اشک، بغض و حسرت سهم زنان شد

هفته نامه چلچراغ - نیلوفر حامدی: ۱۴ شهریور ۹۶ روز جشن ایران برای راهیابی تیم ملی فوتبال به بازی های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه بود. این رخداد اما به عنوان تنها واقعه بزرگ این روز در تقویم تاریخ ثبت نخواهد شد. شاید حتی این واقعه فراموش شود، اما روزنگار این روزگار، قدم های زنانی را که تا دم در ورودی ورزشگاه آزادی آمده بودند، اما نتوانستند وارد مجموعه شوند، به خاطر خواهد سپرد.

شاید حتی گل های سردار آزمون هم فراموش شود، اما قطعا تاریخ نگاه های حسرت بار زنانی را که در کشور خودشان غریب بودند و بغض هایی را که خورده شد تا زنان سوری نبینند، فراموش نخواهد کرد. ۱۴ شهریور ۹۶ هر چقدر تلخ، اما وقتی در ورزشگاه آزادی به روی زنان ایرانی باز شود، نقطه عطف این مطالبه بزرگ خواهد بود.

تابستانی با طرح دل نوشته به رئیس جمهور

بازی تیم ملی فوتبال ایران و سوریه برای کشور ما بازی تشریفاتی بود، چرا که مدت ها قبل صعود شاگردان کی روش قطعی شده بود. به عبارتی این بازی تنها فرصتی بود برای شادی مردم ایران؛ مردمی که حق بیشتری از شاد زیستن دارند. قرار بود بعد از این بازی همه ایران جشنی بگیرند در خور تیمی که با اقتدار به جام جهانی صعود کرده بود. این موضوع اما از همان ابتدا که ماجرای برگزاری جشن مطرح شده بود، مورد نقد قرار گرفت. آن هم از سوی آن دسته از افرادی که می خواستند بدانند چطور جشن مردم ایران در ورزشگاهی برگزار می شود که فقط مردان را راه می دهد؟ یعنی زنان ایرانی جایی در این جشن ندارند؟ این مسئله در کنار جنبش همیشگی که در راستای ورود زنان به ورزشگاه وجود داشت، روزهای قبل از مسابقه را حسابی داغ کرده بود.

حتی اگر بخواهیم دقیق تر بررسی کنیم، حدود دو ماه پیش از برگزاری این مسابقه مریم ایراندوست، بازیگر سابق تیم ملی فوتبال زنان ایران با نوشتن متنی در صفحه اینستاگرامش از رئیس جمهور خواست که راه ورود زنان به ورزشگاه ها را هموار کند. موجی که با قدرت آغاز شد و توسط اهالی ورزش، هنر، فرهنگ و حتی سیاست حسابی مورد حمایت قرار گرفت. چند روز پیش از برگزاری این مسابقه بود که خبری جنجالی این موج را با تشنجی جدی روبرو کرد.

خوشی کم دوام ما

چند روز پیش از موعود، در یک بعدازظهر تابستانی بود که شنیده شد لینک خرید بلیت برای زنان روی سایت فدراسیون فوتبال فعال شده است. عجیب بود. در واقع بیشتر از این که خوشحال کننده باشد، غیر قابل باور بود. چطور فدراسیون فوتبال، به ناگهان و بدون اطلاع رسانی قبلی چنین کاری کرده بود؟ برخی معتقد بودند این لینک پیش از این هم وجود داشته است، اما زنان عشق فوتبالی که همواره این سایت را بالا و پایین می کردند تا بلکه شاید بتوانند روزنه ای برای حضور خودشان پیدا کنند خوب می دانستند این لینک برای نخستین بار است که فعال شده و پیش از این به هیچ وجه چنین بخشی وجود نداشته است. خلاصه این که دست به کار شدند. زنان ایرانی وارد سایت فروش بلیت بازی فوتبال ایران و سوریه می شدند، با نام، شماره ملی و جنسیت خودشان بلیت بازی را می خریدند و استعلامش را می دیدند که باز هم با نام خودشان منتشر می شود.

کانال های تلگرامی و سایر شبکه های اجتماعی مدام عکس این بلی ها را که با نام زنان بود، منتشر می کردند و حدود دو ساعت همه در شور و شوقی عجیب به سر می بردند، خوشی که البته تاریخ انقضایش خیلی کوتاه بود. چرا که بعد گذشت حدود دو ساعت، رئیس حراست فوتبال اعلام کرد اختلال در سیستم های کامپیوتری باعث بروز چنین موضوعی شده و ورود زنان به ورزشگاه آزادی کماکان ممنوع است!

همه آن شور و اشتیاق ها به همین سادگی تمام شد. با تکذیبیه فدراسیون نسبت به این که حضور زنان به ورزشگاه آزاد نشده است. اما این تکذیبیه نمی توانست بلیت زنانی را که برای خرید آن پول پرداخت کرده بودند، کتمان کند. به ویژه این که بعد از گذشت 24 ساعت، فدراسیون هیچ واکنشی نسبت به پرداخت پول آنها نشان نداد. تنها چند تماس تلفنی به چند نفر انجام شد و قول پرداخت داده شد اما باز هم اتفاق جدی رخ نداد. همین موضوع هم سبب شد تا زنان علاقه مند به طور جدی تصمیم بگیرند به ورزشگاه بروند تا به تماشای بازی بپردازند که برای آن پول داده بودند و بلیت هم خریده بودند. وعده دیدار، 14 شهریور 96 مقابل در ورزشگاه آزادی.

