جنجال نهنگ سواری جوان بوشهری

ناگهان گروهی از کاربران شبکه‌های اجتماعی به کارشناسان علمی و زیست‌شناسی تبدیل شدند و به این جوان بوشهری هجوم آوردند. جوانی که کسب و کارش از صید می‌گذرد و در گرمای طاقت فرسای بوشهر و در روز آخر کاری خود، خواسته چند ثانیه‌ای تجربه‌ای جدید داشته‌باشد.

از کار این جوان نمی‌خواهیم دفاع کنیم اما سوال اینجاست که ناگهان چگونه همه کاربران شبکه‌های اجتماعی به کارشناسانی قدر تبدیل شدند و انواع و اقسام صحبت‌های تند را انجام دادند؟ آیا آنها تا به حال رفتار بدِ گردشگران در جزایر هنگام با دلفین‌ها را دیده‌اند؟ از رفتارهای عجیب و زننده با حیوانات در برخی باغ وحش‌ها خبر دارند که این شیطنت شیرین صیاد بوشهری را اینچنین مورد اعتاب قرار می‌دهند؟

همین موضوعات سبب شد تا با رحمت ۲۵ ساله گپ بزنیم و از کارش بپرسیم. از اینکه چگونه این نهنگ را پیدا کرد و سوار آن شد. او در زمان صحبت با ما در و دلش باز می‌شود و از سختی‌هایی می‌گوید که صیادان بوشهری با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. از روزهای بدون صید تا ممنوعیت ماهیگیری‌های چند ماهه که در آن بازه زمانی هیچ منبع درآمدی ندارند.

روز آخر صید بود. مسئولان حفاظت دریایی به صیادان گفته بودند از ۱۵ تیر تا ۱۵ مردادماه زمان «دریا بس» است یعنی زمانی که به دلیل تخم‌گذاری ماهی‌ها صیادان اجازه صید ندارند. یک چیزی شبیه به آخرین روز امتحان که پس از آن کتاب‌ها را به بالا می‌انداختیم و خودمان را برای استراحت آماده می‌کردیم. آن روز برای «رحمت» هم از همین دست روزها بود: «ما صیادها و محلی‌ها این نهنگ‌ها را نهنگ عنبر یا کَر ماهی صدا می‌کنیم. چند سال یک بار سر و کله‌اش پیدا می‌شود و می‌توانیم آنها را ببینیم. روز آخر بود و داشتیم وسایل خود را جمع می‌کردیم که برویم اما ناگهان دیدم این نهنگ به سمت ما آمد. تا حالا سوار این نهنگ‌ها نشده بودم و یک لحظه تصمیم گرفتم سواری بر این نهنگ را امتحان کنم.» حتی تصورش هم برای ما ترسناک است که بخواهیم روی عظیم‌الجثه‌ترین نهنگ جهان بپریم اما خب «رحمت» مثل ما نیست: «من از بچگی همراه پدرم کار صیادی می‌کردم و از هیچ‌کدام از این حیوانات دریایی نمی‌ترسم. نهنگ عنبر خیلی بی‌آزار است و کاری انجام نمی‌دهد. فقط هیکل بزرگی دارد! با وزن‌های کمی مثل ما هم اذیت نمی‌شود. من هم چند ثانیه‌ای رفتم و سواری انجام دادم. فقط برای چند ثانیه تجربه بود. اولین و آخرین بار.»

شبکه‌های اجتماعی پُر شده از اظهار‌نظرهای مختلف در مورد این نهنگ سواری و انتقادهای عجیب و غریب. رحمت اما خودش بیشتر از همه حواسش به آنها هست و می‌گوید:‌ »شما وقتی در یک سازمان یا اداره کار می‌کنید همه جوره حواس‌تان را جمع می‌کنید تا به آن سیستم آسیب وارد نشود.

