كارشناسان اتفاقات دربي را تحليل كردند؛ زجر اورد!

روزنامه قانون: از همان سوت آغاز بازی، به نظر می‌رسید هر دو تیم هرچند فقط به دنبال سه امتیاز بازی هستند اما با ترس و لرز به توپ ضربه می‌زنند؛ همان سوت آغاز ِ نشان می‌داد كه باید عصر پنج‌شنبه‌مان را با یكی از كسالت‌آورترین شهرآوردهای تاریخ پر كنیم. گل از روی نقطه پنالتی پرسپولیسی‌ها كه روی اشتباه روزبه چشمی، از خط دروازه استقلال گذشت، كمی امیدوارمان كرد كه شاید اندكی هیجان به این بازی تزریق شود اما هیچ خبری نشد كه نشد و تا دقیقه نود، ۱۰۰هزار تماشاگر در استادیوم و چندمیلیون هوادار در خانه جز زیر توپ زدن، شاهد اتفاق دیگري نبودند. دربی هشتاد و پنجم نیز مانند۸۴ دربی پیشین، در تاریخچه نبردهای سنتی دو تیم استقلال و پرسپولیس ثبت شد. برای تحلیل بیشتر و بهتر این مسابقه به سراغ كارشناسان فنی و داوری رفتیم تا مسائل این دیدار را از منظر آن‌ها بررسی كنیم. در این بین توجه به یك نكته دیگر را نیز ضروری دانستیم و آن بررسی روان‌شناختی اتفاقاتی است كه در بین تماشاگران رخ داد و پرخاشگری‌های بی‌شماری را به همراه داشت. یك روان‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، این موضوع را از منظر علمی ریشه‌یابی كرد.

یك دربی بی‌كیفیت

جلال چراغ‌پور/ كارشناس فوتبال

دربی ۸۵ در شرایطی برگزار شد كه هر دو تیم استقلال و پرسپولیس به دلیل پشت سر گذاشتن برخی بحران‌ها، برای پیروزی پا به میدان گذاشته بودند. البته بهتر است بگویم كه تلاش هر دو تیم در این راستا بود كه بازنده این بازی نباشند. استقلال بعد از نتایج ضعیف در لیگ به دنبال این بود كه با موفقیت در دربی، هوادارانش را خوشحال كند و از بحران خارج شود. در آن طرف میدان نيز پرسپولیسی‌ها بعد از حذف از لیگ قهرمانان، دوست داشتند با پیروزی در دربی تلخی آن اتفاق را كمرنگ كنند. همین دلایل كافی بود كه بازی سرشار از احتیاط و محافظه‌كاری را از هر دو تیم شاهد باشیم. به اعتقاد من این مسابقه به هیچ عنوان از نظر كیفیتی در شرایط ایده‌آلی قرار نداشت و هر دو تیم با ترس بازی می‌كردند و هیچ برنامه‌ای برای ارائه نداشتند و بیشتر احساسی بازی می‌كردند. از اینكه پرسپولیس برنده این مسابقه شد، نمی‌توان این نتیجه را گرفت كه تیم بهتری بود.

این مسابقه هیچ تیم خوبی نداشت. درباره استقلال باید این را بگویم كه این تیم در میانه زمین بسیار بهم ریخته نشان داد و روزبه چشمی در مرکز دفاع بسیار ضعیف بازی کرد. شاید درست این بود كه بعد از آن پنالتی ، چشمی از بازی اخراج می‌شد. اما داور به علت شرایط خاص بازی به چشمی کارت قرمز نشان نداد و او را اخراج نکرد. در مجموع خط دفاع استقلال آن‌قدر كه باید، نتوانست خوب كار كند. برای مثال گادوین منشا در چهار صحنه بین دفاع و دروازه‌بان توپ را گرفت اما نتوانست گل بزند. به هر حال خط دفاع استقلال بدون نظم بود و منشا از این فرصت استفاده نکرد. درباره عملكرد شفر نيز باید به این نكته اشاره كنم كه شفر در نخستين تجربه‌اش در دربی نتوانست هنر خود را نشان بدهد و تیمش هنوز هم از تیم منصوریان عقب‌تر است. به هر حال شفر گام اول را در تقابل با برانکو محکم برنداشت.

