سینمای رده «ب» مدیون این ۹ نفر است

هفته نامه چلچراغ: ب مووی ها احتمالا مهم ترین بخش زندگی پسربچه ها هستند. یعنی این طوری تصور می کنم که همه ما پسرخاله ای داشته ایم که یک ب مووی آشغالی در مورد یاروهای مشت و لگد زن را هزار بار پشت سر هم دیده است و به نظرش دیگر در تمامی عالم هستی کسی روی دست فیلم کذا چیزی نساخته است.

ولی چه کسی بن مووی ها را می سازد؟ کیست که شب های جمعه پفک خوران ما را به همراه رفقا روشن می کند؟ به هر حال باور کنید یا نه، حتی ب مووی ها هم کارگردان دارند و بعضی از این کارگردان ها زندگی حرفه ای شان را پای ساختن ب مووی گذاشته اند. آدم هایی که شاید فحش خورشان در هالیوود ملس بوده و اگر به مهمانی های آن چنانی راه پیدا می کردند (که نمی کردند اصولا)، برای این بوده که مورد تمسخر دوستان جریان اصلی شان قرار بگیرند و موجبات تفریح را فراهم آورند.

با گذشت سال ها حتی بعضی از ما معتقدیم که ب مووی دیدن یک جور فعالیت لذت بخش است که نیاز نیست به صورت طعنه آمیزانه رخ بدهد. به خاطر احساسات نوستالژیک هم که شده، می نشینیم و ب مووی هایی مثل مورتال کامبت یا فیلم های چینی قدیمی می بینیم. در این لیست بگذارید از ۹ تن صحبت به میان بیاوریم که در طومار تاریخ نامشان به عنوان بدترین کارگردان های ب مووی ساز نوشته شده است.

شماره ۱. اندی سداریس

اندی سداریس تا به حال هفت بار برنده جایزه امی شده است. ولی همان طور که یحتمل حدس زده اید، نه برای کارگردانی فیلم هایش، بلکه برای کارگردانی و تهیه کنندگی برنامه های ورزشی از جمله المپیک! اما اواخر عمر سداریس تصمیم می گیرد که کلا شغل عوض کند و برود سراغ فیلم ساختن، و باور کنید یا نه، خیلی هم خوب می دانسته دلش چه جور فیلمی می خواهد و در نهایت همان مدلی هم که می خواسته، فیلم هایش را ساخته.

سداریس 12 فیلم به معنی واقعی کلمه آشغال ساخته که به خاطر رعایت موازین اخلاقی نمی توانم حتی درست و درمان در مورد پلات هایشان صحبت کنم. همین بس که بیشتر پسر نوجوان پسند هستند، بافته بر گلوله و انفجار و خانم های آن چنانی. داستان هر 12 فیلم تقریبا از این قرار است: یک مامور پلیس در جنگل های گرمسیری با دار و دسته قاچاقچی ها درگیر می شود. احتمالا اگر به نظرتان بازی حدیث میرامینی در سریال «در جست و جوی آرامش» افتضاح است و دیگر بدتر و نمایشی تر از این ممکن نیست، پیشنهاد می کنم سری به بازی های فیلم های سداریس بزنید.

مهم ترین فیلم سداریس hard ticket to Hawaii است. این فیلم در مورد ماری سمی است که توسط موش های سرطانی گزیده شده و... خیلی سمش قوی تر شده... و خلاصه بگذاری پلات را لو ندهم.

شماره ۲. لوید کافمن

لوید کافمن ملقب به پدرخوانده بی شعوری در سینمای آمریکا و مدیر شرکت تروماست که ۴۰ سال است مامن آشغال ترین فیلم سازان عرصه طنز و وحشت هالیوود است. کافمن یکی از اولین کسانی بود که به ظرفیت بی نظیر عصر ویدیوهای خانگی پی برد و سرمایه گذاری خوبی روی این قضیه کرد که وقتی رفقا دور هم می نشینند و پفک و چیپس می خورند، دلشان می خواهد فیلم های عجیب و غریب تماشا کنند و دور هم بخندند. برای همین کافمن برای غریب ترین سلایق بصری هم فیلم ساخته است.

