تلاش برای تغییر در بحث کودک همسری

روزنامه قانون: زنان ايراني، امروز توانايي‌هاي خود را باور كرده‌ و با مشاركت فعال در عرصه‌هاي گوناگون جامعه، اين موضوع را ثابت كرده‌اند. زنان و مادران ديروز كه فقط وظيفه مادري و خانه‌داري را به عهده داشتند، امروز در پست‌هاي مهم و مديريتي فعاليت مي‌كنند.

هرچند كه در بسياري از موارد، مشكلات اقتصادي، زنان را به صحنه اجتماع كشانده است. اما برخي بانوان كشور نيز با تلاش فراوان و كسب مدارج علمي توانسته‌اند در پست‌هاي مهم، مشغول فعاليت شوند. هرچند كه قوانين با رشد و پويايي زنان در جامعه همگام نبوده و بسياري از آن‌ها سال‌ها پيش به تصويب رسيده‌اند. نكته قابل تامل اينكه بانواني كه امروز همپاي مردان در جامعه فعاليت مي‌كنند، با حقوق خود آشنا شده‌اند و خواهان حقوقي برابر هستند.

چيزي كه در قوانين كمتر به آن پرداخته شده و زنان از آن رنج مي‌برند. براي مثال قانون گذرنامه كه چندين دهه از تصويب آن مي‌گذرد، شايد براي زنان قديم و مادربزگ‌ها مشكلاتي را ايجاد نمي‌كرد اما زنان امروزي آن را ناقض حقوق خود مي‌دانند و اميدوارند نمايندگان زن در مجلس، بتوانند گامي در جهت رفع برخي تبعيض‌ها بردارند.

اجازه خروج زنان از كشور، يكي از مطالبات زنان مطرح است كه نمايندگان زن در مجلس به دنبال تسهيل آن هستند. پروانه سلحشوري، نماينده مجلس در گفت‌وگويي با «قانون » به اين سوال و سوالات ديگر در حوزه زنان پاسخ داد.

خانم سلحشوري، لطفا كمي در مورد بحث تسهيل خروج زنان از كشور كه در فراكسيون زنان مطرح شد، توضيح دهيد. آيا اين طرح فقط مربوط به قشر خاصي از زنان است؟

البته بحث خروج اضطراري زنان از كشور قبلا هم مطرح بود تا بانواني كه نياز دارند از كشور خارج شوند و همسرشان اين اجازه را از آن‌ها دريغ مي‌كند، اين اجازه را از دادستاني اخذ كنند. ما تصميم داريم در مجلس كمي اين امر را تسهيل كنيم. به عبارت ديگر اقشار يا نمونه‌هاي خاصي را كه مي‌توانند به دادستان يا به دادگاه صالح مراجعه كنند و اجاه خروج از كشور را كسب كنند،معرفي كرديم تا اين روند نسبت به گذشته راحت‌تر شود.

با توجه به حضور پررنگ زنان در عرصه‌هاي گوناگون جامعه، به نظر شما آيا نياز نيست در اين زمينه اصلاحاتي صورت بگيرد؟

اجازه خروج زنان از منزل در قانون مدني مطرح شده و اجاز خروج از كشور نيز در قانون گذرنامه آمده است. اما به اعتقاد من تا زماني كه در خانواده آرامش، امنيت و توافق وجود دارد، نيازي به قانون نيست. به عبارت ديگر تا زماني كه اختلافي ميان زن و مرد وجود ندارد، شايد بحث اجازه مطرح نباشد بلكه زن با همسرش توافق مي‌كند.

اما زماني، مرد محتاج اين قوانين است كه در زندگي با همسر خود با اختلاف مواجه شود و پس از ايجاد اختلاف، اين قوانين به عنوان حربه‌اي در دست مردان قرار مي‌گيرد تا اينكه بتوانند به وسيله آن زنان را تحت فشار قرار دهند. هرچند كه معتقدم اين اجازه در روابط كمرنگ‌تر شده‌است و اصولا خانمي كه مي‌خواهد به خارج از كشور سفر كند، بي‌شك با رضايت همسرش اين كار را انجام مي‌دهد. به عبارت ديگر در اين زمينه با همسرش صحبت مي‌كند.