سرمربی استقلال نیاز به زمان دارد تا وضعیت استقلال را بهبود ببخشد. درباره تیم پرسپولیس نیز نكات مهمی وجود دارد. این تیم بعد از گلی كه از روی نقطه پنالتی زد، عقب‌نشینی كرد. در واقع بعد از گل با دستور برانکو زیاد حمله نکرد چون می‌دانست استقلالی‌ها ضدحملات خطرناک انجام می‌دهند. در این میان باید به غیبت طارمی نیز اشاره كرد؛ غیبت این بازیكن در این بازی احساس می‌شد چرا که سبک طارمی نسبت به منشا متفاوت است و می‌توانست در این بازی حضور موثری داشته باشد. برانکو در این مسابقه دست به برخی تعویض‌ها نیز زد. او به اجبار مسلمان را به زمین فرستاد. در مجموع باید بگویم كه دربی هشتاد و پنجم، تفاوت زیادی با دربی‌های قبلی نداشت و حتی از لحاظ کیفی از زمان خودش نيز پایین‌تر بود.

استقلال همچنان فرصت دارد

محمد تقوی/ پیشكسوت استقلال

شهرآورد روز پنج شنبه، یكی از نمایش‌های خوب استقلال در مقابل پرسپولیس بود. استقلال با وجود اینكه بازی را واگذار كرد، در كل نمایش قابل قبولی داشت. در طرف مقابل پرسپولیس نیز، پرسپولیس همیشگی نبود و از این تیم انتظارات بالاتر بود. البته نمایش ضعیف‌تر از حد انتظار سرخ‌پوشان به نظر من دو دلیل می‌تواند داشته باشد؛ اول عملكرد خوب استقلال و تبدیل تیم تهاجمی برانكو به تیمی تدافعی و دیگر شرایط ویژه‌ای كه تیم پرسپولیس پیش از شهرآورد تجربه كرد. در كل استقلالِ شفر، از نظر فنی قابل قبول بود و تنها نكته منفی كه در نمایش این تیم وجود داشت، استفاده آبی‌ها از ضربات ایستگاهی بود. لازم نیست كه ضربات ایستگاهی فقط سانتر شوند بلكه بازیكنان استقلال می‌توانستند از ضربات ایستگاهی پرشماری كه داشتند، استفاده‌های بهتری ببرند.

شفر تا به اینجای حضورش در استقلال به نظر من خوب عمل كرده و مشكلات استقلال را شناسایی و اولویت‌بندی كرده ‌‌‌‌است. طبیعی است كه شفر برطرف كردن مشكلات روحی استقلال را در اولویت قرارداده است و این امر از حركات كنار خط او در بازی دربی به‌طور كامل مشهود بود. استقلال در حال حاضر تیم خوبی دارد اما اگر نگاهی به آمار گل‌های زده این تیم كنیم، به وضوح متوجه می‌شویم كه آبی‌پوشان در خط حمله ضعف دارند آن‌ها به خوبی توپ را تا دروازه حریف می‌آورند اما توپ‌ها در نهایت توسط مهاجمان گل نمی‌شوند و به طور حتم شفر نیز از این مشكل آگاهی دارد. مشكل استقلال نبود بازیكنی است كه بازی را برای اين تيم در بیاورد؛ درست مانند همان كاری كه طارمی و این روزها علیپور برای پرسپولیس انجام می‌دهند. در خصوص مهدی قائدی باید بدانیم كه او تنها ۱۸ سال دارد. انتظارات بالا و فشارهایی كه از طرف هواداران روی قائدی است، باعث می‌شود او به سمت نابودی برود. اینكه از بازیكنی ۱۸ ساله انتظار داشته باشیم منجی تیم بزرگی مثل استقلال در بازی شهرآورد باشد، بی‌جا و بالاست.

