ابهام در نحوه پرداخت حق تالیف در نشر الکترونیک!

مدیر بخش تامین محتوای فیدیبو تاکید کرد: اصولا قرارداد نویسنده با ناشر منعقد شده و نحوه پرداخت این حق و حقوق به نویسنده و مترجم مشخص نیست که در کجای بازار نشر الکترونیک تعریف شده است یا باید دیده شود.

خبرگزاری ایلنا: مدیر بخش تامین محتوای فیدیبو تاکید کرد: اصولا قرارداد نویسنده با ناشر منعقد شده و نحوه پرداخت این حق و حقوق به نویسنده و مترجم مشخص نیست که در کجای بازار نشر الکترونیک تعریف شده است یا باید دیده شود.

محبوبه آبرین فیدیبو (مدیر بخش تامین محتوا و از اعضای تیم فروش فروشگاه مجازی کتاب‌های الکترونیکی فیدیبو) در ارزیابی خود از وضعیت نشر الکترونیک و جایگاه کتاب دیجیتال در کشور گفت: صنعت نشر الکترونیک در دو حوزه ناشر که تامین‌کننده محتوای ما است و کاربر که متقاضی محصولات است، هم هدف‌گذاری‌هایی دارد و هم چالش هایی.

در حوزه ناشران ما به عنوان یک عرضه‌کننده کتاب دیجیتال موظف هستیم فایل کتاب را به صورت قانونی تهیه کنیم و حق و حقوق ناشر به عنوان تامین‌کننده کالا را هم در نظر گرفته و سود فروش هم به او پرداخت کنیم. بحثی که در این بخش هنوز برای ما حل نشده مربوط به حوزه قراردادهای مولف، مترجم و نویسنده است و حق و حقوقی که طبعا باید برای او درنظر گرفته شود. ما به عنوان عرضه‌کننده کتاب‌های دیجیتال تاکنون نتوانسته‌ایم برای این مسئله به یک رویه منطقی و قانونی برسیم.

آبرین افزود: اصولا قرارداد نویسنده با ناشر منعقد شده و نحوه پرداخت این حق و حقوق به نویسنده و مترجم مشخص نیست که در کجای بازار نشر الکترونیک تعریف شده است یا باید دیده شود. در حال حاضر درصد بالای کتاب‌هایی که در باراز الکترونیک به فروش می‌رود هیچ حق و حقوقی به نویسنده و مترجم پراخت نمی‌کنند. نویسنده‌هایی هستند که در همین رابطه با ما تماس می‌گیرند و ما هم خودمان را موظف به پاسخگویی می‌دانیم ولی تاکنون دستمان برای حل این مشکل بسته بوده و امیدواریم در زمان اندکی این مسئله به شکل درست و قانونی حل شود.

این فعال نشر دیجیتال سپس ورود ناشران به حوزه کتاب‌های الکترونیک را امیدوارکننده خواند و بیان کرد: پیش‌تر ناشران با وسواس یا با دل‌نگرانی زیاد به عرضه نشر دیجیتال وارد می‌شدند ولی در حال حاضر روز به روز ناشران بیشتری با بازار نشر الکترونیک آشنا می‌شوند. حقیقت این است که بازار نشر الکترونیک بازار خیلی جدیدی در فضای نشر ایران است که این بازار با ترس و لرز به سراغ آن رفته است.

نگرانی‌ها درباره امنیت فایل‌های منتشر شده به صورت دیجیتال و عدم اطمینان از بازگشت هزینه‌ها و اینکه از فایل‌ها سوءاستفاده‌ای نشود از مهترین دغدغه‌های ناشران برای ورود این حوزه دیجیتال است. منتها در این مدت تحول را روزانه می‌بینیم و حتی ناشران تخصصی مثل ناشران دانشگاهی و آموزشی که گارد جدی در مقابل نشر الکترونیک داشتند امروز دیگر کم‌کم به بازار نشر دیجیتال جذب می‌شوند تا مشتری‌هایشان را از دست ندهند.

او عدم آشنایی درصد بالایی از مردم با پدیده کتاب الکترونیک و بسترهای نشر دیجیتال را از مهترین چالش‌های نشر دیجیتال در بخش مخطبان دانست و اظهار داشت: بخش زیادی از مردم با بحث نشر الکترونیک و کتاب دیجیتال آشنا نیستند و نمی‌دانند چنین امکانی هم برای مطالعه وجود دارد. یعنی یکی از چالش‌های ما معرفی محصولی به نام کتاب الکترونیک و آموزش راه‌های استفاده از آن است.