دریا و خلیج فارس هم برای ما مثل همان اداره و سازمان است که کار و روزی‌مان از آن تامین می‌شود. هیچ‌کس نمی‌داند بیشترین آسیب به این نهنگ‌های کمیاب را کشتی‌های باری و نفتی می‌زنند. خیلی از آنها به این کشتی‌ها برخورد می‌کنند و کشته می‌شوند. هیچ می‌دانستید برخی از مردم کشورهای حاشیه خلیج فارس برای سر و دُم این نهنگ‌ها حاضر هستند میلیون‌ها تومان به ما پول بدهند اما چنین کاری انجام نمی‌دهیم؟ آنها گاهی اوقات در تورهای گرانقیمت و چند میلیونی ما گیر می‌کنند اما به خاطر حفظ نسل‌شان تورها را پاره می‌کنیم تا نجات پیدا کنند. جان این ابر نهنگ‌ها برای ما صیدان از هر چیزی مهم‌تر است. هیچ کس این چیزها را نمی‌بیند و فقط فیلم چند ثانیه‌ای من را دیده‌اند. از کارم دفاع نمی‌کنم اما چند ثانیه سوار شدن بر ابر نهنگ بیشتر به این حیوان آسیب می‌زند تا برخورد کشتی‌های باری و نفتی.

«رحمت» خودش دیپلم برق گرفته و سال‌هاست که در کنار پدرش به کار صیادی مشغول است. هم کارت ناخدایی لنج دارد و هم افسری کشتی. از روزهای سخت صیادی می‌گوید:‌ «ما ۱۲ ماه سال را کار می‌کنیم اما واقعیت این است که شاید درآمدمان به شش ماه نیز نرسد. ماه‌های مختلفی در سال «آب بس» اعلام می‌شود و اجازه ماهیگیری نداریم. در این مدت درآمدی نداریم و هیچ سازمانی هم به ما کمک مالی نمی‌کند یعنی باید از پس‌اندازمان خرج کنیم. در خیلی از روزها هوا خوب نیست و حتی یک صید هم نداریم. ما برای یک روز صید نزدیک به ۷۰۰، ۸۰۰ هزار تومان هزینه می‌کنیم (پول طعمه، رفت و آمد، خورد و خوراک و...) اما در خیلی از مواقع حتی تا سه، چهار روز هم صید نداریم و همه این هزینه‌ها ضرر می‌شود. خیلی روزها هوا خوب نیست یا خیلی از مواقع جزر و مد به ضرر ما می‌شود.» با این حال از کارش راضی است و با آن عشق می‌کند: «دریا همه زندگی من است.»

بحث‌ها در مورد این فیلم زیاد است و واکنش‌ها گسترده شده. برای آنکه ببینیم ماجرا از چه قرار است با رئیس دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت‌وگو کردیم. «محمد امین طلاب» می‌گوید: «واقعیت این است که این جوان بوشهری تخلف بزرگی مرتکب نشده که بخواهیم او را جریمه کنیم. امروز قرار است پیش ما بیاید تا با او صحبت کنیم.

می‌خواهیم به او و برخی از صیادان آموزش دهیم در زمانی که این نوع از نهنگ‌ها را دیدند چه کاری انجام دهند چون این نوع گونه بسیار نادر است و بهتر است در زمانی که آن را مشاهده کردند نقاط حرکتی‌اش را به ما گزارش کنند تا در حفظ نسل آنها تلاش کنیم. نهنگ سواری این جوان بیشتر از اینکه به نهنگ آسیب بزند ممکن است به خودش آسیب می‌زد. البته ممکن است احساس امنیت از این نهنگ را نیز بگیرد. این نهنگ آسیبی به انسان نمی‌زند اما حرکات زیادش ممکن بود باعث شود تا این صیاد از روی آن پرت شود و آسیب ببیند.»

رئیس دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در مورد گونه این نوع نهنگ می‌گوید: «به طور علمی اگر بخواهیم صحبت کنیم این گونه دریایی ماهی است نه نهنگ اما به دلیل آنکه جثه بسیار بزرگی دارد به آن کوسه نهنگ می‌گویند. برخی گونه‌های آن تا ۱۲ متر طول دارند و وزن‌شان به چندین تُن می‌رسد. غذای آنها نیز پلانکتون‌های دریایی است.»

حنایی کمرنگ: كلا بوشهری‌ها بدشانسم هستند. اون از طارمي اينم از نهنگ سوارى