باید به قائدی دو یا سه سال تا زمانی كه به پختگی برسد فرصت دهيم وسپس از او انتظار داشته باشیم. استقلال در حال حاظر در مسیر خوبی قرار گرفته است و به نظر من هر اتفاقی كه رخ دهد باید به شفر و‌ كادر فنی حال حاضر استقلال تا پایان فصل زمان بدهیم. كمی زمان می‌برد تا شفر روی تك‌تك بازیكنان و شرایط استقلال اشراف كامل پیدا كند.اين تيم همچنان زمان دارد و همچنان برای تغییر جایگاه آبی‌ها در جدول زمان باقی مانده است. به نظر من استقلال با روندی كه در پیش گرفته در پایان فصل می‌تواند جزو تیم‌های بالای جدول لیگ را به پایان برساند. این تیم پس از تغییراتی در كادر فنی رخ داد رو به جلو حركت می‌كند. درحال حاضر هیچ‌كاری بهتر از حمایت از شفر و كادرفنی استقلال نیست و هواداران فهیم استقلال نیز این نكته را به خوبی درك كرده‌اند.

قضاوت «حیدری» راضی‌کننده بود

علی خسروی/ كارشناس داوری

بازی شهرآورد هشتاد و پنجم، همان‌گونه كه پیش‌بینی می‌شد بازی پر برخورد و پر خطایی بود. در غیاب علیرضا فغانی، بی‍ژن حیدری بهترین گزینه ممكن برای قضاوت شهرآورد بود. اشتباهاتی از سوی حیدری وجود داشت اما این اشتباهات در چنین بازی‌هایی طبیعی است.نخستين ‌اشتباهی که داور کرد این بود که لباسش با دروازه‌بان استقلال یکی بود و نباید اجازه می‌داد که این اشتباه رخ دهد. دروازه‌بان آبي‌ها باید لباسش را تغییر می‌داد. در جلسه قبل از بازی که ناظر داوری و ناظر بازی حضور دارند، لباس دروازه‌بان و لباس دو تیم مشخص می‌شود. در واقع اشتباه از ناظر بازی و ناظر داوری است که اطلاعات درستی به داور مسابقه نداده‌اند.

در دقیقه چهار، دو بازیکن استقلال در موقعیت مناسبی برای گلزنی قرار گرفتند. در نگاه اول،شايد این صحنه آفساید به نظر می‌رسید اما بیژن حیدری به درستی دستور به ادامه بازی داد. درباره خطای روزبه چشمی روی علیپور و صحنه‌ای كه منجر به پنالتی گرفتن به سود پرسپولیس شد، در پنالتی بودن آن صحنه شكی نیست و به این دلیل که بازیکن استقلال شانس بازی با توپ داشت داور مسابقه باید به کارت زرد بسنده می‌كرد. در قوانین جدید، یک درجه از تنبیهات کم شده و به کارت زرد و پنالتی بسنده شده است. پس از اعلام پنالتی شجاعیان از استقلال و خلیل‌زاده از پرسپولیس باید كارت زرد می‌گرفتند كه این صحنه از دید داور بازی دور‌ماند. دقیقه ۳۳ بازی، داور درحالی كه كامیابی نیا مرتكب خطا شده بود، به ربیع‌خواه كارت داد كه این امر موجب شد تا در لحظات آخر بازی كامیابی نیا پس از خطا روی شجاعیان اخراج نشود. در دقیقه ۴۱ وحید امیری روی اشتباه مدافع استقلال صاحب موقعیت گلزنی شد که مدافع استقلال با تکل توپ را از آن خود کرد. داور در این صحنه بهترین تصمیم را گرفت و بازی را ادامه داد.

نیمه دوم تا دقایق پایانی صحنه خاصی نداشت. در دقیقه ۸۸ ، میلاد زکی پور و کمال کامیابی‌نیا در نزدیکی نقطه کرنر و در شرایطی که توپ در اختیار آن‌ها نبود با یكدیگر درگیر شدند؛ در این صحنه میلاد زکی پور با پا به کامیابی نیا ضربه زد و مانع حرکت او شد. در این صحنه بازیکن آبی شیطنت كرد و با پا به بازیکن قرمز ضربه زد. کمک داور در این صحنه به خوبی به داور کمک کرد و کارت زرد برای این صحنه کفايت مي‌كرد چون خطای ساده‌اي بود. در مجموع تیم داوری این مسابقه، بازی را خوب کنترل کرد و دوندگی و تشخیص‌های خوبی داشت. برخی خطاها در میانه میدان اشتباه بود که پیش می‌آید ولی صحنه خاصی که در نتیجه بازی تاثیرگذار باشد وجود نداشت و ما به طور كامل از عملكرد بیژن حیدری راضی هستیم.