حرکت به سمت ورزشگاه آزادی

ساعت حوالی شش بود که برخی از زنان رسیده بودند و در چمن های کنار ورزشگاه نشستند. منتظر بقیه دوستان شان بودند. تعدادی زن آن هم در فضایی کاملا مردانه باعث شد تا یکی از سربازها به سمت شان برود و تذکر بدهد که از ورزشگاه دور شوند، چون دوربین های مستقر آنها را گرفته بودند و از بالا دستور آمده بود، چرا چند دختر در اطراف ورزشگاه حضور دارند.

هیچ کس دنبال دردسر نبود. دور شدند و باز هم منتظر ماندند. کمتر از یک ربع که گذشت، بقیه اعضا هم به آنها پیوستند. در مسیرشان چند زن دیگر هم به آنها اضافه شدند؛ زنانی که امید به تغییرات داشتند و فکر می کردند در این بازی می توانند وارد استادیوم شوند. همه با هم به سمت در ورودی رفتند. سرشان پایین بود و دل شان به بلیت هایی که خریده بودند، قرص بود. ابتدای در اما مقابله صورت گرفت. مسئولان حراست بدون هیچ پرسشی گفتند ورود زنان به ورزشگاه ممنوع است.

پاسخ دخترها اما متعجب شان کرد. بلیت های خریداری شده که به اسم شان بود، تعجب شان را بیشتر هم کرد. باورشان نمی شد. بی سیم زدند و به مسئولان بالاتر اطلاع می دادند. من که یکی از همان جمع بودم، صدای یکی از ماموران مدام در گوشم است که می گفت: «آقا 30 تا زن بلیت به دست اینجا ایستادن. بلیت ها به اسم خودشونه. باورت می شه؟ چی کارشون کنیم؟»

مشغول همین سوال و جواب ها بودند که ناگهان همکاران زن شان هم وارد میدان شدند. شش نفری بودند. به سمت ما آمدند و گفتند دورتر از ورودی بایستید تا با آقایان مواجه نشوید. به محض این که از بالا به ما دستور مرا صادر کنند، به شما می گوییم باید چه کار کنید. البته هیچ کس نفهمید رفت و آمد این آقایان چه ارتباطی به ماجرا دارد؟ به هر حال تمام ما در طول روز، در خیابان و مترو و همه رفت و آمدهای مان با آقایان روبرو می شدیم و قطعا بلد بودیم از خودمان مواظبت کنیم. اما از آنجایی که باز هم کسی دنبال ایجاد تنش نبود، جوابی ندادیم و کنارتر ایستادیم. قرار شد یک ربع صبر کنیم تا مشخص شود تکلیف مان چیست. چند یک ربع صبر کردیم و در این دقایق تلخ ترین، سخت ترین و بدترین احساسات ممکن را در طول کمتر از یک ساعت تجربه کردیم.

پیشنهاد فروش هویت در روز روشن

تصمیم گرفته بودیم این دقایق را برای خودمان تلطیف کنیم. به همین دلیل هم سراغ کسی رفتیم که در بساطش بوق و پرچم ایران می فروخت. به امید این که قرار است تا دقایقی دیگر وارد ورزشگاه شویم و تیم فوتبال کشورمان را از نزدیک تماشا کنیم، چند پرچم خریدیم. ذوقی را که در چشمان دوستانم موج می زد، خوب به خاطر دارم. حتی داشتم در ذهنم موج مکزیکی و تشویق ایسلندی را هم تمرین می کردم. در همین فکرها بودم که ناگهان جمعیتی نزدیک در استادیوم شدند. جمعی که سرخ پوش بودند و تعدادی زن هم در جمع شان بود.

دقیق تر که شدم، دیدم لباس سرخ شان به خاطر پرچم کشورشان سوریه است. پاسپورت به دست ایستاده بودند. اول فکر کردیم قرار است ما را هم همراه با همین زنان به ورزشگاه بفرستند اما کمی که گذشت دیدیم نه، انگار برنامه ای برای حضور ما ندارند و فقط زنان سوری هستند که می توانند وارد شوند.

باورمان نمی شد مقابل چشم مان زن های کشورهای غریب را وارد کردند و ما هنوز پشت در بودیم. عصبانی شده بودیم. یکی از بچه ها به مامور گفت آنها که رفتند، بگذارید ما هم برویم. می گفتند شما زن ایرانی هستید. نمی توانید. یکی دیگر از بچه ها گفت در کشور خودمان نمی توانیم وارد ورزشگاه شویم. مگر چه فرقی با سوری ها داریم؟ آنجا بود که یکی از تلخ ترین جمله های آن روز را شنیدیم. وقتی پاسخ دادند خب شما هم پرچم سوریه به دست بگیرید!