مگر اينكه اختلافي ميان آن‌ها وجود داشته باشد كه خانم بخواهد بدون رضايت همسر به خارج از كشور برود.اما نكته مهم اين است كه در مباحث خانوادگي از يك طرف اين اجازه بايد وجود داشته باشد ولي از طرف ديگر بايد ديد كه اين اجازه را قانون بايدتعيين كند يا خير؟در مورد اصلاح قانون نيز بايد گفت قانون مدني در مورد روابط و مراودات درون خانواده نيز مواردي را مطرح كرده و به دليل اينكه بسياري از موارد بر مبناي شرع است، تاكنون در آن‌ها تغييري ايجاد نشده است. مجلس نيز طي اين سال‌ها به اين موضوعات ورود نكرده‌است.

اما در بحث ديه زن و مرد كه در قانون مجازات اسلامي آمده بود، اصلاحاتي انجام شد.

مطابق قانون، دیه قتل زن مسلمان، خواه عمدی خواه غیرعمدی، نصف دیه مرد مسلمان است.اما پس از بحث و بررسي قرار شد كه در تصادفات مابقي ديه زن از صندوق جبران خسارت پرداخت شود كه اين موضوع را بايد يك گام به جلو دانست. تسهيل خروج زنان و پرداخت كامل ديه زنان در تصادفات، نشان‌دهنده اين است كه مي‌توان اين‌گونه قوانين را مورد بحث و بررسي قرار داد زيرا حسن فقه شيعه به پويايي آن است. به نظر من پويايي فقه شيعه، اين اجازه را خواهد داد كه شرايط بهتري از نظر قانوني براي زنان فراهم كنيم.

با توجه به افزايش ازدواج كودكان، در مجلس قرار بود سن ازدواج تغيير يابد و در اين زمينه از مراجع تقليد نيز استفتا گرفته شد. در حال حاضر تغيير سن ازدواج در چه مرحله‌اي است؟

در مورد موضوع كودك همسري، برخي مراجع از جمله آقاي مكارم شيرازي بحث بلوغ عقلي را مطرح كردند كه با توجه به بلوغ عقلي مي‌توان سن ازدواج را از ۱۳ سال به ۱۵ سال تغيير داد. هرچند كه در حال حاضر كودك زير ۱۳ سال هم مي‌تواند با اذن پدر ازدواج كند.

در اين زمينه مطالعاتي با همكاري مركز پژوهش‌هاي مجلس انجام داديم و تلاش داريم با كمك مراجع ذي‌صلاح و استفتا از مراجع تقليد، بتوانيم سن ازدواج را بالاتر ببريم. امروز ما باكودكان مطلقه يا بيوه در كشور مواجه هستيم كه آن‌ها مي‌توانند مشكلاتي براي جامعه ايجاد كنند. براي مثال دختري كه در ۹ سالگي ازدواج كند و در ۱۰ سالگي طلاق بگيرد، زندگي اسف‌باري خواهد داشت. اما تنها دليل عدم تغيير سن ازدواج، تطابق قانون و شرع است.

اگرچه در مجلس ششم سن ازدواج دختران از ۹ سال به ۱۳ سال افزايش يافت اما در مجلس كنوني نيز احتمال افزايش اين سن به ۱۵ سال وجود دارد. زيرا طبق بحث‌هاي فيزيولوژي بچه دار شدن زن در سن كمتر از ۱۸ سال، هم به بدن او آسيب خواهد رساند هم اينكه بچه وي با مشكلاتي مواجه خواهد شد. هرچند كه در مورد سن ازدواج هنوز طرحي در مجلس نوشته نشده است امااين امر را مي‌توانيم با توجه به پويايي فقه شيعه و نياز جامعه انجام دهيم.

