وضعیت جای پارک و پارکینگ های تهران

سال های خیلی دور بر سردر خیلی از خانه ها و ساختمان های عمومی شهر، کاشی هایی نصب می شد که روی آنها شعری از حافظ و سعدی یا جمله نغزی از یک بزرگ نوشته می شود، اما حالا بالای در ورودی ساختمان های شهر تابلوی پارک ممنوع بزرگی نصب شده که گاهی با یک تهدید هم همراه است: پارک مساوی با پنچری.

هفته نامه جامعه پویا - الهام کاظمی: سال های خیلی دور بر سردر خیلی از خانه ها و ساختمان های عمومی شهر، کاشی هایی نصب می شد که روی آنها شعری از حافظ و سعدی یا جمله نغزی از یک بزرگ نوشته می شود، اما حالا بالای در ورودی ساختمان های شهر تابلوی پارک ممنوع بزرگی نصب شده که گاهی با یک تهدید هم همراه است: پارک مساوی با پنچری. پارک حاشیه ای در تهران به حدی افزایش یافته است که دیگر خیابان های اصلی شهر جوابگوی آن نیستند و رانندگان سرگردان مجبورند از خیابان های فرعی و حتی کوچه ها برای پارک خودروی خود استفاده کنند و از جلوی در خانه های مسکونی مردم سر دربیاورند.

معضل پارک حاشیه ای در خیابان های تهران را باید به دو دلیل نسبت داد؛ یکی نبود پارکینگ های شخصی در منازل و دیگری نبود پارکینگ های طبقاتی و عمومی در سطح شهر. براساس آماری که از سوی علیرضا راسی، رییس اتحادیه دارندگان تعمیرگاه، توقفگاه و پارکینگ های تهران در چند روز اخیر منتشر شده است، صد پارکینگ خصوصی و صد پارکینگ دولتی در تهران وجود دارد که به هیچ وجه جوابگوی سه و نیم میلیون خودرویی که در سطح شهر تردد می کنند، نیست و برای حل این مشکل تهران به مساحت حداقل 1500 پارکینگ نیاز دارد.

این آمار نشان می دهد هیچ تناسبی میان حجم خودرو و تعداد پارکینگ ها وجود ندارد. البته گفتن این نکته ضروری است که این تعداد تناسبی با میزان خیابان های موجود در شهر هم ندارد.

مجتمع هایی بدون پارکینگ

از آنجا که مشکل ترافیک و نبود پارکینگ در مناطقی از تهران وجود دارد که تراکم جمعیت و ساختمان در آن بالاست؛ با این حال فضایی برای ساخت پارکینگ وجود ندارد و قیمت زمین آن نیز سر به فلک می کشد. در این میان بخش خصوصی هم به دلیل نبود توجیه اقتصادی ساخت پارکینگ، خود را کنار کشیده است.

اما این تمام ماجرا نیست. در یک دهه گذشته، تخلفات در حوزه ساخت و ساز تاثیر مستقیمی روی ترافیک شهر داشته است. مراکز و مجتمع های تجاری قارچ گونه در سطح شهر رشد کرده اند در صورتی که نه جانمایی درستی داشته اند و نه سخت گیری ای برای ساخت پارکینگ برای آنها وجود داشته است.

علیرضا نوذرپور، کارشناس مسائل شهری و رییس انجمن شهرسازان، در گفت و گویی با اشاره به این که سیاست های غلط و تخلفات ساختمان ها باعث وضعیت فعلی شهر تهران شده است، می گوید: این مجتمع ها در حاشیه خیابان ها، میادین و مسیرهای پررفت و آمد که در حالت طبیعی هم ترافیک دارند، ساخته شده اند و به دلیل مجهز نبودن به پارکینگ باعث قفل شدن خیابان ها می شوند. در این میان نبود پارکینگ باعث سرگردانی رانندگان برای پیدا کردن جای پارک شده و این موضوع هم مزید بر علت ترافیک برخی از مناطق تهران می شود.

او ضمن مخالفت با پارک حاشیه ای می گوید: مدیریت شهری ما از ساخت پارکینگ غفلت کرده و با متخلفان ساخت و ساز مماشات می کند و در این میان فقط به پارک حاشیه ای اکتفا می کند در حالی که پارک حاشیه ای به هیچ وجه قابل قبول نیست.

شهرداری، متولی ساخت پارکینگ در شهر

او با اشاره به این که مطمئنا متولی برنامه ریزی، ساخت و بهره برداری از پارکینگ ها در شهر بر عهده شهرداری است، می افزاید: «اما در قانون هم الزاماتی وجود دارد برای مثال به ازای هر واحد آپارتمانی باید پارکینگ وجود داشته باشد. مشکل این است بعضا برخلاف نکاتی که در پروانه ساخت وجود دارد، پارکینگ را یا نمی سازند یا آن را تغییر کاربری می دهند».

به اعتقاد نوذرپور، این باعث می شود پارکینگ تامین نشده، در بیرون از ساختمان و در معبر تامین شود. در حالی که خیابان های شهر برای عبور و مرور ساخته شده و حق عموم مردم است و جزء فضای شهری است که استفاده شخصی از آن می شود. پارک حاشیه ای مسیر حرکت را تنگ می کند، ظرفیت معابر را کاهش می دهد و باعث افزایش ترافیک می شود.

حمل و نقل عمومی برای کاهش تردد با خودرو

در این میان او به تجربه کشورهای پیشرفته اشاره می کند که با توسعه حمل و نقل عمومی شرایطی را ایجاد کرده اند تا مردم خودروها را برای سفرهای درون شهری از پارکینگ منازل خود خارج نکنند. این کارشناس شهری می گوید که ما نه مترو را توسعه دادیم و نه پارکینگ ساختیم؛ بلکه فقط به ساختن بزرگراه اکتفا کرده ایم.

پارکینگ هایی که قرار بود ساخته شود

احمد حکیمی پور، عضو شورای شهر تهران، با اشاره به این که وظیفه ساخت پارکینگ برعهده شهرداری تهران است، می گوید: «به خاطر دارم در شورای شهر اول 92 نقطه تهران مشخص شد تا پارکینگ عمومی در آن ساخته شود، اما این موضوع تا به امروز به سرانجام نرسیده است. حالا 17 سال از آن دوران می گذرد و در این 17 سال تغییرات بسیاری در شهر ایجاد شده است».

به گفته حکیمی پور، ساخت و سازها به ویژه ساخت مگامال ها باعث شده فضایی برای ساخت پارکینگ وجود نداشته باشد. درحال حاضر ما در جایی مشکل پارکینگ داریم که تراکم جمعیت و ساختمان های مسکونی تجاری و اداری در آن زیاد است؛ بنابراین باید به دنبال شناخت فضاهایی بود که بتوان از آنها استفاده کرد.

یکی از فضاهایی که حکیمی پور به آن اشاره می کند، استفاده از فضاهای زیرسطحی است. البته او معتقد است باید مطالعات دقیق جدیدتری درباره محل استقرار پارکینگ های عمومی انجام و در این میان شرایط برای ورود بخش خصوصی مهیا شود.