آذر منصوری: برای زنان در سیاست فرش قرمز پهن نشده است

تلاش برای حضور زنان در عرصه سیاست تنها یک مطالبه مخصوص زنان نیست. گروه های مدنی، احزاب سیاسی و فعالان اجتماعی بیش از گذشته دست به کار شده اند تا شکاف جنسیتی در عرصه سیاست کشور را پر کنند.

روزنامه آسمان آبی: تلاش برای حضور زنان در عرصه سیاست تنها یک مطالبه مخصوص زنان نیست. گروه های مدنی، احزاب سیاسی و فعالان اجتماعی بیش از گذشته دست به کار شده اند تا شکاف جنسیتی در عرصه سیاست کشور را پر کنند. در همین مسیر بود که مطالبه حضور وزیر زن در کابینه به عنوان یک خواسته عمومی از حسن روحانی، رییس جمهوری، مطرح شد. تحقق خواسته افزایش سهم مشارکت سیاسی زنان با چالش های زیادی در کشور ما رو به رو است.

آذر منصوری، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، می گوید: «نه تنها برای ما فرش قرمز پهن نشده است، باید کفش آهنی به پا کنیم و قدم به قدم جلو برویم و این راه را ادامه بدهیم.» او که یکی از فعالان عرصه سیاست کشور است از موانع زنان برای حضور در این عرصه با ما گفت و گو کرده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

آذر منصوری: برای زنان در سیاست فرش قرمز پهن نشده است

به نظر شما مهم ترین موانع پیش روی زنان برای مشارکت سیاسی در ایران چیست؟

موضوع مشارکت سیاسی زنان در ایران در دو سطح قابل بررسی است؛ سطح اول مربوط به سیاست ورزی در ایران و موانع آن است که هم مردان و هم زمان را شامل می شود ولی با توجه به پیشینه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی از حیث قدرت سیاسی بین زنان و مردان یک وضعیت کاملا نابرابر وجود دارد و از این منظر هم چالش های پیش روز زنان بیشتر است. سطح دیگر چالش مشارکت سیاسی زنان در ایران به واسطه زن بودن است.

در ساختار حقوقی قدرت در کشور ما برای این که مشارکت سیاسی زنان تسهیل شود از راهبردهای مناسب استفاده نشده همچنین از راهبردها و تجربه های موثر سایر کشورها در این زمینه هم بهره گیری نشده است.

وقتی فضای ذهنی حاکم بر جامعه را با آن چه به عنوان حقوق برای زنان تعریف شده است، مقایسه می کنیم این تفاوت ها و چالش ها خودش را نشان می دهد. یک مرد وقتی می خواهد کار سیاسی کند به هیچ وجه خودش را مجاز نمی داند که خانواده را متقاعد کند یا موافقت همسر و خانواده را جلب کند، ولی دز جزیی ترین مسئله و در قدم اول یک زن چنین اختیاری را ندارد که بخواهد بدون مجوز خانواده و اجازه همسر در عرصه سیاسی ورود کند.

از طرف دیگر مسئله جدی این است که زنان به مراتب نسبت به مردان با توجه به همین فضای کشور، آسیب پذیرتر هستند و این مانع و ترسی ایجاد می کند که زنان کمتر وارد این عرصه بشوند. وقتی که موانع جدی در ارتباط با حضور زنان در مقدرات اساسی کشور وجود دارد و وقتی عنوان می شود که زنان نمی توانند وزیر بشوند یا حتی به عنوان نامزد در انتخابات ریاست جمهوری حضور یابند؛ به اعتقاد من می تواند یک عامل بازدارنده باشد.
امروز دنیا به یک دهکده جهانی تبدیل شده است.

نزدیک به ۲۵ درصد از مجلس های دنیا به زنان اختصاص پیدا کرده است و زنان در نزدیک به ۳۰ کشور، رییس جمهوری یا نخست وزیر هستند. وقتی این وضعیت دنیا با فضای کنونی جامعه ما و ظرفیتی که پیش روی زنان وجود دارد مقایسه می شود؛ این می تواند نقش بازدارنده را در ارتباط با حضور زنان در عرصه سیاست ایجاد کند.

فکر می کنید طی سال های گذشته زنان در ایران چقدر توانسته اند برای حضور در عرصه سیاست از مشکلات عبور کنند و نقش آفرین باشند؟

حداقل در یک دهه گذشته زنان توانسته اند در فضای سیاسی کشور و در نظر افکار عمومی، جریان های سیاسی و دولت های مستقر ضرورت حضور خود را نشان دهند و در مقدرات اساسی مملکت تحول ایجاد کنند. توانسته اند توجه ها را به مسئله شکاف جنسیتی که در کشور وجود دارد جلب و تاکید کنند بر اینکه باید برای ترمیم و رفع این شکاف ها تلاش کرد. به خصوص بعد از سال 92 که کشور در وضعیتی قرار گرفت که یک دولت موافق و مدافع توسعه روی کار آمد. این اتفاق منجر شد که در برنامه ششم توسعه، به این موضوع توجه شود و برنامه هایی در دولت به این مسئله اختصاص پیدا کند.