ما اینجا با دو نوع مخاطب روبرو هستیم یکی افرادی که پیش‌تر کتاب کاغذی مطالعه می‌کرده‌اند و احتمالا موضع دارند که همچنان می‌خواهند خواندن کتاب کاغذی را ادامه بدهند. بخش دیگری هم مخاطبانی هستند که ممکن است کتابخوان حرفه‌ای نباشند و نهایتا به صورت تفننی و محدود مطالعه داشته و دارند. به عقیده من و بنا بر آمار در این بخش با نشر الکترونیک می‌توان تجربه موفق کسب کرد.

مدیر محتوای نرم‌افزار فیدیبو تاکید کرد: البته شخصا اینکه بگوییم کسی در جامعه ما کتاب نمی‌خواند را چندان قبول ندارم چون اگر اینطور بود کلا نشر ما نمی‌توانست به حیات خود ادامه بدهد. در هر صورت بخشی از جامعه ما کتاب می‌خواند، هرچند بخش کوچکی از جامعه ولی نمی‌توانیم منکر آن باشیم. مجاب کردن کسانی که کتاب‌خوان هستند برای اینکه مطالعه خود را از کتاب کاغذی به کتاب الکترونیک و روی آی‌پد و تبلت و ... انتقال بدهند با طراحی مناسب اپلیکشن و شبیه‌سازی تجربه خواندن کتاب کاغذی و اضافه کردن امکاناتی خاص مثل قیمت ارزان‌تر و ... می‌تواند محقق شود.

همچنین آن‌دسته از مخاطبان که کلا کتاب نمی‌خواندند ولی دائم با گوشی مشغول هستند یعنی یک بازار که می‌توان روی آن مانور داد و این بازار را از آن کتاب الکترونیک کرد. می‌توان با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری درست مردمی که کتاب نمی‌خوانند اما عادت کرده‌اند کارهای روزمره خود مثل پرداخت قبض و ... را با موبایل پرداخت کنند را نیز به خواندن کتاب الکترونیک عادت داد مثل تمام استفاده‌های که در طول روز از موبایل یا تبلت می‌کنند.

آبرین ادامه داد: در کل ما در حوزه نشر دیجیتال و برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های مربوط به آن خلاء‌هایی داریم که ناشی از تازه‌ بودن این بازار است. در این شرایط دیگر فقط تولید کننده کتاب و ناشر طرف ما نیستند و کل جریان فرهنگی ایران مثل شهرداری بیمارستان، وزارت بهداشت، سازمان میراث فرهنگی می‌توانند از نشر الکترونیک حمایت کنند و بخش بزرگی از محتواهایی که می‌خواهند با مردم در میان بگذارند یا به آن‌ها آموزش بدهند می‌تواند از شیوه سنتی به حوزه دیجیتال منتقل شود.

این عضو تیم فروش فیدیبو همچنین با انتقاد از عدم توجه کافی به نشر دیجیتال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: بخش نشر دیجیتال در نمایشگاه کتاب تهران حمک یک بخش جنبی و حتی اضافی را دارد که برای خالی نبودن عریضه‌ای آن را هم در گوشه‌ای پرت و دورافتاده جانمایی می‌کنند و امکانات مناسب هم در اختیارش نمی‌گذارند.

اساسا در نمایشگاه کتاب تهران هیچ برنامه‌ریزی و پلنی برای اینکه مردم از امکانات نشر دیجیتال آشنا شوند و به این بخش مراجعه کنند وجود ندارد و برای همین ما خیلی وقت‌ها ترجیح می‌دهیم اصلا هزینه نکنیم و در نمایشگاه حضور نداشته باشیم. صنعت نشر دیجیتال که وابسته به حضور فیزیکی نیست و برای اپلیکشین‌هایی مثل فیدیبو نمایشگاه تنها یک فرصت معرفی محصول است. وقتی همین فرصت هم در اختیار ما گذاشته نمی‌شود چه لزومی به حضور در این رویداد داریم؟

او متذکر شد: ما که قرار نیست در نمایشگاه کتاب بفروشیم و اصولا نیازی به حضور مردم در نمایشگاه نداریم و از هر نقطه‌ای امکان عرضه و فروش محصولات خود را داریم، آن هم با تخفیف. یعنی ما در نمایشگاه به دنبال دیده شدن هستیم و اینکه مردم با مقوله نشر الکترونیک و محصولات دیجیتال حوزه کتاب آشنا شوند. مسئله‌ای که حتی در سال‌های اخیر در نگرش مدیران و مسئولان اجرایی نمایشگاه کتاب نمی‌بینیم در نتیجه هیچ امکاناتی هم به این حوزه در نمایشگاه داده نمی‌شود و دورترین غرفه‌ها را هم به نشر دیجیتال اختصاص می‌دهند.