در حال حاضر كودك زير 13 سال نيز مي‌تواند با اذن پدر ازدواج كند. آيا شرط اذن پدر همچنان قرار است پابرجا بماند؟

خير ، در مجلس به دنبال تغيير اذن پدر در بحث كودك‌همسري هستيم .يعني كودك زير 13 سال حتي با اذن پدر هم نتواند ازدواج كند.

چرا برخي لوايح كه نياز روز جامعه هم هستند، سال‌ها در مجلس خاك مي‌خورند و به تصيوب نمي‌رسند؟

در مجلس كار بسيار زياد است اما روند كار مجلس كند است. نكته اين است كه مجلس نياز به يك برنامه‌ريزي و سيستمي كارآمدتر دارد. به نظر من اين مجلس كارآمد نيست .به همين دليل نيز برخي لوايح چند سال در مجلس معطل مانده و مورد بررسي قرار نگرفته‌اند. لايحه حمايت از كودكان پنج سال در مجلس است و هنوز در كميسيون‌ها مورد بررسي قرار نگرفته است. يا لايحه حمايت ازحيوانات كه با توجه به موارد زياد حيوان آزاري در كشور، نياز است كه هرچه سريع‌تر به تصويب برسد.

يكي‌از موضوعاتي كه جامعه نسبت به آن حساس شده، بحث آزار جنسي كودكان است. به نظر شما براي جلوگيري از تكرار اين موضوع چه اقداماتي بايد انجام شود؟ آيا قوانين در اين زمينه به اصلاح نيازندارند؟

آزار جنسي كودكان موضوع جديدي نيست و تازه جامعه نسبت به آن حساس شده است. من به عنوان يك جامعه‌شناس همواره تاكيد داشتم كه جامعه بايد نسبت به وقايع و پديده‌هايي كه در آن رخ مي‌دهد، حساس باشد و از حالت بي‌تفاوتي خارج شود. وقتي جامعه به اين موضوعات حساس مي‌شود مواردي مانند تعرض و قتل آتنا و ستايش و... را متوجه مي‌شويم. موضوع كودك آ‍‌زاري از سال‌ها پيش در كشور مطرح بوده و برخي كودكان در خانه كه جاي امن كودك است، مورد آزار و اذيت قرار گرفته‌اند.

به اعتقاد بنده وقتي زن فقط به عنوان يك ابزار فرزندآوري مطرح مي‌شود يعني موجوديت زن در اين مورد خلاصه مي‌شود، نگاه‌ جامعه نيز به اين سمت هدايت مي‌شود كه اين موضوع جامعه را پرخطر مي‌كند و زن به عنوان شي و ابزارمطرح مي‌شود.وقتي براي تبليغ حجاب در جامعه او را با يك ماشين كه يك شي است، مقايسه مي‌كنند و گفته مي‌شود چطور براي ماشين روكش مي‌گذاري اما زنت چادر سرش نمي‌گذارد، شأن زن در يك جامعه تنزل پيدا مي‌كند.

در مورد قتل آتنا و بنيتا مشخص شد كه مجرمان سابقه‌دار بودند. با توجه به اينكه تشكيل پرونده شخصيت در قانون آيين دادرسي براي مجرمان خطرناك آمده است، به نظر شما چرا باز شاهد چنين حوادث دلخراشي هستيم؟

بله من هم اعتقاد دارم اگر اقدامات تاميني امنيتي در مورد اين فرد اجرا شده بود، شاهد مرگ آتناها نبوديم. در حال حاضر مجازات متعرضان و كساني كه مرتكب جرم كودك آزاري يا آزار جنسي كودكان مي‌شوند، كافي نيست. براي مثال هرچند قاتل آتنا قبلا نيز مرتكب چنين جرمي شده بود اما پنج سال بدون اينكه مراقبتي از وي به عمل آيد راحت زندگي كرده است.