در روز روشن از ما می خواستند برای رسیدن به حق قانونی مان پرچم هویت مان با بفروشیم. یادم نمی رود که با همین جمله یکی از بچه ها اشکش سرازیر شد. به یکی از مسئولان زن گفتم شما خودت هم جنس ما هستی، ناراحت نمی شوی که حقت را نمی دهند؟ گفت: نه. قانونه. گفتم: بله، ولی درست نیست. جواب داد: باهاش مشکل داری، برو خارج. گفتم: اینجا خاک منه، دوست دارم توش زندگی کنم. دوست دارم بازی تیم ملی کشورم رو تو خاک کشور خودم ببینم. گفت: پس تحمل کن!

در کشورمان غریب شدیم

ترکش ها یکی پس از دیگری بر سرمان می ریخت. شوکه شده بودیم. بیش از ۴۵ دقیقه گذشت. خسته شدیم و مجددا مقابل در رفتیم و پرس و جو کردیم پس نتیجه چه شد؟ تنها نیم ساعت تا آغاز بازی باقی مانده بود و نمی خواستیم جایگاه مان را از دست بدهیم.

گفتند هنوز دستوری نرسیده. کلافه شده بودیم اما راهی جز صبوری نداشتیم. در این مدت و در بین تمام مردانی که می خندیدند و مسخره می کردند که چرا وقتی راه تان نمی دهند، هر دفعه می آیید، چند نفری هم پیدا می شدند که پا به پای ما غصه می خوردند و ناراحت بودند. اگرچه حال ما بدتر از آن بود که بشود با این دلداری ها بهتر شویم. چند عکاس مدام از ما تصویر می گرفتند اما اگر ما یک لحظه موبایل های مان را به نیت عکاسی و فیلمبرداری بلند می کردیم، با تندی با ما رفتار می کردند و تحلیل می شدیم که تلفن های مان را به پلیس فتا تحویل می دهند.

در این بین اتوبوس های حامل تماشاگران سوری هم مدام برای تازه شدن داغ ما رفت و آمد می کردند. ساعت که هفت شد، فهمیدیم دیگر صبر کردن فایده ای ندارد. برای چندمین بار نتیجه را جویا شدیم، که ناگهان آب پاکی را روی دست مان ریختند: اجازه نمی دهند هیچ زن ایرانی وارد ورزشگاه شود!

پشت درها ماندیم

دیگر دست خودمان نبود. یکی بی اختیار اشک می ریخت و دیگری فقط می گفت: حداقل یک جواب قانع کننده به ما بدهید. یکی به گوشه ای تکیه داده بود و یکی می گفت: فقط زودتر از اینجا برویم، نمی توانم نفس بکشم. حال بدی بود. بدتر از بد. بدتر از خیلی بدهایی که بشود تصورش را کرد. با وجود این که شاید از همان اول هم انتظار نداشتیم برای مان فرش قرمز پهن کنند، اما مدام فکر می کردیم این بار با همیشه فرق دارد. یکی از بچه ها مدام می گفت: من دلم روشن است. این بار می توانیم وارد شویم. دلش روشن بود، اما باز هم پشت درها ماندیم. پشت درهایی که هم جنس های ما که خارجی بودند وارد آن شدند و توانستند تیم کشورشان را تشویق کنند.

قاب روشن استادیوم آزادی پشت چشمان غبار گرفته ما

از مقابل ورزشگاه سوار تاکسی شدیم. بی حال بودیم. بغض راه گلوی همه را بسته بود. در مسیر اتوبان، یکی از بچه ها از من پرسید: آن قسمتی که پروژکتورهای بزرگ پرنور دارد، استادیوم است؟ با سر جواب مثبت دادم. گفت: امروز نشد، ولی یه روزی حتما می ریم؛ مگه نه؟

موجی که در انتظار ساحل است

14 شهریور 96 گذشت. تلخ و بی رحم. روزی که نتوانست زینت عنوان نخستین روزی را که زنان ایرانی فرصت حضور در ورزشگاه ها را به دست آوردند، به نام خود کند. روزی که برای من و تمام دوستانم پر از اندوه و حسرت گذشت، ولی من و تمام هم مسیرانم خوب می دانیم که راه به آخر نرسیده است. بعد این ماجرا بود که برخی نوشتند پرونده حضور زنان در ورزشگاه ها بسته شد. من اما می گویم این پرونده نه تنها بسته نشده است، بلکه تازه وارد فصل جدیدی هم شده که نوید روزهای روشن تری را هم می دهد.

ما ایمان داریم که 14 شهریور نقطه عطف این جریان خواهد بود و دور نیست که سدهای مقابل ما شکسته شود. روزی که هم نسلان امروز من، مادرهایی می شوند که دختران شان را در مسیر رفتن به ورزشگاه ها بدرقه می کنند و می گویند حسابی لذت ببر. روزهایی که با خود می گوییم چقدر زود رویای دیروز ما، تبدیل به خاطره امروز این دختران شده است.