آمارهای ضد‌ و نقیض از تلفات تب کریمه کنگو

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مشترک میان دام و انسان که تب آن با شروع فصل گرما بالاتر می‌رود تب کریمه کنگو است. بیماری ویروسی که به سرعت از دام به انسان منتقل می‌شود. در کشور ما این بیماری سوغات دام‌هایی است که از کشورهای همسایه‌ به ایران منتقل شده است. در روزهای اخیر اخباری از سرایت این بیماری در اصفهان و مرگ یک تن و دفن آن در مخن مهر و موم شده جنال آفرینی کرد. از ابتدای سال ۹۶ ۳۱ مورد تا به حال بیمار مبتلا به تب کنگو شناسایی شده که ۳ مورد آن فوت شدند.

تب کنگو چیست و چه چگونه منتقل می‌شود؟

بیماری سی سی اچ اف یا تب کریمه کنگو یک عفونت ویروسی است که این ویروس می‌تواند در بدن اکثر دام‌های اهلی و برخی دام‌های وحشی وجود داشته باشد. این بیماری در بدن دام‌ها بدون علامت است و بیشتر مواقع توسط کنه منتقل می‌شود که همه‌گیری بالایی هم دارد. شش ماه اول سال و در گرمای هوا، شرایط مناسبی برای رشد این ویروس به‌حساب می‌آید. به گفته گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت این بیماری یا از طریق کنه یا از طریق کشتار در فضایی خارج از کشتارگاه به انسان منتقل می‌شود. در صورت انتشار با کنه، با کوچک‌ترین گزشی، این خون آلوده از کنه به انسان انتقال می‌یابد. به این ترتیب کسانی که در دامداری و قصابی‌ها هستند، مستعد ابتلا به این بیماریند. در نوع دوم، اگر کشتار دام در کشتارگاه صورت گیرد جای نگرانی نیست، هشدار زمانی است که دام در کوچه و خیابان کشتار شود که موجب آلودگی افراد تحت تماس می‌شود. هرچند این بیماری بسیار خطرناک است اما آن طور که گویا بیان کرده، تمام داروهای آن در کشور موجود است و با تشخیص به‌ موقع این ویروس می‌توان فرد مبتلا را به‌طور کامل درمان کرد.

تب خونین چه علایمی دارد؟

تب ناگهانی، بدن درد، کوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، بی‌اشتهایی، درد پشت حدقه چشم، ترس از نور، تهوع، استفراغ، گلو درد و دل درد، خونریزی در مخاط، خط زیر بغل، لثه، مجاری ادراری، روده، رحم، تغییرات خلق و خوی مثل بی‌قراری و افسردگی و بی حوصلگی و... علائمی هستند که در فرد مبتلا به تن کریمه کنگو دیده می‌شود. خونریزی در بدن انسان بین روزهای سوم تا ششم شروع می‌شود و کم کم شدت می‌گیرد.

تلفات تب کنگو در ایران

بر طبق آنچه منابع اینترنتی می‌گویند شناخت تب کریمه کنگو در جهان به سال‌های ۱۹۴۴ باز می‌گردد که نخستین بیمار در کریمه اوکراین به این ویروس مبتلا شد. پس از آن در سال ۱۹۶۹ معلوم شد پاتوژن ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است، که در سال ۱۹۵۶ در کنگو مشاهده شده است. اما این بیماری چگونه به ایران وارد شده است؟ به گفته گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت تب کنگو قدمتی ۲۰ ساله در ایران دارد. این بیماری برای نخستین بار در سال ۷۸ در ایران دیده شده و تا کنون همچنان قربانی می‌گیرد. به گفته او، سالیانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ ایرانی به این بیماری مبتلا می‌شوند. بیماری‌ای که در ۳۰ درصد موارد حتی با اقدامات درمانی با مرگ‌ومیر مواجه بوده و کشنده است. آخرین آمارها از ابتلا و تلفات این بیماری در سال گذشته سال گذشته ۶۲ مورد ابتلا و مرگ ۶ نفر بوده است. از ابتدای سال ۹۶ تا کنون نیز ابتلای بیش از ۳۰ نفر در کل کشور و فوت ۳ فرد بوده است.