همچنین در بخشنامه جدید دولت بر این مسئله تاکید شد که در چهار سال پیش رو ۳۰ درصد از سهم مدیریت های زیرمجموعه دولت باید به زنان اختصاص پیدا کند. به اعتقاد من این تحول هم حاصل تحولات جهانی است و هم تلاشی که زنان ایران برای گسترش گفتمان فرصت های برابر برای خویش در کشور انجام دادند. از طرف دیگر در چهار سال گذشته جامعه مدنی نسبت به گذشته پویاتر شده است.

فعالان زنان با فراغ بال بیشتری مطالبات خود را پیگیری می کنند. احزاب سیاسی به این موضوع توجه بیشتری دارند. نماد این توجه هم در انتخابات های اخیر مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا خود را نشان داد. اما من فکر می کنم با توجه به رتبه ما که در بین 144 کشور جهان 139 است باید در سیاست گذاری کلان از راهبردهای کشورهایی که به لحاظ فرهنگی، تاریخی و اجتماعی مشابهت بیشتری با ما دارند، استفاده کنیم و با بومی سازی این تجربیات باید بتوانیم این فاصله را پر کنیم.

به نظر می رسد اکثر زنانی که در ایران در عرصه سیاست حضور داشتند بیشتر به دلیل شرایط خانوادگی توانسته اند وارد عرصه سیاست بشوند. نظرتان در این باره چیست؟

به نظرم این موضوع مختص ایران نیست. در کشورهای دیگر هم خانواده هایی که سیاسی تر هستند و اعضای آن ها جزو سیاستمداران محسوب می شوند طبیعی است که در کنار مردان، زنان این خانواده هم نسبت به اقشار دیگر سیاسی تر شوند. به نظر من این در نوع خودش نمی تواند ین نقیصه باشد. به نظرم فردی که به این عرصه وارد می شود و از جامعه، مشارکت زنان را طلب می کند باید این را از خانواده خودش شروع کند و این موضوع نمی تواند امری ناپسند و مذموم باشد.

در خانواده های سیاسی باید بستر سیاسی برای زنان بیشتر فراهم باشد. اما به نظرم حضور زنان در عرصه سیاسی کشور به خانواده های سیاسی محدود نبوده است. نمونه هایی از زنان سیاسی داشته ایم بدون این که همسر، دختر یا خواهر سیاستمداری باشند، توانسته اند وارد سیاست شوند و حرف های خود را بزنند و جامعه و ساختار قدرت را نسبت به مطالبات زنان حساس کنند؛ ولی طبیعتا طی کردن مسیر سیاست برای زنانی که وابستگی خانوادگی ندارند ممکن است به مراتب دشوارتر از زنانی باشد که در خانواده هایی هستند که وابستگان مرد آنان جزو سیاستمداران کشور محسوب می شوند.

به هر حال این دو نوع حضور زنان در عرصه سیاست در کشور ما وجود دارد، اما مهم این حضور و مشارکت فعال است و این که بعد از مدتی حتی وابستگان هم بتوانند جایگاه سیاسی خودشان را در فضای عمومی کشور پیدا کنند.

شما یکی از فعال ترین زنان در عرصه سیاست کشور هستید. از سختی هایی که خود شما در این مسیر تجربه کردید، برای ما بگویید.

گفتن تجربه شخصی من مثل روایت مثنوی هفتادمن می ماند. تقریبا بیشتر از دو دهه است که به طور مشخص کار سیاسی می کنم و در این مسیر فراز و فرودهای سیاسی زیادی را پشت سر گذاشته ام. به همین دلیل هم می گویم که برای مشارکت سیاسی زنان در کشور ما نه تنها فرش قرمز پهن نشده است؛ بله باید کفش آهنی به پا کنیم و قدم به قدم جلو برویم و این راه را ادامه بدهیم. شاید طی کردن این مسیر برای کسی که نسبت خانوادگی با سیاستمداران ندارد خیلی ناهموارتر از کسانی است که پدر و برادر آنان جزو سیاستمداران است.

زنان برای حضور در عرصه سیاست باید از ابتدا وقت بگذارند و پیگیری های زیادی داشته باشند. همچنین داشتن اعتماد به نفس یکی از ویژگی های بارز زنانی است که می خواهند در این عرصه مقاومت کنند. از طرف دیگر نباید به حواشی بپردازند و باید بیشتر توجهشان به متن باشد. باید چشمشان را روی خیلی از گفته ها و شنیده ها ببندند.

نکته مهم این است که در ابتدای کار هر زنی که در این عرصه ورود می کند مخصوصا کسانی که نسبت خانوادگی نداشته باشند ممکن است در ابتدای امر جدی گرفته نشوند و با نامهربانی ها هم مواجه شوند. اما درواقع تعیین هدف خیلی مهم است. این که شما خودت را فارغ از نگاه مرد یا زن بودن یک عضو موثر بدانی که تلاش می کنی سهم خودت را برای رفع مشکلات کشور انجام دهید به نظر من این باور خیلی مهم و تعیین کننده است و باید فارغ از این نگاه باشد که تا چه حد این حضور می تواند اثرگذار باشد.

ممکن است شما در مقطعی با توجه به وقتی که می گذارید به آن نتیجه ای که مد نظرت است، نرسید اما این مهم نیست، مهم این است که آدم بتواند به وظایف خودش به عنوان یک ایرانی و زن مسلمان که دغدغه کشور و دین را دارد عمل کند.