کافمن به سیاق هیچکاک در فیلم های خودش حضور پیدا می کند، ولی در ضمن مثل آلن لی توی فیلم های مردم دیگر هم ظاهر می شود. ظهور کافمن در یک فیلم آشغالی به منزل تاییدیه و نشان افتخار است.

مهم ترین فیلم کافمن Poultrygeist: Night of the Chicken Dead فیلمی در ژانر موزیکال وحشت و طنز است و در مورد یک رستوران پارودی کی اف سی است که روی زمین یک قبرستان سرخ پوست ها ساخته شده و این قضیه باعث می شود مرغ های سرخ شده رستوران زنده شوند. این فیلم جذاب را لااقل دو ساعت بعد از بلع و هضم و دفع غذایتان ببینید.

شماره ۳. گادفری هو

هو کارگردانی بسیار پرکار بوده است که طی ۱۰ سال صدها فیلم ساخته است. باور کنید یا نه، هیچ کس نمی داند هو دقیقا چند تا فیلم ساخته، چون اسم های مستعار بی شماری هم داشته است. ولی چطور می شود به چنین درجه ای از اخلاص در فیلم سازی رسید/ فیلم های ساخته دست هو معمولا ترکیبی زا فیلم های مختلف بوده اند. مثلا ترکیبی از روبوکاپ و خون آشام و کینگ کونگ. که حاصلش معمولا سورئال ترین فیلم اکشن قابل تصور می شود. ۹۰ درصد فیلم های هو نینجا هم داشتند.

منتها مهم ترین دلیل حضور هو در این لیست، استفاده عجیبش از بدل کارهاست. در یکی از فیلم هایش یک خانم بلوند اروپایی را می بینید که قرار است از پنجره به بیرون پرت شود. در صحنه بعد این خانم با بدل کاری چینی با کلاه گیسی خاکستری و کوتاه جایگزین می شود.

مهم ترین کار هو Ninja Terminator عبارت است از... بله درست حدس زدید فیلم «ترمیناتور» که تویش نینجا دارد. با دیدن این فیلم به این نتیجه می رسید که فیلی نیست که به اضافه نینجا بهتر نشود. غرور و تعصب و نینجاها. نینجاهای الم استریت. بر نینجا رفته. همشهری نینجا. دوازده نینجای عصبانی. پرواز بر فراز آشیانه فاخته (به کمک تکنیک های نینجوتسو) و قس علی هذا.

شماره 4. دانلد جی جکسون

با اطمینان می شود گفت که بدترین کارگردان این لیست همین آقاست. فیلم هایش قابل دیدن نیستند. ولی به نظرم خودش در کنار اد وود، جذاب ترین شخصیت این لیست است. جکسون مبدع ذن در هنر فیلم سازی است. به این معنا که به قول خودش آدم باید ذهنش را باز بگذارد و اجازه بدهد فیلم خودش جلو برود. در این روش اصلا نیازی به فیلمنامه نیست. بلکه کارگردان و بازیگرها باید با همکاری هم به یک جایی برسند. اکثر فیلم های جکسون قابل توصیف نیستند.

مهم ترین فیلمش The Roller Blade Seven ترکیبی زا رویاهای تب آلود پساآخرالزمانی و کاتاناهای ژاپنی است، ولی دقیقه مشخص نیست چه اتفاقی قرار است بیفتد.

شماره ۵. اد وود

سال های سال اد وود را به عنوان بدترین کارگردان سینمایی می شناختند. ولی قول می دهم وقتی توی این لیست پایین برویم، متوجه می شوید چرا وود وسط لیست است. فیلم های وود بی نظیر نیستند، ولی یک جور سادگی دهاتی طور و خوش باورانه تویشان هست که صمیمیتی عجیب در بیننده ایجاد می کند. انگار فیلم حاصل رویای یک کودک ۴۰ ساله باشد که صادقانه تلاش کرده فیلم خوبی بسازد، ولی عملا آن قدر در این قضیه ناتوان است که حاصل کار خجالت آور است.