آغاز موج نگرانی‌ها از تب کریمه کنگو

شیوع بیماری‌هایی که با عنوان تب در ایران شهرت یافتند کم نیستند. تب مالت، تب انفلانزای مرغی و تب برفکی از جمله بیماری‌هایی بودند که از طریق دام در سال‌های اخیر به ایرانیان منتقل شده‌اند و تلفاتی را به همراه داشته‌اند. تب کریمه کنگو یا تب خونین اما بیماری جدیدی بود که نگرانی‌ها از شیوع آن در ایران با هشدار رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت آغاز شد. محمدمهدی گویا همزمان با نزدیک شدن به فصل تابستان به مردم توصیه کرد برای جلوگیری از ابتلا به تب کریمه کنگو، گوشتی را تهیه کنند که مهر سازمان دامپزشکی را داشته باشد.

آمارهای اولیه از تلفات این بیماری در ایران سبب وحشت مردم نسبت به این بیماری شد. گویا در اولین آماری که درباره وضعیت تب کنگو گزارش داد از ابتلای ۲۸ نفر از ابتدای امسال تاکنون به این بیماری خبر داد که ۱۹ نفر آنها مربوط به یک کشتارگاه در زاهدان بوده که به علت نقص فنی در سردخانه کشتارگاه به این بیماری مبتلا شده بودند.

با این حال اما نگرانی از بابت این بیماری روز به روز شدت می‌گرفت. پرداختن رسانه‌ها به علل و عوامل و راه‌های پیشگیری از این بیماری گرچه سبب افزایش آگاهی مردم شد اما موج نگرانی را در آنها ایجاد کرد. به همین خاطر بود که بار دیگر گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در رسانه‌ها به آمار رو به کاهش این بیماری اشاره کرد و گفت: در کشور ما میزان مرگ مبتلایان بر اثر این بیماری کمتر از حد معمول بوده است. موارد ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو نسبت به سال گذشته کاهش یافته و این بیماری تحت کنترل است. در مدت مشابه سال گذشته تعداد مبتلایان به بیماری تب کریمه کنگو ۳۵ نفر بود و تعداد موارد فوتی نیز بیش از دو نفر(موارد امسال) بود.

طغیان تب خونین از اصفهان تا کرمانشاه

شایعات درباره طغیان این بیماری در ایران با انتشار خبر مرگ چهار نفر در اصفهان در فضای مجازی گسترش یافت. خبری که وزارت بهداشت را وادار به واکنش کرد. البته محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در مورد مبتلایان به این بیماری در استان اصفهان که در اخبار و فضای مجازی مشاهده می شود، گفت: در اخبار اشاره شده که چهار بیمار در اصفهان مبتلا شده اند، که ابتلای این چهار بیمار به تب کریمه کنگو قطعی نیست و فقط یک مورد تایید شده است. او به نقل از دانشکده علوم پزشکی اصفهان از بستری شدن ۴ الی ۵ نفر با تشخیص احتمال بیماری خبر داده که هنوز بیماری این افراد تایید نشده است. گرچه او در ابتدا مرگ یک مورد مبتلا به بیماری تب کنگو در اصفهان را تایید نکرد اما گفت که تنها دو مورد در کرمانشاه و بندرعباس منجر به مرگ شده است. گویا درباره شایعاتی مبنی بر شیوع بیماری تب کریمه کنگو در استان اصفهان و احتمال فوت یک نفر در استان اصفهان گفت: به هیچ وجه شیوع یا اپیدمی این بیماری در کشور از جمله در استان اصفهان شاهد نیستیم و تنها مورد قطعی که تشخیص آن اثبات شده یک مورد در شهرستان چادگان است که با تشخیص به موقع و درمان صحیحی که صورت گرفته، حال عمومی بیمار خوب است.

