رفتار دیپلماتیک، لازمه رابطه ایران و عربستان
برخورد استانبولی اول آگوست وزرای خارجه ایران و عربستان را منطقا باید چیزی فراتر از به قول محمدجواد ظریف یک برخورد عادی دانست. بیشتر به این دلیل که وزیر خارجه ایران آشکارا همتای سعودی‌اش را یک دوست قدیمی توصیف کرد، اما توضیح نداد دقیقا منظور او از این عبارت چیست؟
مسلم متین در روزنامه آرمان نوشت: برخورد استانبولی اول آگوست وزرای خارجه ایران و عربستان را منطقا باید چیزی فراتر از به قول محمدجواد ظریف یک برخورد عادی دانست. بیشتر به این دلیل که وزیر خارجه ایران آشکارا همتای سعودی‌اش را یک دوست قدیمی توصیف کرد، اما توضیح نداد دقیقا منظور او از این عبارت چیست؟
هر چه هست نشانی از یک اتفاق پنهان باید قلمداد شود. محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران ملاقات نه چندان عادی خود با عادل جبیر وزیر خارجه عربستان در استانبول را امر معمول در دیپلماسی توصیف کرده است.
وزیر خارجه ایران ابتدای ماه جاری در حاشیه نشست فوق‌العاده کشور‌های اسلامی در ترکیه، ظاهرا با برخورد نسبتا گرم جبیر مواجه و او نیز با خنده از همتای عرب خود استقبال کرده است. برخی دیپلمات‌های عرب و یک مقام وزارت خارجه ترکیه این برخورد را مصافحه و اتفاقی خوب توصیف کرده که چندان هم غیرمنتظره نبوده است.
مقام دیپلماتیک ترک در پاسخ به این سوال که آیا دولت متبوعش در شکل‌گیری این اتفاق نقش داشته یا خیر، پاسخ داد: نمی‌دانم! اما هیچ‌چیز غیرممکن نیست. ما با هردو کشور مناسبات خوبی داریم.
عبدالباری عطوان تحلیلگر ارشد جهان عرب درشماره چهارشنبه گذشته روزنامه عرب زبان رأی الیوم چاپ لندن می‌نویسد، مطمئنا عادل الجبیر و جواد ظریف، تنها در مقابل دوربین‌ها دست نداده‌اند بلکه چراغ سبز آن توسط مسئولان سعودی نشان داده شده است.
برخورد عاطفی اول آگوست استانبول، به خودی خود نمی‌تواند اتفاقی خاص توصیف شود، اگر نتوان از آن فرمولی برای حل اختلافات دو کشور و معضلات خاورمیانه پیدا کرد؛ درست یا غلط! اما منطقه عربی و کشور‌های حوزه خلیج فارس قادر به مصون نگه داشتن خود از عواقب مناسبات دو کشور ایران و عربستان نیستند اگر نتوانند جهت آن رامعکوس کنند.
قدرت نفوذ موثر، تعریف و نشانه‌گذاری‌های متفاوت محدوده فلات امنیتی دو کشور در خاورمیانه از خلیج فارس گرفته تا دامنه‌های مدیترانه شرقی و آفریقای عربی، تلاش در جهت معکوس‌کردن و یا برهم زدن معادلات هژمونیک منطقه به‌نفع خود و البته علیه دیگری و از همه مهم‌تر فضای محدود و نیمکت کوچک منطقه، تنها گوشه‌هایی از زمینه‌های زورآزمایی به شمار می‌روند که این دو کشور را از گذشته (حتی پیش از انقلاب ۱۹۷۹ ایران) بارها رودرروی هم قرار داده، اما امروز آنها را به مصافی تمام عیار کشانده است.
یک مقام ارشد دیپلماتیک عمانی نزدیک به بن‌علوی وزیر خارجه این کشور می‌گوید همه نگران و درگیر وضع بغرنجی شده‌ایم.
اما مسقط به تلاش‌های مثبت خود ادامه خواهد داد. البته با توجه به برخی زیاده‌روی‌های کلامی و تنش‌آلود افرادی مانند محمد بن سلمان، شاید برای نتیجه‌گیری نهایی از تحولات جاری قدری زود باشد، اما پاره‌ای محافل سیاسی امنیتی منطقه معتقدند برداشته‌شدن موانعی در روابط ویران شده دو کشور، احتمالا زمینه‌ای برای تغییر نگرش طرفین نسبت به یکدیگر فراهم کرده است.
برداشته‌شدن سد اعزام زائران ایرانی به اماکن مقدس مکه و مدینه، همکاری سعودی‌ها در پذیرش هیات دیپلماتیک ایران در جده، موافقت تهران با اعزام هیات سعودی برای بررسی چگونگی و بررسی حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد، صدور بعضی احکام مربوط به محکومیت مهاجمان به سفارت عربستان، اظهارات تا حدی پس و پیش شده عادل الجبیر مبنی بر عدم اصرار به کناره‌گیری اسد در سوریه و اعلام آمادگی شاه سلمان برای مذاکره با رهبران حوثی یمن، مواردی هستند که توافق و تمرکزحداقلی روی هر یک از آنها، می‌تواند مستقلا به کاهش سطح تنش‌ها میان دو کشور کمک کند.
عطوان معتقد است، نباید در مورد دست دادن وزرای خارجه ایران و عربستان و نتایج احتمالی آن چندان مبالغه کرد. اما در موضوع حج مشخص بود که مسئولان سعودی به طریقی خواهان گشایش در روابط با ایران هستند.
به هر حال نه الزاما از موضعی خاورمیانه‌ای و محلی، حتی با نگاه معطوف به ثبات و امنیت بین‌المللی، تداوم شرایط مخاطره‌آمیز بحران سیاسی میان ایران و عربستان دیگر نه امکانپذیراست و نه منطقی. از این جنبه نحوه برخورد دیپلماتیک وزیر خارجه ایران کاملا قابل درک است.
تغییر وضع موجود ضرورت دارد، اما نه صرفا به‌علت اهمیت تهران و ریاض، بلکه بیشتر به این دلیل که مناسبات دو کشور با حفظ امنیت و تامین ثبات در منطقه گره خورده، بهتر است تعارف در این زمینه را کنار بگذاریم.
روزنامه رأی الیوم می‌نویسد آنچه روی داده تحولی مهم است که باعث می‌شود وقوع گشایش‌هایی در روابط بین ایران و عربستان در آینده نزدیک را بعید ندانیم. چه بسا این اقدام در جنگ سوریه نیز انعکاس داشته باشد. دو طرف دریافته‌اند گفت‌وگو و دست یافتن به تفاهمات کم‌هزینه‌تر و کم‌ضررتر از هر اقدام دیگری است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
امید وارم هر دو طرف هم ایران و هم عربستان از خودشون خویشتن داری بیشتری نشون بدن تا بعد از دو سال بلخره روابط سیاسی شون با هم بر قرار بشه