منتها آن صداقت که حرفش رفت، در فیلم به چشم می خورد. مثلا شباهت عمیقی را که سناریوهای اد وود به هم دارند، در نظر بگیرید. مثل این می ماند که وود در مورد فیلم خوب و موفق یک سری ایده داشته و در نتیجه مدام سعی می کرده از همان ایده ها استفاده کند، به امین این که این بار دیگر فیلمش خوب می شود. فیلم هایش به واقع خوب نیستند، ولی دیدنشان سخت نیست. یعنی موقع دیدنشان ترجیح نمی دهید چنگال توی چشمتان کنید.

مهم ترین فیلم اد وود From Outer Space 9 Plan است. خواندن در مورد پروسه ساخت این فیلم اشک از نهاد سنگ بیرون می کشد. اد وود تمام قلب و روحش را توی این پروژه ریخته است، ولی همان طور که احتمالا به درستی حدس زده اید، حاصلش آشغالی بود که دومی نداشت. البته فیلم واقعا تهوع آور یا توهین آمیز نبود. مثل بعضی فیلم های کافمن. چطور بگویم. دیده اید وقتی یک نفر می زند زیر آواز و صداش به شدت بد است؟ آن قدر بد که شما به جایش خجالت زده می شوید؟ این فیلم وود هم یک همچین حسی دارد. مثلا اگر خواهرزاده هفت ساله تان فیلم درست کند، قطعا حاصل کار مزخرف است. ولی در ضمن بانمک هم هست.

شماره 6. ویلیام کسل

ویلیام کسل به نظرم یکی از مهم ترین شخصیت های این لیست است. چون به ما یادآوری می کند که ب مووی ساختن یک هنر عامه پسند است و همه اش بر می گردد به نظر مردم و خواست مردم. این که مردم عادی چه فرمولی را به عنوان فرمول موفق می شناسند. چون همه فیلم های ژانر در نهایت توی دلشان از یک سری فرمول ساده پیروی می کنند. کسل سال های سال فیلم وسترن می ساخت، ولی وقتی استودیو بهش اجازه داد که فیلم های خودش را بسازد، رفت سراغ ساختن فیلم های وحشت.

کسل در ضمن یک شومن موفق هم بود. به طور مثال فیلم هایش روی پرده سینما می آمد و در مورد سرنوشت آدم بده داستان نظرسنجی عمومی راه می انداخت. یا مثلا برای یکی از فیلم هایش بیمه عمر می فروخت که اگر خدایی نکرده توی سینما وسط فیلم از ترس مردید، زن و بچه تان گرسنه نمانند. فقط وحشت نبود. یک جور سرخوشی احمقانه هم همراهش بود.

مهم ترین فیلم کسل House on Haunted Hill است که گویا 1999 هم یک بار دیگر بازسازی شده است. نسخه اورژینال این فیلم یک فیلم سینمای وحشت کلاسیک دهه 50 است که دیدنش را به همگان توصیه می کنم.

شماره 7. چنگ چی

با وجود این که فیلم های کنگ فوی هنگ کنگی در دهه های 60 تا 80 طرفداران بسیاری داشتند و سر و صدای زیادی کردند، نمی شود گفت کارگردان مشخصی هست که به خاطر ساختن این ژانر فیلم ها معروف شده، یا الان بشود گفت امضایش پای کارش مشخص است، یا از این جور اصطلاحات. منتها این وسط چنگ چی قطعا استثنا است. ممکن نیست که اسم شمشیرزن یک دست به گوشتان نخورده باشد. چی به تنهایی آغازگر ساب ژانرهای بی شمار سینمای هنگ کنگ بوده است. مثلا سری فیلم های شائولینش به قدری موفق بوده که هنوز که هنوز است، در این ساب ژانر فیلم ساخته می شود.