حسین عرفانی، رییس اداره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت نیز درباره طغیان بیماری تب کنگو گفت: از ابتدای امسال تاکنون در مجموع ۲۸ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند که ۱۵ نفر آن مربوط به یک طغیان کوچک در یکی از کشتارگاه‌های صنعتی شهر زاهدان بود. این طغیان به دلیل اشکال در سالن پیش‌سرد این کشتارگاه بود که حتی یک مورد فوتی هم نداشت.

شیوع تب کریمه کنگو از سیستان

هنوز صحت خبرها درباره شیوع تب کنگو در اصفهان تایید نشده بود که عباس عباسی، مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی از شیوع بیماری تب کریمه کنگو از استان سیستان و بلوچستان خبر داد و اطمینان داد که اگر دامپزشکان و مردم نکات بهداشتی و قرنطینه‌ای را برای مصرف گوشت قرمز به کار گیرند، هیچ نگرانی‌ای در این زمینه وجود ندارد و می‌توان از شیوع بیشتر این بیماری جلوگیری کرد.

اما این نکات بهداشتی شامل چه مواردی می‌شد؟ به گفته او، گوشت قرمز کشتار شده آماده توزیع به بازار ابتدا در سردخانه‌ها با دمای صفر تا ۴- درجه سانتیگراد به مدت ۲۴ ساعت نگهداری می‌شود و با توجه به حساس بودن این ویروس، می‌توان اطمینان یافت که ویروس بیماری کریمه کنگو از بین رفته یا عقیم شده است که البته مردم نیز به هنگام خرید و مصرف این گوشت باید نکات بهداشتی لازم را رعایت کنند.

جنجال‌های دفن یک قربانی در اصفهان

کمی بعد تصاویر و فیلم‌هایی از دفن ویژه یک قربانی تب کریمه کنگو در شبکه های اجتماعی دست به دست شد. تصاویری که حکایت از خطرناک بودن این بیماری داشت. سرانجام محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفتگو با خبر ۲۱ با تایید دفن یک قربانی تب کریمه کنگو داخل وکیوم و تابوت پلاستیکی گفت: دفن قربانیان این بیماری باید در شرایط بهداشتی ویژه ای انجام شود. باید افرادی از تیم بهداشتی که به کار دفن آشنایی دارند انجام دهند، ضمن اینکه از آنها هم باید محافظت شود.

تایید صحت دفن یک قربانی در داخل وکیوم و تابوت پلاستیکی اما موج نگرانی را وسعت داد و شبکه‌های اجتماعی نیز به آن دامن زد. تا به آنجا که ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت دست به کار شد و در نشست خبری مربوط به این بیماری با بیان این که مردم تحت تاثیر مطالبی که در فضای مجازی منتشر می شود نگران نشوند گفت: بیماری تب کریمه کنگو نسبت به سال گذشته کاهش قابل توجهى داشته است. او افزود: از سال ۱۳۷۷ که اولین مورد بیماری در کشور دیده شد یعنی بيست سال است كه اين بيمارى رصد مى شود و داروی این بیماری در کشور وجود دارد و تمام بيماران به صورت رايگان درمان مى‌شوند. موارد مرگ ناشی از ابتلا به این بیماری در جهان ۳۰ درصد و در کشور ما ۱۵ درصد است.

در حالی که سیدحسین هاشمی استاندار تهران اعلام کرد که تاکنون گزارشی از ابتلا به این بیماری در سطح استان داده نشده و توزیع گوشت با حساسیت در سطح استان رصد می‌شود، خبرها از تایید ابتلای ۲ نفر به تب کنگو در اصفهان و آمادگی تمام بیمارستان‌ها برای مواجهه با موارد احتمالی خبر می‌داد. براساس گزارش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان آمار موارد مشکوک به تب کریمه کنگو در این استان چهار مورد است و گزارش شناسایی موارد جدید در ۲۴ ساعت گذشته صحت ندارد. همچنین بنا بر این گزارش از چهار مورد بستری شده بودند که از دو مورد مثبت تب کریمه کنگو در این استان یک مورد با پاسخ مطلوب به درمان از بیمارستان مرخص شد و یک مورد متوفی نیز که پیش از قطعی شدن پاسخ آزمایشات فوت کرده بود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پیشگیری به خاک سپرده شد.