در قانون مجازات اسلامي بحث اقدامات تاميني تربيتي مطرح شده كه متاسفانه در مورد اين فرد اجرا نشده است و به دليل اينكه پرونده شاكي خصوصي داشته و اين شاكي رضايت داده، وي آزاد شده پس مطمئنا جرم ثابت شده‌است.

البته نمايندگان مجلس تمايل داشتند به اين بحث ورود كنند اما اين موارد در لايحه امنيت كه توسط دولت تدوين شد، لحاظ شده است و قرار است اين لايحه به مجلس بيايد و ما منتظريم كه آن لايحه هرچه سريع‌تر به مجلس ارسال شود.

يكي از موضوعاتي كه امروز به عنوان مطالبه از سوي خانم‌ها مطرح مي‌شود، بحث ورود آن‌ها به ورزشگاه‌هاست. در اين زمينه چه اقداماتي از سوي چه نهادهايي بايد صورت بگيرد؟

البته مدت‌هاست اين مطالبه از سوي خانم‌ها مطرح مي‌شود و ما نمايندگان مجلس نيز از طرف آن‌ها اين موضوع را مطرح مي‌كنيم. زيرا در همه جاي دنيا ورزشگاه به عنوان مكان تفريحي بوده و خانم‌ها نيز از حق ورود به آن برخوردارند.

هرچند كه در كشور ما نيز زمينه ورود بانوان به ورزشگاه براي تماشاي مسابقات واليبال تا حدودي فراهم شده و در دوره‌هاي مختلف برخي خانم‌ها توانسته‌اند به ورزشگاه‌ها بروند. هرچند كه دفعه اول تعدادي خانم با پوشش چادر و به تعداد كمتر بودند، براي بار دوم و سوم خانم‌هايي با پوشش متفاوت و تعداد بيشتر در ورزشگاه حاضر شدند.

آيا خود شما تمايلي براي حضو ر در ورزشگاه‌ها داريد؟ به نظر شما امكان ورود زنان به استاديوم فوتبال نيز محقق خواهد شد؟

در مورد حضور زنان در ورزشگاه‌هاي فوتبال بايد گفت هرچه در حوزه زنان به آن برسيم، به اين هم خواهيم رسيد. اما در مورد رفتن خودم به ورزشگاه نيز من بارها گفته‌ام تا زماني كه از رانت برخوردار باشم، به ورزشگاه نخواهم رفت. البته بحث بازديد با ديدن مسابقه متفاوت است و در حال حاضر نيز اگر اراده كنم، مي‌توانم به ورزشگاه بروم. اما وجدان من چطور قبول مي‌كند وقتي كه يك دختري كه علاقه به ديدن مسابقه دارد نتواند به ورزشگاه برود و محروم باشد،من از طريق رانت كه براي مدت كوتاهي هم مي‌توانم از آن استفاده كنم، براي تماشاي واليبال به ورزشگاه بروم؟

اين مشكل بيشتر از اينكه فرهنگي باشد، به نظام مردسالاري مربوط است. اما نكته مهم اين است كه زمان پيغمبر نيز زنان با ايشان بيعت مي‌كردند و حتي در حادثه عاشورا نيز زنان حضور پررنگي داشتند كه البته اين مسائل مربوط به زماني است كه اعراب دختران را زنده به گور مي‌كردند و در اروپا نيز فقط فرزند اول ارث مي‌برد.

اما در همان زمان و در اوج جهل اعراب، اسلام نصف ارث را براي دختر درنظر گرفته است كه اين امر به عنوان انقلاب بزرگي در آن زمان تلقي مي‌شود. همچنين اسلام آن زمان به زنان حق راي و بيعت كردن را داد يا اينكه در قرآن مجيد داستان ملكه سبا، زني كه پادشاه كشور خود بوده را همه شنيده‌ايم. اما حالا تفسير بحث رجل سياسي به گونه‌اي است كه زنان نمي‌توانند رييس جمهور شوند. بنده معتقدم اگر به قرآن وفادار بوديم، وضع خيلي بهتر بود.زیرا قرآن حافظ آزادی و اراده انسان‌ها اعم از زن و مرد است .