده شده که والدین برای روشن کردن آتش از بنزین یا نفت استفاده می‌کنند که به دلیل اشتعال‌پذیری سريع، برای کودکی که در کنار آتش ایستاده بسیار خطرساز است.



علاوه بر مفاهیمی که می‌توانید با کمک وسایل بازی به کودک بیاموزید مفاهیم اجتماعی بسیاری را هم می‌توانید حین همین بازی‌ها به کودک آموزش دهید. مثل ایستادن در صف و رعایت نوبت، احترام به دیگران، از خود گذشتگی، صبر و تحمل، دوست‌یابی، مدیریت و رهبری، وقت‌شناسی و تنظیم زمان برای بهره‌مندی و بازی با تمام اسباب بازی‌های موجود در فضای پارک و...



چرخش به هر وسیله‌ای که باشد یکی از ابزارهای ایجاد نشاط است البته به شرط آن‌که به اندازه باشد. چرخ‌وفلک علاوه بر بازی می‌تواند به حفظ تعادل و نگه داشتن عضلات گردن به کودک کمک کند. کودک می‌تواند بیاموزد چگونه در مقابل چرخش خودش را کنترل کند. شما می‌توانید حین بازی با این وسیله جهت راست یا چپ را هم به کودک بیاموزید. مثلا: سارا به سمت راست می‌چرخد. سارا به سمت چپ می‌چرخد.



کودک با نشستن روی تاب علاوه بر آنکه حفظ تعادل را می‌آموزد می‌تواند با مفهوم دور و نزدیک آشنا شود. شما با سوار کردن کودک و قرار دادن یک نماد یا وسیله به عنوان نشانه با هر بار عقب و جلو رفتن می‌توانید دوری یا نزدیکی کودک را با آن بسنجید و از او بخواهید که موقعیتش را ابراز کند. مثلا: سارا به درخت نزدیک شد، سارا از درخت دور شد.



سرسره بازی لذت وصف ناشدنی دارد که حتی بزرگ‌تر‌ها هم می‌خواهند آن را تجربه کنند. کودک حین بازی با سرسره علاوه بر آن‌که بر عضلات پا و دستش کنترل پیدا می‌کند می‌تواند هماهنگی بین دست‌ها، پا‌ها و چشمانش را تمرین کند. شما با این سرگرمی می‌توانید مفهوم بالا و پایین را به او بیاموزید. مثلا: سارا رفت بالا. سارا آمد پایین.


«پالیم به معنی هدف و آرزوی من است و هر کودکی هدف و آرزویی برای خود دارد.» شاید اغلب ما دوست نداشته باشیم کودکان خود را به مهد کودک بفرستیم. این کاملا یک تصمیم شخصی است و بستگي به خودتان دارد. اما مرکز آموزشی پالیم یک مهد کودک نیست بلكه یک مکان آموزشی است که هر چه را كودک برای زندگیش نیاز دارد با بازی به آن دست مي‌يابد. پالیم مکانی به نام کلاس ندارد و فضایی است کاملا سرگرم کننده برای تمام مادرانی که دوستدار شادی کودکان‌شان هستند. خانم صدوقی، مدیریت مرکز آموزشی پالیم همه چیز را با عنوان شعر و ورزش و بازی به کودکان آموزش می‌دهد: « پالیم یک سال است آغاز به کار کرده و محیطی فراهم آورده که تمام کودکان شاد باشند. این مرکز کودکان را از ۶ ماهگی تا بالای ۱۰ سالگی می‌پذیرد. در پالیم بچه‌ها بازی‌های هدفمند دارند. مشاور ما با بازی از بچه‌ها تست می‌گیرد تا ببیند چه چیزهایی بلدند. برای سنين بالاتر ما دوره‌های آشپزی و زبان داریم که بچه‌ها حین بازی به صورت نمایشی آن را یاد می‌گیرند. هیچ‌گونه کتابی برای بچه‌ها در نظر نگرفته‌ایم برای این‌که در قید نیفتند. مربی زبان بچه‌ها با بچه‌ها انگلیسی صحبت می‌کند. اگر بچه‌ها هم متوجه نشوند با نمایش و ایما و اشاره آنها را متوجه می‌کند.»

آموزش در کنار تفریح
پالیم یک حیاط بزرگ دارد با یک فضای سبز و زیبا. در این مرکز کودکان شما می‌توانند هم از استخر شنا و استخر شن در تابستان استفاده کنند و هم کلاس‌های مهارت زندگی را بگذرانند. این کلاس‌ها برای کودکان 3 سال به بالا در نظر گرفته شده‌اند كه به آنها کمک می‌کند تقاضای خود را در زندگی مطرح کنند. پالیم مهارت‌های اجتماعی را هم در گروه‌ها به بچه‌ها آموزش می‌دهد. خانم صدوقي مي‌گويد: «پالیم در بحث ورزش بسیار حساس است. استخر شنا، ایروبیک، شطرنج برای گروه‌های سنی بالاتر و همین‌طور ژیمناستیک ورزش‌هایی هستند که برای بچه‌ها در نظر گرفته شده‌اند. ما آموزش شنا نداریم و بچه‌ها در استخر کم عمق شنا مي‌كنند و مربی‌شان کنار استخر با آنها انگلیسی صحبت می‌کند. آنها یک سری ورزش‌های آبی هم دارند که در استخر انجام می‌دهند.» پالیم را خانم صدوقی در سه کلمه معرفی می‌کند: « بازی، بازی، بازی» و همین معرفی به ما می‌فهماند که قرار نیست کودکان‌مان را از سن کم درگیر یادگیری‌های سخت و پشت میز نشستن‌ها کنیم. محیط پالیم آرزوی هر کودک ایرانی است.