حجم گسترده‌اي از رفتارهای تحریك‌آمیز

رضا شجیع/ پژوهشگر اجتماعی

از سه منظر می توان رفتارهای خشم‌آلود و پرخاشگرایانه تماشاگران دربی را مورد بررسی قرار داد. از منظر كلان باید گفت ورزشگاه خشونت پنهان جامعه را بازتاب می‌دهد و این حجم عصبانیت و خشونت، با حجم خشونتی كه در بطن جامعه مشاهده می‌شود سازگار است و از این منظر باید به فوتبال تبریك گفت كه مختصات زیست اجتماعی ما را به خوبی عریان كرده و به اصطلاح رسانه ای می‌كند. خشونت یك پیوستار است كه ما بیشتر به بُعد سنگین آن توجه می‌كنیم؛ در حالی كه دارای جنبه های پنهانی است كه نباید به سادگی از كنار آن عبور كرد. نكته مهمی كه در مورد ورزش‌ها و به‌طور مشخص بازی فوتبال وجود دارد، این است كه بازی فوتبال آشكارا رقابت خشنی است و همین خشونت است كه برای تماشاگر جذابيت دارد.

برخورد دو تیم یا دو رنگ به مثابه دو گروه، نیمه‌های زمین به مثابه سرزمین، پرچم‌ها، تاكتیك‌های رقابتی و در نهایت میل شدید به پیروزی، همه و همه نشانه‌های جنگ و خشونت را به شكل نمادین بازتولید می‌كنند. مشكل از جایی آغاز می‌شود كه مرز این بازی نمادین با زندگی واقعی هوادار یكی می‌شود و هوادار از منظر ذهنی در موقعیتی قرار می گیرد كه شكست باشگاه مورد علاقه اش را شكست خود قلمداد می‌كند. بر این اساس، هنگامی كه ما با دوقطبی كردن جو رسانه‌ای و برخوردهای غیرحرفه ای، هوادار را تحریك می كنیم، در واقع ورزشگاه را به دیگ جوشانی تبدیل كرده‌ایم كه احتمال وقوع هر اتفاقی در آن وجود دارد. راستش را بخواهید، من انتظار اتفاقات بدتری داشتم. از منظر روان‌شناسی، توجه به دو نكته ضروری است؛ نخست اینكه بین وقت، انرژی و توانی كه هوادار صرف تشویق باشگاه می‌كند و پاسخی كه در قبال انتظاراتش دریافت می‌كند توازن برقرار نیست و بر اساس تئوری پاداش و تنبیه، همین دلیل برای عریان شدن خشونت كافی است. دوم موضوع جو پلیسی حاكم بر ورزشگاه و آغاز بازی «اگر تونستی من‌رو بگیر»

بین تماشاگران و نیروهای انتظامی است. انگار كه هر دو بر اساس یك قانون نانوشته وارد بازی دو طرفه می‌شوند كه یك طرف پیش فرضش شورشی بودن تماشاگر و دیگری تلاشش برای اعتراض از طریق بر هم زدن نظم است. در چنین شرایطی كه تماشاگران از حداقل امكانات رفاهی بی‌بهره هستند و هیچ چیز این ورزشگاه قابل پیش بینی و عقلانی نیست، بی نظمی تماشاگر شكل از اعتراض پیدا كرده و تحت تاثیر توده بی شكل حاصل از اجتماع توده‌وار تشدید می‌شود. از منظر زبان شناختی می بینیم كه كه هواداران هنگامی كه از باشگاه‌شان صحبت می كنند، از ضمیر «ما» استفاده می كنند. یعنی خود را با باشگاه جمع می كنند. بر این اساس رفتار مربی و بازیكنان در حین بازی امكان دارد این حس را به هوادار القا كند كه حق این «ما» در حال پایمال شدن است و اگر شكستی بر باشگاه تحمیل شود، حاصل كم كاری «ما» نیست و عوامل بیرونی نظیر داور، باعث باخت تیم شده است؛ بنابراین من این دسته از رفتارهای تحریك آمیز را هدفمند و برنامه ریزی شده می‌دانم.