جنجال‌های تب کریمه کنگو در اصفهان اما به همین جا ختم نشد. شایعه ابتلای کادر درمانی بیمارستانی در اصفهان نقل محافل مجازی ایران بود. خبری که چند روز بعد توسط عباس زارع نژاد، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت تکذبب شد.

تب کنگو به هرمزگان رسید

با وجود شناسایی ۵ مورد مشکوک و مرگ یک تن بر اثر بیماری تب کنگو اما دکتر فاطمه نوروزیان مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در راستای کاهش نگرانی‌ها از شیوع این بیماری در هرمزگان گفت که بیماری تب کریمه کنگو هیچ گونه فراگیری و شیوعی در هرمزگان ندارد. سازمان دامپزشکی استان نظارت کامل بر مراکز عرضه گوشت دام و بیمار یابی و درمان این بیماری دارند.

هنوز چندی از این اظهار نظر قاطع برای جلوگیری از شیوع این بیماری در هرمزگان نگذشته بود که خبر فوت یک هرمزگانی دیگر این بار در شهر یزد تیتر خبرگزاری‌ها شد. علیرضا پورمازار مدیرگروه بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم پزشکی شهید یزد با اشاره به شیوع بیماری تب کریمه کنگو در استان، گفت: تاکنون ۱۰ مورد مشکوک به کریمه کنگو در استان یزد شناسایی و یک بیمار هزمرگانی فوت کرده که جسد متوفی جهت دفن به بندرعباس منتقل شده است.

تب کریمه کنگو همچنان قربانی می‌گیرد. آخرین خبرها از مرگ مشکوک یک زن ۱۹ ساله بعد از زایمان در بیمارستان نمازی شیراز و شناسایی دو مورد ابتلا به این بیماری در مازندران و نوشهر حکایت دارد با این حال اما رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت همچنان آمار مبتلایان این بیماری را تا روز ۱۱خرداد ۳۱ نفر در کشور اعلام کرد و مرگ سه نفر (در کرمانشاه، بندرعباس و اصفهان) را تایید کرده است.

مقابله با این بیماری به کجا رسیده است؟

علاوه بر آماده باش تمام مراکز درمانی، بررسی آخرین وضعیت بیماری تب کریمه کنگو با حضور رئیس سازمان دامپزشکی و مدیر کل مبارزه با بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در کمیسیون بهداشت مجلس از جمله اقدامات برای جلوگیری از شیوع این بود. نظارت بر مراکز فروش گوشت و ذبح نیز از جمله اقدامات دیگری است. در همین راستا خسرو صادق نیت رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از شهرداری‌ها خواست تا مراکز عرضه دام کنار خیابانی را جمع آوری کنند. وی افزود:‌ مسئولیت مدیریت و کنترل بیماری‌های واگیر از جمله بیماری تب کریمه کنگو با مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت است و اگر گزارشی مبنی بر رعایت نکردن اصول بهداشتی از طرف این مرکز به مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت ارائه شود،‌ تیم‌های نظارتی و بازرسی بهداشتی به محل اعزام می‌شوند.

اما در حالی بر مراکز عرضه گوشت در ایران نظارت می‌شود که بسیاری گوشت‌های وارداتی را علت اصلی شیوع این بیماری در ایران می‌دانند. با این حال اما عزیزی رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران درباره سلامت گوشت‌های وارداتی از استرالیا گفته است: در شرایطی که بیماری تب کریمه کنگو توسط دام‌های وارداتی در کشور شایع شده است این اطمینان به مردم داده می‌شود که گوشت‌های استرالیایی وارد شده توسط دولت از سلامت کامل برخوردار بوده وبا نظارت وزارت بهداشت در کشوراسترالیا ذبح شده‌اند و بنابر شرایط بهداشتی و عدم وجود بیماری‌های دامی در این کشورهیچ گونه نگرانی نسبت به گوشت‌های وارداتی وجود ندارد.