مهم ترین فیلمش بعد از پنج سم کشنده، فیلم Five Element Ninjas Scott Pilgrim VS the World بهترین ترکیب بازی های رایانه ای و رسانه سینماست. شخصیت ها پنج نینجای آتش و آب و چوب و خاک و طلا هستند که یاروی اصلی باید همگی را شکست بدهد. به قدری همه چیز کارتونی است که ترکیبش با صحنه های خون آلود به خصوص پایانش، تضاد غیرقابل تحملی ایجاد می کند.

شماره ۸. امیر شروان

امیر شروان، کارگردان ایرانی، توی دانشگاه پاسادینای کالیفرنیا تئاتر خوانده است. من یک جایی می خواندم که دانشگاه پاسادینا بدترین دانشگاه آمریکاست و مثلا از دانشگاه آریزونا هم بدتر است. ولی هیچ کدام از این ها دلیل نمی شود که آدم فیلم هایی مشابه فیلم های امیر شروان بسازد. احتمالا اگر بگوییم فیلم های شروان بدترین اکشن های تاریخ هستند، داریم از ظرفیت های زبان فارسی به درستی استفاده نمی کنیم. مثلا اگر بگوییم یک جایی در جهنم هست که آدم به جای این که میله داغ توی آستینش بکنند، مجبورش می کنند فیلم های شروان تماشا کند، به واقعیت ماجرا نزدیک تر شده ایم.

اکثر فیلم های شروان یک ترکیبی بودند از فرمول فیلم های سری Lethal Weapon و ناتوانی شدید در امر فیلم سازی. فیلم های شروان شبیه پروژه های هجوآمیز دبیرستانی از کار در می آمدند. با این تفاوت که شروان اصلا قصدش هجو کردن ژانر پلیسی نبود. در فیلم هایش هیچ جایی برای غیرکلیشه بودن نیست. غیرکلیشه ها جایی در فیلم هایش ندارند. درواقع یک مشت کلیشه است که با تف به هم چسبانده اند.

مهم ترین فیلم شروان Samurai Cop است. فیلم به قدری بد است و دیالوگ ها به قدری بد هستند که ممکن است تصور کنید شروان مدیر مکتب ذن جی جکسون است. فیلم ساخته دست آدم فضایی هایی است که دارند سعی می کنند تظاهر کنند که آدم هستند، ولی هیچ ایده ای در مورد رفتارهای حداقلی بشری ندارند.

شماره ۹. راجر کورمن

راجر کورمن سلطان بلامنازع ب مووی سازان است و هنوز در سن ۸۸ سالگی مشغول فیلم ساختن است. نفوذ او در سینما پژواکی رسا داشته است؛ به خصوص به خاطر شانس های متعددی که به کارگردان ها و بازیگران تازه کار داده است. شاید باورتان نشود، ولی بین ۳۸۵ فیلمی که تهیه کنندگی اش را به عهده داشته، اولین کارهای کارگردان هایی مثل فردریک فورد کاپولا، مارتین اسکورسیزی و جیمز کمرون هم به چشم می خورند.

راجر کورمن یک جورهایی ورژن آمریکایی فیلم های همر بریتانیایی است. شهرت او به خصوص به خاطر تاثیری است که ظاهرا از ادگار آلن پو و اچ پی لاوکرفت در فیلم سازی اش گرفته است.

The Haunted Palace یکی از فیلم های سری ادگار آلن پوی کورمن است که از قضا بسیار هم ظاهر جذابی دارد. اگر طرفدار سینمای وحشت کلاسیک هستید، ممکن نیست چشمتان به کارهای کورمن نخورده باشد. ولی احیانا اگر با ساخته هایش بیگانه هستید، به شما پیشنهاد می کنم The Case of Charles Dexter Ward را حتما ببینید.